20 november 2011 door Henk Boeke

Cyberpesten

Cyberpesten, ook wel digitaal pesten (digipesten) of online pesten genoemd, is pesten via internet of de mobiele telefoon. Denk aan vervelende berichten per e-mail, sms, ping, MSN, Hyves, Facebook of Twitter, maar ook aan beledigende of compromitterende filmpjes op YouTube.

Het belangrijkste verschil tussen digitaal pesten en 'gewoon pesten' (in real life) is dat de digitale pester vaak anoniem is, en zich daardoor veel ongenaakbaarder en sterker voelt, en nog harder van leer kan trekken dan op het schoolplein. Met als gevolg dat degene die digitaal gepest wordt, zich nóg kwetsbaarder en onzekerder voelt dan anders het geval zou zijn.

Relativering vooraf

Natuurlijk is pesten een ernstige zaak, die je zeker serieus moet nemen. Maar bedenk wel dat beslist niet alles wat vervelend overkomt, ook daadwerkelijk als pesten bestempeld moet worden. In heel veel gevallen doen kinderen maar wat, of roepen ze maar wat. Dat moet je juist niet al te serieus nemen. Leer je kinderen relativeren (en doe dat zelf ook).

Zo kregen we via onze zuster-site Mediaopvoeding.nl een vraag over een vermeende sterfdatum. Het kind in kwestie was erg geschrokken van een bericht waarin haar sterfdatum werd gemeld. We kunnen ons heel goed voorstellen dat je daar een halve hartverzakking van krijgt, maar goed beschouwd is het niet veel meer dan een misplaatste grap. Dat kun je je kind heel goed duidelijk maken.

Mediaopvoeding

Tieners en lichaamsbeeld: tips om je kind te helpen aan een gezond zelfbeeld

• Dus: leer uw kind relativeren. Sommige dingen moet je gewoon naast je neerleggen.

Let op de leeftijd

Ook belangrijk is dat je het vermeende 'pesten' in de context van de leeftijd moet plaatsen. Het kan ook gewoon 'onhandig gedrag' zijn. Kinderen (tot en met de puberleeftijd) kunnen zich domweg niet voorstellen wat de impact van hun woorden of daden is. Het effect kan beslist heel pijnlijk zijn, maar het hoeft echt niet gemeen bedoeld te zijn.

We vergelijken het wel eens met het verkeer. Stelt u zich voor: u zit in de auto en u wordt gesneden. Dan kunt u – in de beslotenheid van uw eigen auto – ontzettend gaan schelden op de boosdoener. Omdat die het toch niet hoort.

Zoiets kan ook gebeuren bij kinderen en jongeren. Die kunnen gaan schelden op leeftijdsgenoten omdat ze zich niet kunnen voorstellen dat die het ook daadwerkelijk horen. Er zit immers nog een toetsenbord of een scherm tussen. Het ontbreekt hen nog aan voldoende empathisch vermogen (inlevingsvermogen) om zich te realiseren wat hun woorden kunnen aanrichten.

• Dus: leer uw kind om alles in de juiste context te plaatsen. Sommige berichten zijn niet lullig bedoeld maar gewoon onhandig.

Onderzoek wijst uit dat...

Het hangt er natuurlijk maar net vanaf hoe je cyberpesten definieert, dus wat je er wel en niet onder laat vallen, maar zo te zien is er niet écht sprake van een groot probleem. Recent Europees onderzoek wijst uit dat ongeveer 4% van de kinderen en jongeren daadwerkelijk gepest wordt via internet of de mobiele telefoon. Misverstanden en toevallige ontsporingen werden daarbij niet meegeteld.

De vraag is dan: hoe kun je bepalen of er sprake is van 'echt pesten' of iets anders? In de praktijk blijkt dat 'echt cyberpesten' meestal niet op zichzelf staat, maar dat de betrokkenen elkaar kennen, en dat er ook ongewenst gedrag is in real life.

Praktische tips en adviezen

• Bewaak je privacy - Om ongelukken te voorkomen kun je het beste zo zorgvuldig mogelijk met je privacy omgaan. Dus: beperk de toegang tot pagina's op sociale media als Hyves, Facebook en Twitter zoveel mogelijk tot echte vrienden en bekenden.

• Negeer pest-berichten - Internet-pesters kunnen gemakkelijk anoniem blijven. Daarom is het vaak niet mogelijk om een dader te achterhalen, en zit er niets anders op dan het effect te minimaliseren. Dat kan het beste door niet te reageren op pest-berichten. Als de dader geen respons krijgt, gaat de lol er uiteindelijk wel vanaf.

• Verlaat de chat, als er iets vervelend gebeurt - Log eventueel opnieuw in met een andere nickname.

• Vat scheldpartijen of beledigingen niet persoonlijk op - Vaak zijn beledigingen niet persoonlijk gericht. Vooral als ze komen van iemand die je helemaal niet kent. Kinderen zeggen vaak zomaar iets, uit verveling.

• Praat erover - Bij echte pesterijen moet het gepeste kind z'n verhaal kwijt kunnen, en zich gehoord voelen. Bijvoorbeeld bij een ouder, een leerkracht, een vertrouwenspersoon, of een oudere broer of zus.

• Voel je niet schuldig - Maak uw kind duidelijk dat het niet zijn of haar schuld is, en dat hij of zij het niet zelf heeft uitgelokt.

• Zorg voor bewijsmateriaal - Bewaar alles waaruit blijkt dat het kind gepest wordt. Dat kan handig zijn bij het oplossen van het probleem.

• Zoek het hogerop - Als er écht nare dingen gebeurd zijn, en als je daar werk van wilt maken, volg dan de volgende route:
  
  - neem eerst contact op met school;
  
  - ga (als dat niets oplevert) naar de vertrouwensinspectie van het onderwijs;
  
  - doe zonodig aangifte (van stalking) bij de politie.

Meer informatie

Voor meer informatie, zie:

• het Pest-dossier van het Nederlands Jeugdinstituut;
• Pestweb.nl.

En kijk ook nog even naar:

• de Quickscan 'Wat voor mediaopvoeder bent u?' op Mediaopvoeding.nl;
• Mediawijzer.net voor meer informatie over de Week van de Mediawijsheid;
• Mijnkindonline.nl voor algemene informatie over kinderen en internet.