Heb je een dochter met ADHD (of ADD) en vraag je je af hoe je een sterke band met haar kunt opbouwen en behouden? Dan is dit artikel zeker de moeite waard om te lezen! Na het verkennen van de positieve kanten van ADHD in ons vorige artikel, gaan we nu dieper in op het gedrag van je dochter en de mogelijke invloed ervan op jullie relatie. Ontdek de valkuilen en krijg handige tips om de communicatie met je dochter te verbeteren. Lees hoe je kunt zorgen voor een goede relatie met je dochter, ongeacht haar AD(H)D-gedrag.
“Kiki is jarig geweest en haar oma komt op bezoek. Ze heeft een pakje voor haar meegebracht. ‘Dank je wel!’ roept Kiki blij, terwijl ze het pakje uit oma’s handen grist. Wat zou daar nou in zitten? Rits rats! Ongeduldig scheurt ze het papier eraf. ‘Rustig aan’, hoort ze haar moeder zeggen. Maar ze kan niet rustig doen. Ze is veel te benieuwd wat ze zal krijgen. ‘Een trui?’ Kiki kijkt teleurgesteld. ‘Ik wil helemaal geen trui!’ roept ze een beetje boos. ‘Ik wil speelgoed!’
Uit: Druk en dan weer dromerig, doeboek voor meisjes met ADHD van 8-13 jaar.
Is jouw dochter met ADHD ook zo spontaan en recht door zee? Draait ze er niet omheen en zegt ze precies wat ze bedoelt? Dat is geweldig toch? Wij, volwassenen kunnen hier nog veel van leren! Helaas kan deze mooie eigenschap je dochter nogal eens in de weg zitten in het contact met anderen. Te eerlijk zijn, en iets op het verkeerde moment zeggen, leidt vaak tot een negatieve reactie, bijvoorbeeld afkeuring door volwassenen en buitensluiting door vriendinnen.
Als ouder kun je de neiging hebben om je impulsieve dochter af te remmen of te corrigeren. Hoewel dit begrijpelijk is, kun je beter anders reageren. Wordt haar spontane gedrag -dat bij haar hoort- voortdurend afgeremd of gecorrigeerd, dan kan ze zich onzeker gaan voelen en negatief over zichzelf gaan denken. Ze kan extra haar best doen om het ‘goed te doen’ en aardig gevonden te worden. Door zich voortdurend aan te passen aan de sociale verwachtingen, kan ze ‘vergeten’ wat ze zelf wil, denkt en voelt.
Niet alle meiden met ADHD zeggen direct wat ze vinden. De overwegend onoplettende meiden denken drie keer na over wat ze zeggen of houden hun mening nog liever voor zich. Zij ogen aanvankelijk wat verlegen in het contact en laten het initiatief liever aan de ander over. Herken je dit bij je dochter? Staat ze niet graag op de voorgrond en stelt ze zich bescheiden op? Dit zijn prachtige eigenschappen die haar tegelijkertijd kunnen belemmeren in het contact met anderen.
Overigens laten 'verlegen' kinderen in een vertrouwde omgeving, zoals thuis, juist wel van zich horen. Zij vertellen hun ouders wel degelijk wat ze van iets vinden en uiten hun emoties thuis veel gemakkelijker dan buitenshuis.
Ervaart je dochter een drempel in sociale situaties en zie je spanning bij haar, dan kan je als ouder geneigd zijn het gesprek van haar over te nemen. Je communiceert namens je dochter met haar omgeving en je lost het misschien zelfs voor haar op, zonder haar aanwezigheid. Hoewel het volkomen begrijpelijk is dat je spanning bij je dochter wilt voorkomen en haar wilt helpen, is dit meteen je valkuil. Door de communicatie van je dochter over te nemen, kan ze het idee krijgen dat ze niet vaardig genoeg is om zelf een gesprek te voeren. Tevens ontneem je haar de kans communicatieve vaardigheden te ontwikkelen en hiermee te oefenen.
“Dag boek!
