3 mei 2002 door Mieke Beers
Onze dochter Catherine van 14 mnd is in de fase dat alle objecten "die" heten en waar ze met haar vingertje naar wijst (ofschoon ze ook "baby" kan zeggen en herkennen). Heel normaal dus.
Ik ben benieuwd of – bijvoorbeeld – Franse en Engelse kindertjes van deze leeftijd ook alles met 'ce-ça' respectievelijk 'that' benoemen.
De uiting
die plus wijzen naar een voorwerp komt inderdaad voor in veel talen. In de literatuur over kindertaal worden voor verschillende talen voorbeelden gegeven van het gebruik van een aandacht trekkend woord, gecombineerd met wijzen. Vaak gaat het om een aanwijzend woord, zoals
die of
daar, maar dat hoeft niet. Ook
kijk of
het komen voor.
Naast het Engels (met
that en
there) bestaan er voorbeelden uit het Duits (met
da en
diese), het Russisch (met
tam = 'daar'), het Fins (met
tuossa = 'daar'), het Zweeds (met
den = 'het' en
dar = 'daar') en het Hebreeuws (met
tire = 'kijk' en
ze = 'dat').
Op deze manier trekt het kind de aandacht van de volwassenen voor een voorwerp of gebeurtenis. Door reacties als "Ja, een tafel", of "Ja, hij slaapt", zal het kind vooruitkomen in zijn woordenschat-ontwikkeling en in zijn grammaticale ontwikkeling. Het kind kan dan voorwerpen en gebeurtenissen combineren met de woorden die u daarvoor gebruikt.
Uiteraard zal het kind die woorden dan in een volgende fase zelf proberen en een combinatie maken, zoals "die tafel" of "die slaapt" (natuurlijk nog niet zo precies uitgesproken!).
En dit is dan weer het begin van een belangrijke stap in de grammaticale ontwikkeling: het combineren van twee woorden geeft ook een relatie tussen die woorden weer.
Een uiting als "Mama toetoet?" kan bijvoorbeeld aangeven dat het kind graag wil dat mama meegaat met de auto. En "Toren boem" kan betekenen dat de zojuist gebouwde toren omgegooid moet worden of zojuist is omgevallen.
Het laatste voorbeeld – van de toren – laat duidelijk zien dat de context (nog) heel belangrijk is om te begrijpen wat het kind met zo'n uiting bedoelt. Met twee woorden kun je immers nog geen verfijnde betekenissen uitdrukken, waardoor "Toren boem" meerdere dingen kan betekenen.
Door de context erbij te betrekken (de toren staat of de toren ligt) kun je toch begrijpen wat er bedoeld was en er een adequate reactie op geven: "Ja, we gaan de toren omgooien", of "Ja, de toren is gevallen".
