agressie bij autisme

Onze oplossing.

De beste manier om met agressie om te gaan, is om te voorkomen dat een kind agressief wordt. Agressie is een gevolg van onvermogen, frustratie en/of angst. Als een kind agressief wordt, is dat een teken dat het kind overvraagd wordt. Jij verwacht iets van hem, wat hij niet kan. Als je stopt met teveel verwachten, zal het kind niet meer agressief hoeven worden.
Dat betekent dat je de wereld door de ogen van je kind moet gaan bekijken. Alle dingen waar hij boos en gefrustreerd van wordt (ook zonder agressie dus, zelfs al een mokkend gezicht) zijn problemen in zijn leven. En voor die problemen kun je samen oplossingen gaan bedenken. Als je dat een tijdje doet, zal de agressie minder worden. Ten minste, dat is onze ervaring.
Wij hadden veel aan het boek 'Het explosieve kind' en de website, www.livesinthebalance.org

Dit is trouwens een algemeen antwoord, niet gericht op autisme. Maar voor zover ik begrepen heb, werkt het met autistische kinderen ook zo.

herkenning

Niet echt tips, maar wel herkenning. Onze jongste is bijna 7 en gaat soms ook helemaal los en het is niet fijn om klappen, schoppen en kopstoten te krijgen van je eigen kind. In de vakantie was het heel vaak en heftig, hij is dan totaal niet aanspreekbaar, ging helemaal over de rooie. Het was ook net de tijd dat zijn medicijnen werden verminderd, nu die weer op de oude dosis zijn ging het gelukkig vrijwel meteen over. We hebben geen idee of het epilepsie was, of als gevolg van epilepsie 's nachts (wat hij heeft), dus minder goede slaap en daardoor extra prikkelbaar.
Helaas was het vorige week weer een paar keer hommeles, wel minder heftig dan eerder; hij wilde niet naar school. Maar hij kan niet praten en dus ook niet uitleggen wat er scheelt. Tsja, daar sta ik dan, hoe moet ik hem vervoeren in de bakfiets, dat is dan dus wel heel lastig. Ik ben al wel eens gaan lopen, met hem erin, toen hij het op de terugweg kreeg, want het is echt gevaarlijk fietsen zo. Maar mijn oudste zoon wil ook op tijd op school zijn.. Ik ben nu bezig de overgang van thuis naar op pad gaan wat rustiger te maken, maar ik zal ook eens op de link van annej kijken want ik ben ook aan het zoeken.
Ik probeer hem meestal op de bank te zetten, kan hij daar uitrazen want ik heb het idee dat het erger wordt als ik hem vasthoudt.
Maar ik maak me ook zorgen, hij is al best groot (gemiddeld), maar mijn man is ruim 20 cm groter dan ik en dat wordt hij ook. Als deze buien niet over gaan kan ik hem over een paar jaar niet meer houden ben ik bang. En zo leerbaar is hij niet, hij blijft verstandelijk op zo'n 1,5 hangen. Het gesprek aangaan heeft dus niet zoveel zin..

weer terug

Het lijkt mij dat je moet blijven zoeken naar de prikkels. Wat is te veel en hoe kun je dat veranderen.
Heel vaak gaat het om de volgende momenten:
De overgang van de ene situatie naar de andere (school-thuis, spelen-eten, opstaan, naar bed gaan). Die dingen kun je vaak prikkelarmer maken, door ze heel erg ontzettend voorspelbaar te maken. Handelingen opknippen in deelhandelingen, misschien met pictogrammen of verwijzers. (een voorwerp, wat bij een bepaalde situatie of handeling hoort)
Bij onze zoon ging het vaak om zijn emoties. Als hij schrok, boosheid hoorde of zag, verdriet zag, afkeurende blikken zag. Dan had hij het moeilijk.
Nou ja, in het explosieve kind, wordt het allemaal heel goed uitgelegd. De methode wordt ook toegepast bij verstandelijk beperkten, maar dan moet je een andere manier van communiceren bedenken. Ik heb weleens gelezen over een 'probleemboek'. Dan maakten ze een boek met de dingen waar die persoon tegen aanliep, afgebeeld met foto's. (een foto van het labeltje in zijn kleding, een foto van een zere buik, zere kies, zeer hoofd, een foto van eten, van drinken, etc.) en dan wees het kind de foto aan, die paste bij zijn gevoel. Dat scheen toch wel te werken.

goed plan, ik maak morgen even een klein boekje met foto's en neem dit met hem door. Vanochtend ging het mis omdat mijn man erbij was en niet mijn instructies opvolgende, dus hups de tv uit zonder aankondiging.. Voor onderweg naar huis is een muziekje ook een goed idee, ik moet alleen nog uitvinden hoe de mp3speler werkt die hier naast de computer ligt. Thuis mag mijn zoontje na de limonade lekker tv kijken, muziekje luisteren of ipadden waar hij zin in heeft. Bij hem ben ik niet streng in beeldschermen, hij moet gewoon echt bijkomen van school. In de week dat het weer 'begon' was hij ook nog naar een circus geweest, misschien wat teveel van het goede.
Overigens heeft hij geen autisme, maar dat maakt verder niet uit.

eens

Ik denk ook dat de diagnose uiteindelijk niet zo veel uitmaakt bij agressie. Het gaat erom dat agressie voortkomt uit andere emoties en problemen. En alleen maar overgaat, als je die problemen oplost. Dat is bij alle mensen zo.

