3 maart 2006 door Sanderijn van der Doef
Op dit moment is er veel te doen over jonge tieners die seksuele diensten verlenen in ruil voor een breezer of een hamburger. Af en toe lees ik in de berichtgeving daarover dat het probleem opgelost zou kunnen worden door kleuters al seksuele voorlichting te geven. Ook uw naam wordt daarbij veel genoemd.
Mijn vraag is: hoe stelt u zich dat voor? En hoe zou dat een oplossing voor het probleem kunnen vormen?
Om te beginnen wil ik duidelijk stellen dat tienermeisjes die seks aanbieden in ruil voor een breezer, een hamburger, of een kaartje voor de film, op dit moment geen gangbare praktijk is in Nederland. Het onderzoek had slechts betrekking op een beperkte groep jongeren in Amsterdam Zuid-Oost (voorheen 'de Bijlmer' genoemd).
De onderzoekers suggereren dat dergelijke praktijken zich ook zouden voordoen in andere delen van Amsterdam, maar dat is niet aangetoond. Laat staan dat dergelijk gedrag 'normaal' zou zijn bij andere Nederlandse tieners. Dat is allemaal nog niet goed onderzocht.
Maar los van de vraag of dit gedrag nu algemeen gangbaar is of niet, kun je je natuurlijk best afvragen wat je kunt doen om dergelijk gedrag te voorkomen.
Mijn antwoord daarop is kort en simpel: een uitgebreide seksuele voorlichting thuis en op school, die al op jonge leeftijd begint en de gehele schooltijd doorgaat. Van 4 tot 18 jaar dus. Ik zal uitleggen waarom dat nodig is.
Seksuele voorlichting gaat niet alleen maar over de uitleg hoe een zwangerschap ontstaat en voorkomen kan worden. Seksuele voorlichting gaat ook over gevoelens, het verschil tussen liefde en seks, normen en waarden, en 'omgaan met elkaar'. Daarom noem ik het liever 'relationele en seksuele vorming'.
Als je daar pas mee begint als een kind aan het begin van zijn puberteit is, is het mijns inziens al veel te laat. Want in de jaren daarvoor heeft een kind al zó veel informatie gekregen over relaties en seksualiteit (via vriendjes en vriendinnetjes, internet, tv, billboards, jongerenbladen, etc.) dat hij of zij al seksueel gevormd is – qua normen en waarden – tegen de tijd dat de voorlichting op school pas gaat beginnen.
Als die voorlichting dan ook nog eens beperkt blijft tot een technisch verhaal over de voortplanting, dan span je het paard achter de wagen.
Zelfs voorlichting op de basisschool is al te laat, omdat kinderen dán al geconfronteerd zijn met de uitingen die ik net noemde. Denk alleen maar aan zo'n tv-reclame als die van Axe, waarin een meisje opeens zúlke stijve tepels krijgt dat ze bijna uit haar truitje springen. Basisschoolleerlingen zien dat ook, en dat moet je voor zijn.
Mijn idee is dus om al bij kleuters te beginnen. Je zou dan met ze moeten praten over elementaire zaken die de basis vormen van een gezonde en verantwoorde omgang met relaties en seksualiteit.
In de praktijk betekent dat:
Kinderen die weinig of geen positieve voorbeelden van huis uit meekrijgen, krijgen dan in ieder geval al vanaf hun 4e jaar op school een basis mee op dit gebied.
Inmiddels zijn er voor de bovengenoemde onderwerpen leuke lesvormen ontworpen, die goed aansluiten op de belevingswereld van kleuters. Met name: het lespakket Relaties en seksualiteit dat ik samenstelde met Klaas Houterman voor groep 1 t/m 8 van de basisschool (uitg. Thieme Meulenhoff, Utrecht).
Natuurlijk besef ik heel goed dat dit waarschijnlijk niet de enige manier is om aan dit probleem te werken. Ook vanuit de opvoeding thuis zal er iets moeten gebeuren.
Om alleen de videoclips op tv te verbannen of de schuld te geven, is – vrees ik – te simpel, te kort door de bocht en te kortzichtig. We moeten er echt zelf mee aan de slag.
