11 augustus 2021
De dood hoort bij het leven, maar is voor kinderen enorm ongrijpbaar. Een dode vlieg, een overleden huisdier in een tv-programma; grijp alledaagse situaties aan om met je kind over de dood te praten. Eerlijk en concreet, zodat hij weet wat het is en dat hij er met jou open over kan praten, nog voor een dierbare komt te overlijden. Want als je dit dan nog niet eerder hebt besproken, is het een stuk ingewikkelder om de dood begrijpelijk te maken.
Door op jonge leeftijd al open met je kind te praten over de dood, leert hij dat het bij het leven hoort en dat er ruimte is om erover te praten. Maar hoe pak je het met je kind praten over de dood aan? De belangrijkste tip: begin klein, maak er geen zwaar gesprek van en grijp juist dagelijkse situaties aan om er luchtig over te praten en de dood te normaliseren.
Een dode vlieg in de vensterbank of een overleden krab op het strand; het zijn goede aanleidingen om in het dagelijks leven met je kind over de dood te praten, zo adviseert onze kennispartner Monuta. Vertel bijvoorbeeld dat de krab al oud was en daarom is aangespoeld. Leg je kind vervolgens rustig uit dat alles wat leeft dood kan gaan: bloemen, planten, bomen, dieren en ook mensen. En dat is ook nodig. Als alles op onze aarde eindeloos zou blijven bestaan, zou er nooit genoeg plek zijn voor iedereen.
Je zult merken dat je kind vanzelf vragen gaat stellen omdat er ineens ruimte is voor een nieuw onderwerp in zijn hoofd. Misschien stelt hij vragen als ‘wat gebeurt er dan eigenlijk nadat je dood bent?’ en ‘waar ga je dan naartoe?’ Antwoorden op veel gestelde kindervragen over de dood lees je in dit artikel.
Merk je dat het je kind raakt om stil te staan bij een overleden krab of ander diertje? Pak het moment aan om afscheid te nemen van het dier. Afscheid nemen is een belangrijk onderdeel voor mensen om gevoelens een plek te nemen. Laat je kind een tekening maken of begraaf het dier samen in het zand of onder wat blaadjes. Zo creëer je een basis voor het ontwikkelen van een mooi ritueel rondom afscheid nemen.
Kijken jullie samen een kinderserie en is het huisdier of een dierbare van de hoofdpersoon overleden? Kijk met je kind mee en vraag hem na afloop wat hij ervan vond. Ga samen met je kind op een luchtige manier het gesprek aan over de dood.
Als je kind al iets ouder is, zou het kunnen dat jullie wel eens samen het Jeugdjournaal kijken. Dit kan een mooie aanleiding zijn om de, soms toch heftige, onderwerpen na afloop te bespreken met elkaar. Misschien viel je kind iets op of heeft hij nog ergens vragen over. Zorg ervoor dat je eerlijk antwoord geeft en er dus niet omheen draait. Benoem de feiten en blijf weg bij metaforen, zoals ‘hun huisdier is een ster geworden’ of ‘diegene is in een diepe slaap’.
Tip: Geef je kind hierin de leiding en beantwoord zijn vragen. Misschien heb je de neiging om alles heel duidelijk uit te leggen en goed inhoudelijk op zijn vraag in te gaan, maar kinderen zijn vaak al tevreden met een kort en duidelijk antwoord. Hoe meer uitleg, hoe ingewikkelder het voor ze kan worden.
Boeken zijn een uitstekende manier om praten over lastige onderwerpen makkelijker te maken. En dat hoeft dus echt niet zwaar of beladen te zijn. Deze prachtige prentenboeken zijn ontroerend en liefdevol, waarin ook verlies en afscheid een rol spelen.
Lief muisje: een prachtig verhaal voor kleuters. Woezel en Pip rennen door het bos. Ze zoeken kastanjes. Woezels rugzak zit al bijna helemaal vol. 'Kijk, daar zie ik nog wat, Pip,' roept hij en wijst vooruit. Daar ligt iets in de schaduw van een oude eik. het is Muisje. Hij ligt heel stil. Zelfs zijn snorharen bewegen niet... Een gevoelig en toegankelijk prentenboek over het verliezen van een dierbare en afscheid nemen binnen de veilige en vertrouwde belevingswereld van de Tovertuin.
Alles wat was: een boek over afscheid. Afscheid nemen van een persoon, een situatie, een huisdier, een plek… Alle kinderen krijgen ermee te maken, maar hoe ga je ermee om? Aan de hand van herkenbare situaties geeft de schrijfster inzichten en tips aan kinderen om met verlies of verandering om te gaan. Afscheid nemen kan zwaar zijn, maar ook mooi. Want wanneer je afscheid neemt van iets, komt er ook weer ruimte voor iets nieuws. Voor kinderen vanaf 7 jaar.
Misschien is doodgaan wel hetzelfde als een vlinder worden: Christiaan en Opa zijn in het park. Ze filosoferen over grote en kleine vragen. Waarom gaan we dood? Wat is er na de dood? En moet je bang zijn voor de dood? Dit ontroerende prentenboek nodigt uit tot een gesprek over de dood én geeft kinderen de ruimte om vragen, angsten en gedachten te verwoorden. Voor kinderen in de basisschoolleeftijd.
Opa Daantje doet het niet meer: in dit prachtige verhaal wordt de dood heel duidelijk uitgelegd aan kinderen. Angsten en verdriet worden besproken en vragen worden duidelijk beantwoordt. Onderwerpen als doodgaan en een begrafenis worden echt in kindertaal uitgelegd. Het is een ontroerend verhaal met aansprekende illustraties. En van ieder verkocht exemplaar wordt twee euro gedoneerd aan het Ronald McDonald Kinderfonds.
Waarschijnlijk denk je er het liefst niet over na, maar het is toch belangrijk. Want wat als jij doodgaat? Heb je alles al geregeld rondom je uitvaart? Door dit op tijd vast te leggen, ontzorg je jouw partner en kinderen op dat moment. Denk na over wat er allemaal moet gebeuren als jij er niet meer bent en hoe je dit kunt regelen. Een testament, het voogdijschap voor de kinderen en een uitvaartverzekering. Regel het hier direct.
