13 juni 2008 door Nadia Eversteijn
Is het effectief om naast het OPOL-systeem (moeder Nederlands en vader Duits) met elkaar een derde taal (Engels) te blijven spreken in de thuissituatie, om de taalkennis van ons toekomstige kind te stimuleren?
Onze achtergrond:
- vader groeide op in Duitsland, sprak thuis een lokaal Duits dialect en op school normaal Duits. Daarnaast spreekt hij Engels (zonder het typische Duitse accent);
- moeder groeide op in Nederland, Engels pikte ze op tijdens een langdurig verblijf in het buitenland op lagere school leeftijd, en door Engelse lessen al op jonge leeftijd. Duits leerde ze vanuit haar familie-achtergrond (één Duitse ouder; contact met familie en Duitse tv) en later Duits op de middelbare school.
We hebben elkaar ontmoet in het buitenland en praten sindsdien (7 jaar) Engels met elkaar. Na enkele jaren apart - in Duitsland
(vader) en Nederland (moeder) - wonen we nu sinds een half jaar samen in Duitsland. De vader leerde zichzelf in de tussentijd Nederlands aan, in ieder geval genoeg om zich in dagelijkse situaties redelijk te kunnen redden.
Huidige situatie: het eerste kind is onderweg, en het plan is om in Duitsland te blijven wonen.
Allebei vinden we kennis van verscheidene talen een groot voordeel. Duits is voor het dagelijkse leven de belangrijkste taal. Engels is als wereldtaal belangrijk (waarbij we hopen dat ons kind niet het typische Duitse accent aanleert). Het aanbod van Engels in het dagelijkse leven, bijvoorbeeld Engels gesproken films op tv, is in Duitsland duidelijk beperkter dan in Nederland (o.a. door nasynchronisatie).
Voor het contact met familie en vrienden is het belangrijk dat het kind ook Nederlands leert.
Vergeleken met de (omgekeerde) opgroei-situatie van de moeder zijn er twee verschillen. Ten eerste: de kans dat ons kind ooit Nederlandse lessen op school aangeboden zal krijgen, of veel Nederlands meekrijgt van de tv, is minimaal. Ten tweede: moeder wil zelf graag haar eigen kennis van het Duits (met name de grammatica) verbeteren. Meer Duits spreken zal hierbij een voordeel zijn, maar ze wil het kind geen 'fout' Duits aanleren.
Ons plan:
- de vader gaat Duits spreken met het kind;
- de moeder Nederlands;
- en samen blijven we onderling Engels spreken.
Wij zijn geïnteresseerd in uw mening over deze opzet, en vragen ons af of u bekend bent met vergelijkbare situaties/ervaringen.
Het is inderdaad raadzaam dat de moeder Nederlands gaat spreken tegen haar kind. Gebeurt dat niet, dan krijgt het kind onvoldoende taalaanbod om straks actief Nederlands met familie en vrienden te kunnen spreken.
Met het Duits van uw kind komt het vanzelf wel goed, want dat is de meerderheidstaal op de plek waar uw kind gaat opgroeien.
Van het Engels moet u geen wonderen verwachten. Als uw kind die taal wel hoort, maar er zelf niet rechtstreeks in wordt aangesproken, zal het voornamelijk
passief Engels leren (dus leren verstaan, niet spreken).
Hieronder zal ik alle talen wat uitgebreider behandelen, en vertellen wat de betekenis daarvan is voor uw situatie.
U vertelde dat uw kind geen Nederlandse lessen zal krijgen of Nederlandse televisie zal gaan kijken. Dat betekent dat er een flinke taak op de schouders van de moeder rust. Die moet, grotendeels in haar eentje, zorgen voor voldoende taalaanbod.
Gelukkig zijn er in Nederland talloze prentenboeken, voorleesboeken dvd's en cd-roms verkrijgbaar, die deze taak aangenamer en gemakkelijker kunnen maken. (Dan weet u ook meteen wat voor cadeautjes u voor uw kind kunt vragen aan Nederlands bezoek!)
Houd er wel rekening mee dat uw kind zich in bepaalde periodes, zoals de peuter-puberteit en de 'echte' puberteit, opstandig kan gaan gedragen tegenover het Nederlands. Dat is normaal bij kinderen die de minderheidstaal uitsluitend van één of beide ouders horen.