Ik heb dit weekend helemaal geen ruzie gehad met mijn ouders! Het was ook veel gezelliger dan vorige week, toen we over alles ruzie hadden… Ze klaagden dat ik te vaak uitga en veel te laat thuiskom. En ze vinden het niet goed dat ik alcohol drink. Maar iedereen uit mijn klas drinkt al en de meesten drinken veel meer.”
Uit: Nog steeds druk en dromerig, werkboek voor tienermeiden met ADHD.
In de puberteit vinden grote hormonale veranderingen plaats in het lichaam van je dochter en ook haar brein is volop in ontwikkeling. Je dochter gaat zich bezighouden met haar identiteit en raakt geïnteresseerd in seksualiteit. Ze krijgt de behoefte om zelfstandiger te worden en ze zal zich steeds meer gaan losmaken van jou als ouder. In deze fase zal het contact tussen jullie veranderen. Was je voorheen haar grote voorbeeld, kan ze zich nu enorm tegen jou gaan afzetten en zich misschien zelfs voor je schamen. Je dochter ontwikkelt een eigen mening en ze zal niet nalaten deze te verkondigen. Ze kan de regels ter discussie gaan stellen en jouw advies vaker in de wind slaan. Zoals bij veel meiden met ADHD, kunnen in deze periode de ADHD-symptomen verergeren. Dit lastige proces kan een bron van conflicten zijn.
Je dochter zal meer tijd doorbrengen met vrienden en vaker buitenshuis afspreken. Waar ze voorheen ‘alles’ met je deelde, zal ze dit nu meer met haar vrienden doen. Je hebt nu minder zicht op je dochter; je weet niet altijd meer waar ze is, met wie ze omgaat en waarmee ze zich bezighoudt. Dit vraagt van jou om je dochter stukje bij beetje ‘los te laten’, in een fase die voor je dochter met ADHD één grote ontdekkingsreis is.
De puberteit is dé fase waarin jongeren gaan experimenteren met alcohol en andere middelen. Groepsdruk kan hierbij een rol spelen. Als haar vrienden roken of alcohol drinken, zal je puberdochter geneigd zijn mee te doen. Veel meiden met ADHD hebben de drang op zoek te gaan naar iets nieuws en zoeken spanning door middelen uit te proberen.
Uit onderzoek blijkt dat veel jongeren met ADHD in de puberteit om verschillende redenen stoppen met hun medicatie. Ze willen bijvoorbeeld nagaan of ze de medicatie nog wel nodig hebben, ze willen ‘zichzelf’ kunnen zijn en zich niet anders voelen dan leeftijdsgenoten, ze willen alcohol kunnen drinken, geen hinder ondervinden bij het behalen van hun rijbewijs, enzovoort.
Hoewel het contact met je puberdochter verandert en ze steeds meer eigen keuzes maakt, heeft ze jou nu extra hard nodig. In haar groeiende wereld vol verwachtingen en onzekerheden, ben jij nog altijd de meest vertrouwde persoon. Jij bent degene op wie ze zal terugvallen als het allemaal even tegenzit. In deze fase is een goede band met je dochter van essentieel belang, maar niet vanzelfsprekend. Dit vraagt van jou om je dochter los te laten en tegelijkertijd met haar in verbinding te blijven.
Loslaten én in verbinding blijven, hoe doe je dat? Waar ‘bemoei’ je je wél mee en wat kan je beter niet doen? Hoe blijf je in contact? Hoe verdraag je dat je dochter andere keuzes maakt? Hoe zorg je ervoor dat de band met je dochter goed blijft?
Zorg voor persoonlijke aandacht: Hoewel je dochter nu misschien minder thuis is en meer tijd met vrienden doorbrengt, heeft ze juist in deze fase jouw aandacht nodig. Persoonlijke aandacht heeft een positieve invloed op het verloop van ADHD. Laat merken dat je interesse hebt in je dochter door open vragen te stellen.
