21 november 2008 door Annemarie Bon
De Vereniging van letterkundigen beklaagt zich over de AVI-terreur omdat die remmend werkt op het leesplezier en de leesmotivatie bij kinderen.
Steeds vaker wordt de keuze voor een boek in de boekhandel, de bibliotheek of op school tijdens het vrij lezen bepaald door het AVI-niveau van de boeken. De Werkgroep Jeugdboeken van de Vereniging van letterkundigen vindt dit een kwalijke ontwikkeling, omdat deze nadruk op AVI remmend werkt op het leesplezier en de leesmotivatie bij kinderen.
Dat kinderen boeken lezen, vindt iedereen belangrijk. Lezen is ontspannend, stimuleert de creativiteit en de fantasie, helpt emoties te verwerken en te duiden. Lezen geeft kinderen informatie over uiteenlopende onderwerpen en verbreedt zo het wereldbeeld, heeft een opvoedkundige functie en bevordert het gevoel voor esthetiek. Maar wil lezen deze functies werkelijk kunnen hebben dan is de allerbelangrijkste voorwaarde dat kinderen er plezier aan beleven. Het AVI-niveau van een boek zegt niets over dit leesplezier.
Er bestaat grote verwarring over het begrip AVI. Logisch, want AVI is een toetsmiddel dat is ontwikkeld voor het onderwijs en niet voor ouders in de thuissituatie. Spottend noemen sommigen het wel Afkorting Voor Iets, want wat zegt in 's hemelsnaam het begrip analyse voor individualiseringsnormen een leek? Maar misschien dat juist daarom wel een bijna magische betekenis heeft toegedicht gekregen. Een gewicht dat geen enkele rechtvaardiging verdient.
Het AVI-niveau zegt slechts iets over het leestechnische niveau van een tekst. Dat houdt vanaf AVI E4 (gemiddeld niveau eind groep 4) in dat het een aanduiding is voor het gemiddeld aantal letters per woord. U leest het goed: het gemiddeld aantal letters per woord! De leerkracht doet de AVI-toets dan ook met de stopwatch in de hand. Tot wat voor woorden, zinnen en verhalen die letters leiden doet voor avi niet ter zake, een enkel moeilijk woord daargelaten. AVI gaat over snel en vaardig lezen, niet over begrijpen wat een kind leest.
Het zijn heel andere factoren die een boek pas echt moeilijk maken. Zoals een ver van mijn bed onderwerp, ellenlange saaie beschrijvingen of sowieso een niet interessant genre voor een specifiek kind, veel impliciete tussen de regels tekst, flashbacks en perspectiefwisselingen, geen heldere bladspiegel en ga zo maar door. Een kind in groep vijf kan misschien moeite hebben met het woord politieauto, maar als het boek spannend genoeg is, zet een kind zich daar echt wel overheen.
Niets weerhoudt dat kind ervan de hogere AVI's te lezen. Het lezen gaat dan iets langzamer en misschien vraagt uw kind u af en toe een woord te ontcijferen, maar de keuze aan boeken wordt veel groter en er kan gekozen worden voor boeken die aansluiten bij de interesses van een kind. Is een boek echt nog te moeilijk om wat voor reden dan ook, dan legt het kind dat boek gewoon opzij.
Nu is de situatie vaak zo dat kinderen bijna gedwongen worden kilometers te maken op een bepaald leestechnisch niveau. Ook komt het voor dat kinderen hun lievelingsboeken niet mógen lezen van ouders omdat het AVI-niveau te laag is! Lezen wordt daarmee een straf in plaats van een feestje.
Alleen voor de eerste leesboekjes is de AVI-aanduiding ook buiten het onderwijs een zinvol hulpmiddel omdat die doelgroep steeds bepaalde leestechnische stapjes moet maken om een tekst te kunnen begrijpen. En kinderen met leesproblemen? Ook die kinderen kunnen soms gebaat zijn bij een 'lekker' boek dat ze misschien niet helemaal vlekkeloos kunnen lezen, maar waaraan ze wel plezier beleven. Denk aan een voetbalboek of een paardenboek. Of een heel spannend verhaal. Juist deze kinderen moeten ervaren dat boeken leuk zijn.
De Werkgroep Jeugdboeken van de VvL betreurt het dat het AVI-systeem ook buiten het onderwijsveld wordt toegepast en adviseert dat los te laten. Ouders en grootouders vragen in de boekhandel naar boekjes AVI-E5, in plaats van naar een mooi boek. En dan kunnen de wetenschappers van CITO wel beweren dat het niet zo is, of niet zo zou moeten zijn, in de praktijk werkt het wel op die manier. En dat is triest. Niet de inhoudelijke kwaliteit staat daarbij voorop, maar het leestechnische niveau.
Help uw kind zijn smaak te ontwikkelen door het zelf keuzes te laten maken op grond van interesse en leesplezier en eventueel een leeftijdsaanduiding. In plaats van onnodige aandacht aan AVI te besteden, kunt u het leesplezier bij kinderen stimuleren door veel voor te lezen en zelf het goede voorbeeld te geven door vaak naar de bibliotheek te gaan en te zorgen voor boeken en tijdschriften in huis. Laat zien hoe leuk lezen is.
Maar nogmaals, laat uw kind vooral zelf kiezen. Een boek waar het zin in heeft, geeft de meeste kans op succes. Er is geen grotere leeslokker dan een goed boek. De boeken over Harry Potter zijn geen simpele boeken, noch inhoudelijk, noch leestechnisch. Maar zie eens hoe ze verslonden worden.
Daarom ons pleidooi. AVI betekent: "Afschaffen Van Iets voor het vrije lezen".
