14 oktober 2005 door Ellen Gerrits
Onze dochter (4 jaar) heeft al een ruime woordenschat en ze spreekt in goed opgebouwde, verstaanbare zinnen. Alleen het onderscheid tussen zwakke en sterke werkwoorden gaat nog niet goed, maar dat lijkt me ook nog niet nodig. Het is al knap hoe ze voltooid deelwoorden maakt.
Alleen draait ze regelmatig lettergrepen om. Bijvoorbeeld blaasontsteking wordt steekontblazing. Kan dat duiden op dyslexie?
Haar vader en oma hebben ook last van woordblindheid. Is het zinvol haar nu in de kleuterklas al te laten testen?
Er wordt beweerd dat er fysieke oefeningen zijn (balans, coördinatie) maar op internet zijn er weer tegengeluiden.
Kunnen we al wat voor haar doen?
Voor ik antwoord geef op uw vragen, zal ik eerst iets vertellen over dyslexie.
Dyslexie is een taalstoornis die zich kenmerkt door ernstige lees- en spellingproblemen. Het zogenaamde 'technisch lezen' (het verklanken van woorden en zinnen) verloopt vaak moeizaam, door onvoldoende letter-klankkoppeling en onvoldoende automatisering van het leesproces.
De moeite met automatiseren kan betekenen dat een kind met dyslexie heel lang spellend blijft lezen, terwijl klasgenoten al hele woorden kunnen herkennen.
Helaas is dyslexie vaak heel hardnekkig. Dat wil zeggen dat zelfs jarenlange intensieve therapie niet altijd succesvol is.
Dyslexie is erfelijk. Wanneer één ouder dyslexie heeft (zoals de vader, in dit geval), is er een kans van 40-60% dat het kind ook dyslexie zal ontwikkelen.
Een tweede belangrijke voorspeller van ontwikkelingsdyslexie is een achterstand in de vroege taalontwikkeling. Ongeveer de helft van de kinderen met dyslexie heeft ook problemen met de mondelinge taal (gehad).
Wanneer een kind familieleden heeft met dyslexie én als het ook taalontwikkelingsproblemen heeft, is de kans groot dat het ook lees- en spellingproblemen zal hebben.
Bij uw dochter is er wel sprake van een erfelijke belasting, maar waarschijnlijk niet van een taalontwikkelingsprobleem.
U geeft aan dat u zich geen zorgen maakt over haar taalontwikkeling. Ze heeft een ruime woordenschat en spreekt in goed opgebouwde zinnen. Voltooid deelwoorden gebruikt ze ook, maar de vervoeging van sterke en zwakke werkwoorden is nog niet altijd correct. Deze beschrijving past bij haar leeftijd. Het voltooid deelwoord wordt door de meeste kinderen eerder gebruikt dan de verleden tijd. De verleden tijdsvorm wordt relatief laat verworven, meestal niet voor het 4e levensjaar.
De omkeringen die uw dochter gebruikt, zijn wél kenmerkend voor iemand met dyslexie. Het heeft echter weinig zin om therapie in te zetten voor het verminderen van omkeringen in de spraak, omdat die doorgaans niet zo vaak voorkomen.
Overigens zijn er ook kinderen die deze omkeringen niet toepassen en toch dyslexie ontwikkelen.
Er is niets bekend over de behandeling van dyslexie vóórdat het kind gaat lezen en schrijven. Ik denk echter wel dat het mogelijk is om iets te doen.
Ik adviseer u om spelenderwijs met haar te gaan werken aan de lees- en spellingvoorwaarden. Op die manier kunt u ervoor zorgen dat ze een goede basis heeft om in groep 3 het lezen en spellen te leren.
Dit betekent echter niet dat ze dan geen dyslexie zal ontwikkelen. Of er daadwerkelijk sprake is van dyslexie, zal helaas pas blijken als ze echt begint met het leren lezen en schrijven.
Om uw dochter zoveel mogelijk voorkennis te geven, kunt u proberen om haar nu al bewuster te maken van klanken in woorden en van de letters die bij die klanken horen. Dit kan onder meer door:
Ik raad u aan om dit te overleggen met de leerkracht en de remedial teacher (RT'er) van de school van uw dochter. Zij kunnen u uitleggen wat de leesvoorwaarden zijn en concrete oefeningen aanreiken die passen bij haar leeftijd.
Dyslexie kent verschillende varianten. Sommige kinderen gebruiken omkeringen bij woorden en sommige kinderen met dyslexie zijn motorisch wat onhandig. De fysieke oefeningen die u noemde, kunnen de motorische problemen (als daar in uw geval sprake van is) wellicht verbeteren.
Meestal is die onhandigheid echter niet zo'n groot probleem voor het kind. De hardnekkige lees- en spellingmoeilijkheden zijn veel lastiger. Die worden
niet verholpen met oefeningen voor balans en coördinatie.
Informatie over dyslexie kunt u vinden bij het Steunpunt Dyslexie van de Vereniging Balans voor ouders met kinderen met leerproblemen waaronder dyslexie. Zie:
www.balansdigitaal.nl
Veel Succes!