Samen actief bezig zijn: Plan regelmatig leuke een-op-een activiteiten met je dochter. Samen actief bezig zijn zorgt voor ontspanning en levert waardevolle momenten op. Houd het bij de activiteit en geniet daar samen van. Stap niet in de valkuil om tussendoor over lastige thema’s te praten. Kies hiervoor een ander moment.
Wees royaal met complimenten: Een positieve benadering is in de puberteit van cruciaal belang. Het puberbrein van je dochter met ADHD is extra gevoelig voor beloning. Een compliment zal leiden tot herhaling van het positieve gedrag.
Wees zuinig met kritiek: Juist in deze fase is je dochter erg gevoelig voor kritiek. Heb je toch een kritische noot? Let er dan op dat je een ‘ik-boodschap’ geeft. Richt deze op haar gedrag en niet op haar als persoon. Blijf vriendelijk en kalm. Verwijt niet en spreek vertrouwen uit. Bijvoorbeeld: ‘Ik vind het jammer dat je de tafel niet hebt gedekt, nu komen we in tijdnood. Maar je zult hier vast een goede reden voor hebben. Ik heb er alle vertrouwen in dat het je de volgende keer wel weer lukt.’
Blijf in gesprek: Het kan zijn dat je dochter andere keuzes maakt (vriendenkeuze, uiterlijk, schoolkeuze) dan jij verwacht of graag zou willen. Misschien baart het gedrag van je dochter je zorgen of stelt ze je enorm teleur. Blijf altijd met je dochter in gesprek! Laat merken dat je luistert, stel (open) vragen en houd elk oordeel achterwege. Op deze manier blijf je in verbinding met je dochter en ervaart ze dat ze altijd bij jou terecht kan.
Geef verantwoordelijkheid: Geef je dochter in kleine stappen verantwoordelijkheid voor taken en voor haar eigen gedrag. Verwacht niet dat het haar in één keer zal lukken om de verantwoordelijkheid te nemen; dit gaat met vallen en opstaan. Leun zelf iets vaker achterover en geef je dochter de ruimte om het op haar eigen manier te doen.
Heb begrip: Je dochter beweegt zich binnen verschillende leefwerelden, waaronder jullie gezin, de school, de buurt, haar vriendengroep en de digitale wereld. Binnen elke ‘wereld’ wordt ander gedrag van haar verwacht. Als ouder verwacht je bijvoorbeeld ander gedrag dan haar vrienden, en de normen van de straatcultuur wijken weer af met die van de school. Het voortdurend wisselen van context vraagt de nodige aanpassingen in gedrag van je dochter, hetgeen verwarrend voor haar kan zijn en kan leiden tot ‘onverstandige’ keuzes. Veroordeel dergelijke keuzes niet, probeer ze te begrijpen en bespreek met je dochter hoe ze in de toekomst andere keuzes kan maken.
Praat over middelengebruik: Als je vermoedt dat je dochter middelen gebruikt, is het belangrijk om hierover met haar in gesprek te gaan. Probeer te begrijpen wat de reden van haar gebruik is en wat het haar oplevert. Welk effect verwacht ze van het middel? Gebruikt ze bijvoorbeeld wiet om rustiger te worden of om gemakkelijker in slaap te vallen? Drinkt ze alcohol om zich meer ontspannen te voelen tijdens een feestje?
Heb je zorgen over het middelengebruik van je dochter? Spreek deze dan uit naar haar, houd het bij ‘jouw zorgen’ en gebruik de ‘ik-boodschap’. Veroordeel je dochter en haar gedrag niet, blijf vertrouwen uitspreken!
Lees dan het boek: Druk en dromerig, ADHD bij meisjes. Voor ouders, leerkrachten en docenten. Waardeer de mooie eigenschappen die ADHD met zich meebrengt en leer om te gaan met de valkuilen. Wees geduldig, geef complimenten en oefen samen in goede communicatie. Door een sterke band op te bouwen met je dochter, kun je haar helpen zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld te ontwikkelen. Blijf samen groeien en ontdekken, want de kracht van verbinding is onmisbaar in de ouder-dochter relatie!
