1 oktober 1999 door Jeroen Aarssen
Onze dochter van 3 gaat 4 uur per dag naar een Noors kinderdagverblijf. Thuis spreken we alleen Nederlands. Ze is duidelijk bezig Noors te leren en volgens enkelen begrijpt ze ook al veel. Zonder pappa of mamma erbij zegt ze echter nog niets.
Kan het zijn dat ze eerst alles voor zichzelf op een rijtje moet hebben, voordat ze op een goede dag opeens iedereen verbaast met complete volzinnen in het Noors?
Het komt inderdaad voor dat kinderen na een langdurige stille periode opeens verrassend goed een taal blijken te spreken. Dat gebeurt dan niet altijd in complete volzinnen, maar ouders staan er vaak versteld van wat hun kind kan.
Het verschijnsel doet zich trouwens net zo goed voor bij eentalige kinderen als bij kinderen die in twee talen worden opgevoed.
Het is een taalkundige wetmatigheid dat begrip (ook wel "receptie" genoemd) vooraf gaat aan het daadwerkelijk gebruik ("productie") van een taal. In het proces van hun taalontwikkeling
begrijpen kinderen veel eerder dingen, zoals moeilijke woorden en ingewikkelde zinsconstructies, dan dat ze die ook
gebruiken. Ouders hebben dat niet altijd in de gaten en praten in een versimpeld soort taaltje tegen hun kinderen. Of ze bieden te weinig vocabulaire (nieuwe woorden) aan.
Zo geven Schaerlaekens en Gillis in hun boek "De taalverwerving van het kind" een voorbeeld van een ouder die met een kind (3½ jaar, geadopteerd, leert snel Nederlands als tweede taal) een prentenboek aan het bekijken is.
De ouder wijst een plaatje aan van een struisvogel, maar aarzelt om dat woord te gebruiken. Kennelijk denkt de volwassene dat namen van specifieke vogels nog te hoog gegrepen zijn en zegt: "Kijk, een grote vogel." Waarop het kind zegt: "Een zwaan, zeg maar."
Het kind geeft hiermee aan dat het wel degelijk doorheeft dat deze vogel heel specifieke vormkenmerken heeft. Dit was een uitgelezen kans geweest om het woord "struisvogel" aan te bieden.
Voor een deel kunnen sociale en emotionele factoren een rol spelen wanneer een kind niets zegt. Misschien maakt uw dochter een periode van eenkennigheid door. Of ze voelt zich nog wat onzeker wanneer ze Noors zou moeten spreken. Dat is tenslotte niet de taal waarmee ze in eerste instantie is opgegroeid. Over het algemeen gaan eenkennigheid en onzekerheid voorbij.
Het is hoe dan ook aan te raden uw dochter de gelegenheid te blijven geven Noors "op te pikken", zodat ze het over een tijdje zal gaan gebruiken.
