20 maart 2009 door Annelou de Vries
Mijn zoon van 15 jaar gebruikt nu een half jaar Concerta (54 mg) maar de werking wordt nu minder. De kinderarts wil hem nu een nog hogere dosis voorschrijven (74 mg).
Het voorschrijven van de eerste dosis Concerta ging eigenlijk erg snel. Er is geen officiële diagnose gesteld, wat in zijn geval ADD zou kunnen zijn. Hij heeft wel een concentratieprobleem (of interesseprobleem, dat blijft de vraag).
Mijn vragen: kan Concerta zonder officiële diagnose zo makkelijk worden voorgeschreven? En is 74 mg als dosis niet erg hoog voor een jongen van 15 jaar (63 kg)?
Op deze vraag ga ik graag in, omdat steeds weer de discussie oplaait dat bij kinderen en jongeren tegenwoordig te snel en te achteloos de diagnose ADHD of ADD gesteld wordt en dat vervolgens ook te gemakkelijk medicatie voorgeschreven wordt.
Of dit waar is, is maar zeer de vraag. Maar als je – als ouder – de media volgt, dan kan ik me goed voorstellen dat je jezelf dit soort vragen stelt.
Om mijn eigen positie hierin duidelijk te maken, wil ik het volgende voorop stellen:
Hieronder zal ik eerst ingaan op de berichten die de laatste tijd verschenen zijn. Daarna zal ik duidelijk maken hoe wij in Nederland hebben afgesproken ADHD te diagnosticeren en te behandelen, aan de hand van de Multidisciplinaire richtlijn ADHD bij kinderen en jeugdigen.
Recentelijk was er veel aandacht voor een onderzoek van het Nivel, een gerenommeerd Nederlands onderzoeksinstituut. Samenvattend:
Sinds 2003 krijgen ieder jaar meer kinderen de diagnose ADHD. Het aantal meisjes met ADHD-medicatie stijgt gemiddeld per jaar met 25,5% en jongens met 14,1%. Volgens cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen is in 2007 34% meer ADHD-medicatie voorgeschreven dan het jaar daarvoor.
De onderzoekers keken ook op grond van welke diagnoses kinderen ADHD-medicatie kregen voorgeschreven. Behandeling met ADHD-medicatie blijkt in 2007 meestal gestoeld op de diagnose ADHD (69,1%), en in veel mindere mate op 'andere zorgen om het gedrag van het kind' (12,4%) en 'concentratiestoornissen' (3,6%).
Dit onderzoek was gebaseerd op het Landelijk Informatie Netwerk Huisartsenzorg (LINH), waarvoor gegevens uit 2002-2007 werden geselecteerd, uit per jaar 38 tot 60 huisartsenpraktijken, waar tussen de 17402 en 30899 kinderen van 6 tot 15 jaar waren ingeschreven.
(Bron: Dijk, C. van, Zuidgeest, M., Dijk, L. van, Verheij, R. 'Huisartsenzorg in cijfers: stijging behandeling ADHD bij kinderen'. In: Huisarts en Wetenschap: 2008, 51(13), 641).
Wat ik lastig hieraan vind, is dat er alleen wordt gesproken over een toename, maar niet hoeveel procent van de kinderen nu eigenlijk de diagnose krijgt, door wie de diagnose gesteld is, en wie de medicatie voorschrijft.
Op basis van bevolkingsonderzoek weten we dat ongeveer 4 tot 6% procent van de kinderen ADHD zou 'moeten' hebben. maar jarenlang kregen veel minder kinderen dan die 4 à 6% daadwerkelijk zorg en medicatie.
De afgelopen jaren lijkt er een soort inhaalslag gemaakt te zijn, gezien de toename van het aantal diagnoses en medicatievoorschriften. Of dit nu betekent dat we in Nederland aan het óverdiagnosticeren zijn, dus dat er meer kinderen de diagnose krijgen dan je zou mogen verwachten, dat weet ik niet. Maar ik verwacht het eigenlijk niet.
Wat ook niet duidelijk werd uit het onderzoek, althans de berichtgeving daarover, is wie de diagnose stelt.
De eerder genoemd ADHD-richtlijn, die opgesteld is door psychologen, psychiaters, kinderartsen, etc., is wél duidelijk. Uit het 125 pagina's tellende document blijkt dat goede diagnostiek en behandeling een proces is dat veel tijd en specifieke kennis vraagt. Voordat men tot een diagnose komt, moeten er gesprekken gevoerd worden met de ouders en met het kind, er moet gebruik worden gemaakt van vragenlijsten, en er moet overlegd worden met school.
Dit alles is eigenlijk zoveel werk, dat het meestal niet binnen het bestek en de tijd van een huisarts valt. Ook een kinderarts zie ik nog niet zo snel al deze taken verrichten. Overigens is het natuurlijk niet uitgesloten dat bepaalde huisarts en kinderartsen zich dermate in het onderwerp verdiept hebben, dat ze -- eventueel met hulp van een psycholoog -- dit wel voor elkaar krijgen.
In principe is elke arts bevoegd om te diagnosticeren en te behandelen als hij bekwaam is. Dat wil zeggen: als hij geschoold en getraind is. Met name dat laatste is echter zeldzaam; vooral bij huisartsen maar ook bij kinderartsen.
Instellingen voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ-instellingen) zijn de aangewezen instanties om ADHD te diagnosticeren en een behandeling te starten. Het probleem is echter dat er vaak lange wachtlijsten zijn. Wat dan?
Als dit werkelijk meerdere maanden duurt en de nood erg hoog is, dan denk ik dat in sommige gevallen een huisarts of een kinderarts bij heel sterke verdenking van ADHD alvast kan beginnen met medicatie. Het kind moet dan echter wel aangemeld zijn bij de GGZ, en op de wachtlijst staan voor goede diagnostiek, vind ik.
In mijn optiek kan een huisarts of een kinderarts dus alleen een noodsituatie even overbruggen, totdat een gespecialiseerde instelling de diagnostiek en behandeling verder overneemt.
Wat de behandeling betreft: die hoort op twee pijlers te rusten. Naast medicatie ook begeleiding. Pas als dit goed geregeld is, zou eventueel weer terugverwezen kunnen worden naar de huisarts of de kinderarts.
Ik denk dat hiermee uw vraag of huisartsen en kinderartsen Concerta kunnen voorschrijven, beantwoord is.
Inderdaad vind ik een volgende stap, namelijk het ophogen naar 74 mg Concerta, wel erg hoog. Als het even mogelijk is, zou ik daarmee wachten totdat iemand uw zoon beoordeeld heeft die veel ervaring heeft met jongeren met ADHD.
Als zo iemand de diagnose bevestigd heeft en u hierover alles duidelijk heeft kunnen uitleggen, en als hij of zij u en uw zoon ook verder kan begeleiden, dán zou ophoging van de Concerta een onderdeel van de behandeling kunnen zijn.
Ik wens u veel succes ermee!
