1 januari 2000 door Ward van Alphen
Onze 16-jarige geadopteerde dochter veroorzaakt nogal eens verwarring en discussie over haar gedrag, wat volgens ons afwijkend is.
Nu kwam ik via de adoptie-site achter informatie over 'borderline'. Ik houd er niet van ergens een etiket op te plakken, maar het opende wel mijn ogen. Behalve het verschijnsel zelfverwonding voldeed ze aan alle signalen.
Volgens haar is er niets aan de hand, ze wil dus geen hulp zoeken. Volgens ons moet er wat gebeuren. Onze vraag is kan je dit zo op z'n beloop laten of is een behandeling noodzakelijk.
Belangrijkste verschijnselen:
Het is een heel verhaal geworden, maar het zit me hoog. Onze vraag is, moeten wij hulp zoeken, ook als zij dat niet wil.
De diagnose persoonlijkheidsstoornis mag je bij adolescenten nooit zomaar stellen. Omdat pubers van zichzelf natuurlijk al onzeker en instabiel zijn, hun persoonlijkheid zich nog erg ontwikkelt, en er sprake kan zijn van fase-gebonden problematiek. Dat wil zeggen: problemen en gedrag die voortkomen uit "normale" puber-kwesties.
Maar ook bij adolescenten zie je natuurlijk gedrag dat buiten de grenzen van het normale lijkt te vallen, en daar lijkt bij uw dochter sprake van te zijn. Al moeten we hier nog wel een slag om de arm houden, want u schrijft niets over terreinen waarop ze goed functioneert. Dat kan namelijk voorkomen: dat het bijvoorbeeld op school of met bepaalde hobbies goed gaat, terwijl het thuis en met vriendschappen moeizaam verloopt.
Enkele belangrijke vragen komen er in mij op als ik dit verhaal lees:
De adoptie kan natuurlijk best een rol spelen in dit verhaal. Dat kan op verschillende manieren, maar de vraag is, of dit werkelijk het geval is. Want wat "wij" nu ons heel goed kunnen voorstellen, is in principe onze eigen fantasie, en wellicht heeft uw dochter er geen boodschap aan.
Wij kunnen bedenken dat het feit dat je geadopteerd bent en daar op een gegeven moment allerlei vragen over krijgt, van alles teweeg kan brengen. Maar misschien speelt dat wel niet bij uw dochter, of is ze er nog helemaal niet aan toe om daarover te praten.
Wij kunnen bedenken dat ze een soort vorm van hechtingsproblematiek heeft, en daarom op een bepaalde manier relaties aangaat met anderen. Maar zij zit er midden in, kan ze er dan al afstand van nemen en er over praten?
De vraag is hoe je hier nu het beste op kunt insteken. Allereerst zou ik me zorgen maken over de manier waarop het contact tussen uw dochter en anderen (ook u als ouders) verloopt. Je ziet allerlei acties van haar kant, en anderen die daardoor geraakt worden en iets gaan doen, vervolgens geeft uw dochter niet thuis.
Aantrekken-afstoten, u zei het al zelf. Het gevaar is dat zij gaat leren dat dit een geaccepteerde manier van doen is, en straks kan ze niet meer anders. Je zou kunnen proberen om op zoek te gaan naar een gebied waar ook uw dochter een probleem mee heeft, en dat te gebruiken als ingang voor hulp. Het kan ook helpen om dan te zeggen dat je als ouders en kind onvoldoende afstand van elkaar hebt om er samen uit komen, en dat een hulpverlener dat wellicht wel heeft.
Uw dochter zal toch moeten leren om langzaam meer verantwoordelijkheid te nemen. Onder andere kan dat, doordat de omgeving duidelijk grenzen aangeeft. Grenzen over welk gedrag echt niet meer te hanteren is. En dat gaat het er niet om dat je iemand afwijst, maar dat het soort gedrag een hele verkeerde relatie-ontwikkeling in gang zet. En/of: dat je jezelf echt aan de kant gezet voelt/niet serieus genomen, etcetera. Als uw dochter serieus genomen wil worden, dan moeten anderen zichzelf serieus nemen, en zo ook handelen.
In het kader van het zelf verantwoordelijkheid gaan nemen, kan het soms goed werken als je iemand bepaalde opties voorhoudt, zonder een waarde-oordeel of richting aan te geven.
Voorbeeld: uw dochter is teleurgesteld in bepaald gedrag van iemand, en gaat uit haar dak. Kan je bevestigen, dat je dat begrijpt, dat het heel pijnlijk voor haar is, en dat je dan heel boos kunt worden. Maar dat het nog helemaal niet duidelijk is wat die iemand nu bedoelde. En dat een andere mogelijkheid is dat ze een gesprek aangaat.
En daar laat je het bij. Je kan de mogelijkheid voor nadere conversatie hierover openhouden, haar ook een beetje hiertoe uitdagen, maar niet verder gaan overtuigen, want uw dochter weet best hoe het zit.
Dit is moeilijk, want je moet neutraal blijven in je houding, en dat terwijl er vaak allerlei hectische toestanden spelen. Toestanden die soms kunnen afleiden van het werkelijke probleem.
Een andere tip. Het kan soms goed werken om allereerst niet diep op zaken in te gaan, maar er voor te zorgen dat die dingen die goed gaan, ook goed kunnen blijven gaan.
Bijvoorbeeld: school, of een bepaalde hobby, als uw dochter daar voldoening uit haalt, kan dit ook een bron van stabiliteit zijn, naast alle ellende. Die stabiliteit kan een basis worden voor verdere groei. Soms hebben pubers er na een tijdje ook zelf genoeg van, vinden ze het zelf ook prettig om gewoon weer normaal te kunnen functioneren en je dus daar vooral op te richten.
Het antwoord op uw vraag: hulp zoeken kan zinvol zijn, maar hoe krijg je je dochter zo ver? Door duidelijk te zijn wat betreft je eigen grenzen, haar verantwoordelijk te maken voor eigen gedrag, keuzes aan te bieden zonder waardeoordeel, op zoek te gaan naar datgene waar uw dochter zelf een probleem mee ervaart.
Ook als uw dochter niet wil, kunt u zelf eens met een hulpverlener gaan praten, die kan het probleem toch wat beter in kaart brengen, en u advies op maat geven. Probeert u dan iemand te zoeken die verstand heeft van pubers, en van dit soort gedrag bij pubers.
