10 december 2010 door Christel de Lange
Modern ouderschap, wat is dat eigenlijk? Volgens Lauk Woltring en Christel de Lange: je kinderen helpen om zelf hun leven in te richten. Maar hoe doe je dat?
Veel ouders vinden zichzelf 'modern'. Deze ouders zijn vaak middelbaar of hoog opgeleid, en ontplooiing staat bij hen dus hoog in het vaandel. Ze willen dat hun kinderen vrij zijn in het bepalen van hun eigen keuzes. Hun dochters mogen hoogleraar worden, of vuilnisman, en hun zonen verpleger.
Moderne ouders willen hun kinderen bijbrengen dat traditionele rolpatronen niet meer vanzelfsprekend zijn. Volgens hen zou het prachtig zijn als hun kinderen, zodra ze gaan samenwonen, besluiten om het huishouden voortaan samen met hun partner te bestieren. Als je de ouders van nu hoort spreken, lijkt het alsof we in de laatste fase van de emancipatie zijn aangeland.
Helaas is dit alles nog grotendeels een illusie. Ten eerste vergeten deze ouders dat er nog altijd veel andere ouders zijn die hun levensgevoel niet delen. De sekse-ongelijkheid is nog altijd heel actueel. Daarnaast is ook het beeld van henzelf (als moderne ouder) te optimistisch. Jongeren worden dan ook te vaak onvoldoende voorbereid om op een goede manier de keuzes te maken die voor hun verdere leven bepalend zijn.
Toegegeven: jongeren willen vaak andere keuzes maken dan hun ouders en grootouders. Weinig meisjes willen stoppen met werken als ze een gezin hebben, en de meeste jongens willen later net zoveel tijd aan de zorg van kinderen besteden als hun partner. De huishoudelijke taken worden verdeeld.
Maar meisjes willen ook vaker dan jongens parttime werk. Gevraagd naar wat ze hun belangrijkste taak vinden als ze eenmaal gesetteld zijn, willen meisjes 'zorg besteden aan kinderen' en jongens vooral 'financieel het gezin onderhouden'.
Zo komen jongeren klem te zitten met hun verschillende aspiraties:
Jongeren zullen moeten leren om zich voor te bereiden op het maken van lastige levenskeuzes. Op basis van de neurobiologie weten we dat het vermogen om afgewogen keuzes te maken zich pas geleidelijk ontwikkelt. Dat is een proces dat bij vrouwen gemiddeld pas op 23-jarige leeftijd is afgerond, en bij mannen nog eens twee jaar later. (Dat heeft te maken met de ontwikkeling van de prefrontale cortex waarmee we anticiperen en plannen).
Het vermogen om rationeel en autonoom te kiezen, wordt verder beperkt door de indirecte (en vaak onbewuste) beïnvloeding door het voorbeeld dat kinderen van hun ouders krijgen. Daarbij gaat het niet alleen om de verdeling van het werk, maar ook om patronen die zo ingesleten zijn dat ze daarmee vanzelfsprekend lijken.
Als de vader bijvoorbeeld nooit de WC schoonmaakt, zal de zoon die taak meestal niet vanzelf oppakken. En als de moeder nooit een band plakt, maar half charmant haar man verleidt om dit te doen, is er een grote kans dat de dochter geneigd is om dat gedrag te reproduceren. Als kinderen nooit gezien hebben hoe je open over de rolverdeling kunt praten, is de kans kleiner dat ze dat later met hun partner wel doen.
Het gaat dus om de vraag hoe ouders hun kinderen zo kunnen opvoeden dat ze beter in staat zijn hun eigen weg te gaan, zich te ontplooien, en om te gaan met de dilemma's van het moderne gezinsleven.
Het begint er dan mee dat de ouders zich bewust zijn van hun beïnvloedingsmogelijkheden. Daarvoor is zowel de directe als de indirecte communicatie cruciaal.
Wat die indirecte communicatie betreft, zullen ouders zich – nog veel meer dan nu het geval is – bewust moeten zijn van de invloed van hun eigen gedrag. Dat is geen eenvoudige opgave, want veel patronen zijn ingesleten en onbewust ontstaan.
Het geheim van modern ouderschap zou dus wel eens kunnen zijn:
Staan ouders met een vaste sekse-scheiding dan met lege handen? Nee. Want 'het goede voorbeeld' betekent altijd, voor alle ouders, dat je je kinderen laat zien wat de gevolgen van je eigen keuzes waren, en dat je kunt uitleggen waarom je voor een bepaalde werkverdeling hebt gekozen.
Ook deze ouders kunnen duidelijk maken wat hun eigen keuzes voor gevolgen hebben gehad. Het gaat daarbij om:
Belangrijk is dat je ook eerlijk bent over keuzes die je achteraf liever niet had gemaakt.
Dit soort open communicatie kan niet vroeg genoeg beginnen. In de leeftijd tot 11 jaar moet de basis worden gelegd voor een goed contact tijdens de puberteit en daarna.
Sommige ouders denken dat je bij heel jonge kinderen het verschil tussen wat je zegt en wat je feitelijk doet wel kunt verdoezelen. Maar dat werkt niet. Jonge kinderen zijn meedogenloze waarnemers, die mooie praatjes feilloos onderscheiden van de realiteit.
Dus: walk the talk (doe wat je zegt), of leg het anders goed uit. Geen smoezen of mooipraterij, dat ondergraaft het geloof en vertrouwen meer dan wat dan ook.
Als je jongeren werkelijk de kans wilt geven om zelf de weg te kiezen die hen past, kun je als ouder het verschil maken. Niet door je kind vrij te laten, maar door je eigen ervaring te gebruiken om hen te helpen met het maken van hun eigen toekomstkeuzes.