Uw kind zal waarschijnlijk vinden dat het Duits een veel
coolere taal is, want die spreekt iedereen, ook leeftijdsgenoten. En dat mama maar eens moet ophouden met het praten van dat gekke Nederlands, en "gewoon" Duits moet gaan praten.
Laat u echter vooral niet verleiden om dan alsnog Duits te gaan praten. U bent immers de enige die kan zorgen voor de Nederlandse taal-input! En het fijne van fases is dat ze ook weer voorbij gaan.
De beste remedie tegen dergelijke periodes van opstandigheid, is overigens om het kind in contact te brengen met andere Nederlands-sprekenden. Bij voorkeur leeftijdsgenootjes die geen Duits verstaan. Ook vakanties in Nederland zijn daarom zeer aan te bevelen.
De vader gaat Duits spreken met het kind. Dat ligt voor de hand en daar is ook geen discussie over. Dat hij ook nog wat Nederlands spreekt, is mooi meegenomen, want daardoor zal hij zich niet buitengesloten hoeven voelen als de moeder Nederlands met jullie kind praat.
De vraag is echter wat de moeder gaat doen. Die wil haar eigen Duitse taalvaardigheid verbeteren. Meer Duits spreken, ook met het kind, lijkt dan een handige strategie. Maar tot mijn grote vreugde zei u zelf al dat jullie het kind geen 'fout' Duits willen aanleren. Dat is dus geen goed plan.
Het is altijd zéér af te raden om met een jong kind een taal te gaan oefenen die je als ouder zelf graag beter wilt beheersen. De eerste reden daarvoor gaf u zelf al, namelijk dat een kind dan ongrammaticaal taalaanbod krijgt. Foute zinnen dus.
De tweede reden is dat zo'n ouder ook
minder zal praten, kortere zinnen zal gebruiken, en op emotionele momenten toch weer terug zal schakelen naar de moedertaal. Dat alles vermindert de kwaliteit van het taalaanbod voor het kind aanzienlijk.
Toch hebben met name ouders die zich nogal geïsoleerd voelen in een nieuw land, nog wel eens de neiging om de nieuwe landstaal te gaan oefenen op hun kind. Dat is zeker niet onbegrijpelijk, maar voor de taalontwikkeling van het kind dus allesbehalve bevorderlijk. Veel beter is het om veel contacten met volwassenen buitenshuis te zoeken.
Tenslotte het Engels. U spreekt die taal met elkaar, sinds jullie elkaar 7 jaar geleden ontmoetten. Dat is opmerkelijk. Duits had voor beiden erg voor de hand gelegen. Maar misschien komt het omdat de moeder destijds in het buitenland woonde, waar u ook met anderen Engels sprak?
Maar hoe dan ook: het is een bekend verschijnsel dat mensen de taal met elkaar blijven spreken waar ze een relatie mee hebben opgebouwd. Dat is dan nou eenmaal zo gegroeid. Je hebt je eigen grapjes en 'ons kent ons'-dingetjes in die taal ontwikkeld.
Dan wat uw kind betreft. Als die u samen Engels hoort spreken, maar zelf niet – op zijn of haar eigen niveau – in die taal wordt aangesproken, zal het kind voornamelijk Engels leren
verstaan. Om Engels te leren
spreken, is meer gericht taalaanbod nodig.
Niet dat dat erg is hoor! Ook een goede receptieve vaardigheid (luistervaardigheid) in het Engels is prima voor de taalontwikkeling. En het spreken zal waarschijnlijk snel volgen, als uw kind op school eenmaal Engelse les krijgt.
Tot slot: uw zorg over Engels met "het typische Duitse accent" deel ik niet zo. Als mensen ná hun 12e jaar een nieuwe taal leren, dan lukt ze dat nou eenmaal zelden zonder een accent dat hun afkomst verraadt. En als het wél lukt, dan kan het soms nog lastig zijn ook, omdat anderen dan ten onrechte kunnen denken dat je uit dat land komt, wat allerlei misverstanden kan geven.
Al met al denk ik dat het met de aanpak die jullie in gedachten hebben, vast wel goed komt. Veel geluk gewenst met de kleine die eraan gaat komen!
