1 juli 2005 door Joanna Sandberg
Sinds drie weken wil mijn dochter van 2½ jaar absoluut niet meer naar peuterspeelzaal. Drie weken geleden heeft ze klem gezeten in een hek, en ze moest bevrijd worden door de juf. Ze heeft er lichamelijk niks aan overgehouden, maar schreeuwt nu moord en brand als ik haar daar achterlaat. Voorheen was ze altijd zeer extravert en erg enthousiast om te gaan spelen bij de juf, maar nu...
Ik ken dit zielige hoopje meisje niet. Ze wil wel meelopen en naar binnen bij de peuterspeelzaal, en samen spelen, maar ik mag niet weggaan. Pop mee laten nemen helpt niet. Ik heb haar zelfs al eens na 30 minuten weer op moeten halen omdat ze niet te troosten was.
Hoe moet ik hiermee omgaan? Wat moet ik wel doen en wat niet?
Het ziet ernaar uit dat uw dochter toch wel erg geschrokken is van die ervaring met dat hek. Eerst voelde ze zich veilig en vertrouwd, maar toen gebeurde er iets pijnlijks en engs. De leidster heeft haar niet kunnen behoeden voor het klem zitten, waardoor ze daar misschien ook niet zo veel vertrouwen meer in heeft.
Een kind van deze leeftijd kan nog niet goed te begrijpen hoe zoiets kan gebeuren op zo'n vertrouwde plek. Gelukkig heeft ze er lichamelijk niets aan overgehouden, maar sindsdien is ze wel angstig geworden wanneer u haar achterlaat.
Het is niet ongewoon dat bij kinderen die een nare ervaring hebben doorgemaakt de scheidingsangst (separatieangst) weer in alle hevigheid terugkomt. Ze voelt zich namelijk bij u het veiligst, en de peuterspeelzaal is nu geen veilige plek meer voor haar in haar beleving.
Uw dochter moet dus weer vertrouwen krijgen in de peuterspeelzaal, en u moet haar daarbij helpen, in samenwerking met de leidster. Dat gaat overigens wel tijd en moeite kosten
Niet meer naar de peuterspeelzaal gaan is geen reële optie. Niet alleen praktisch gezien (misschien heeft u de tijd dat ze daar is hard nodig voor uzelf) maar ook pedagogisch. Want als u meegaat in haar vermijding, wordt de angst niet overwonnen, maar juist groter. Ze leert dan ook niet dat er wel eens wat kan gebeuren, maar dat je ook kunt leren om je over je angst heen te zetten, en het dan weer fijn te hebben.
Mijn idee zou zijn dat u een aantal ochtenden meegaat met uw dochter naar de peuterspeelzaal, en dat u dan gaandeweg steeds wat korter bij haar blijft. Dat betekent overigens niet dat u de hele tijd aandacht aan haar moet geven; u gaat zogenaamd ergens in een hoekje een boekje lezen, en ondertussen kijkt u hoe ze het doet. Af en toe doet u dan iets samen met haar en soms ook met de andere kinderen en de leidster.
Ga ook met haar naar het hek, en sta stil bij haar gevoelens. Praat met haar over wat er gebeurd is, dat het pijn deed, dat het naar was, en dat ze erg geschrokken moet zijn, maar dat de leidster gelukkig kwam om haar te helpen, en dat ze nu weet dat ze niet in het hek moet klimmen, dus dat er niets meer kan gebeuren.
Doe dit ook een volgende keer samen met haar en de leidster. Probeer het niet zwaar te maken, ga er meer spelenderwijs mee om. Zeg ook iets luchtigs, de tweede of derde keer bij het hek. Zoals: "Stout hek, niet meer mijn dochtertje pijn doen, hoor!" Of zoiets.
Zo'n gesprek met het hek kan heel goed op deze leeftijd. Peuters geven namelijk nog menselijke gevoelens en motieven aan dingen. Dit is waarschijnlijk een aantal keren nodig; u moet zelf kijken hoe uw dochter ermee omgaat.
Wanneer u na enige tijd ziet dat ze fijn speelt, neemt u afscheid van haar, en zegt u dat u even weg gaat om een boodschap te doen, maar dat u snel weer terug zult komen. U belooft dat jullie samen wat leuks gaan doen (thuis, na afloop van de peuterspeelzaal) als ze niet gaat huilen. Als ze dan alsnog gaat huilen, gaat u toch weg, maar wel kort.
Zo kunt u stapje voor stapje haar steeds langer alleen laten door de tijd dat u haar alleen laat langzaam op te bouwen. U moet zelf kijken hoe vaak keer dit nodig is. En maak het vooral niet langer dan noodzakelijk is.
Nog even een opmerking tot slot. Kinderen voelen het goed aan als de volwassenen in hun omgeving hun angst serieus nemen. Alleen al daardoor, én door er rustig aan te werken, verdwijnt de angst meestal weer snel.