Agressie is in feite een kernkwaliteit. Het zet mensen aan tot zelfverdediging en verdediging van de groep. Bij onze zoon zie je heel duidelijk de vlucht of vecht reflex. Als je hem weerhoudt van vluchten, gaat hij vechten. En dat wil je niet.

muziek

Soms maakt het ook uit wat voor muziek je aanbiedt. Je kunt in elk geval observeren welke muziek wat voor invloed heeft op de emoties van je kind en dat dan aanbieden in tijden dat je kind bijvoorbeeld kalmering nodig heeft.
Tot mijn spijt werkte het niet bij mijn kinderen. Ik kon blijkbaar de juiste 'snaar' niet raken.
Maar ik kon heel vroeger een oppasbaby die veel huilde rustig krijgen met samen naar Bach luisteren (of misschien werd ik er eerst zelf wel rustig van en daarDOOR baby).
Ook zong ik liedjes met patienten en bewoners waar ze rustig van werden, liedjes uiteraard die ze al kenden.
Als je er iets mee hebt kun je het gebruiken om te zien of het wat doet bij een kind. Maar ook dan moet je er tijdig mee beginnen denk ik. Als een kind eenmaal over zijn of haar toeren is is het veel moeilijker te benaderen.

moeilijk

Wat mij triggerde is onderstaande zin in je openingspost.

"Maar vaak zijn we ergens of moeten we ergens naar toe en is er geen ruimte en tijd om hem maar even te laten gaan."

Ik zie daar 2 dingen in (1) het gevoel dat je je kind elders niet uit kan laten razen (2) een aspect van haast (we 'moeten' weg).

Om met dat laatste te beginnen. Ik weet van mezelf dat ik in 'moet' situaties nog wel eens vergeet de stappen netjes te doorlopen. Dwz ik zeg we we gaan zo weg, maar neem niet de tijd om te controleren of de boodschap is aangekomen en zeg het eigenlijk te laat.

Op de momenten dat ik me daar bewust van ben en wel die minuut extra tijd neem gaat het vaak veel soepeler.

Verder denk ik dat er waar je ook bent, er altijd wel ruimte is om je kind uit te laten razen. Alleen moet je soms even creatief nadenken én leren lak te hebben aan de ouders om je heen. Als jouw kind het nodig heeft om uit te razen moet je hem die ruimte geven. En niet proberen het uitrazen af te raffelen omdat anderen er misschien wel iets van vinden.

Wat hier verder goed lijkt te helpen is het benoemen van de emotie en de consequenties. Ik weet dat je het niet leuk vindt, en ik snap dat je er boos over wilt worden, maar we gaan straks weg je moet dus over 5 minuten stoppen met de kapla. Zodra we terug zijn kan je verder spelen.

stoppen

Het was een noodgeval maar als met name mijn dochter niet meer te stuiten was in het schreeuwen en aanvallen en spullen vernielen (dat kon uren doorgaan als je haar haar gang liet gaan), dan zette ik haar 3 minuten buiten de deur. Na 3 minuten besprak ik met haar of ze de 'kwestie' nu rustig kon bespreken. Daar kreeg ze dan 5 minuten voor. Vrij hard. Maar dan had ze al een vreselijke dag op school gehad en dan ging ze ook nog haar avond en die van ons ermee verzieken. En dat legde ik haar ook uit. Dan hebben ze je weer te pakken maar nu doe je het zelf.

groep 3

Overigens kan ik me heel goed voorstellen dat de overgang naar groep 3 erg relevant is.

Als je op school de hele dag op je tenen moet lopen qua leren en/of qua sociaal gedrag is thuis de rek er wel uit en kan je veel minder hebben. Bij ons is de overgang naar een nieuw schooljaar ook altijd weer dramatisch. (idem sinterklaas, verjaardagstijd etc). Wij proberen dat op te vangen door in die tijd privé zo min mogelijk te doen (en dus te moeten) en maar een beetje te cocoonen.

ophalen

Waarom kan je zoon niet even thuisblijven als je zijn zusjes ophaalt. Hij is 7 jaar, zorg dat hij wat gegeten en gedronken heeft en zet hem achter zijn DS. Zorg dat je huis veilig is en geef instructie wat hij moet doen als hij alleen thuis is in geval van brand, als de deurbel of de telefoon gaat of als hij valt. Geef aan wanneer je weer thuis bent en houd je daaraan. Met 7 jaar kan hij al leren klokkijken.
Dat kan een hoop overprikkeling schelen.
Overigens vraag ik me af om welke reden je je zoon van de DS afhaalt. Mijn ervaring is dat je dan wel een andere aktiviteit moet aanbieden en dat op een vast moment ook doet. Dus niet als jij bedenkt dat hij nu wel genoeg op die DS is geweest maar op een vaste tijd op de dag. Kinderen met autisme kunnen vaak hun tijd niet goed vullen dus daar kun je je zoon mee helpen. Met 7 jaar kan hij ook jou helpen met werkjes als de wasmachine leeghalen, samen tafeldekken en het eten voorbereiden, daar leert hij ook praktische vaardigheden mee.

wat kun je doen als hij eenmaal boos is?

Nou, dat is moeilijk hoor. Uit de weg gaan. Fysieke ruimte geven. Psychologische ruimte geven.
Maar ik heb nog nooit gelezen over een andere methode, die een boos kind, kunnen laten stoppen met boos zijn. Bij sommige kinderen helpt vasthouden, maar dat houdt op een gegeven moment op, omdat het dan onveilig wordt.

Het ophalen van school, kun je dat anders doen? Kun je zijn zusjes door een ander op laten halen? Kun je een buurvrouw vragen als achterwacht? Kun je afspreken met hem: je hoeft niet meer mee, maar dan wil ik wel zeker weten dat je veilig bent, dus dat betekent: .....?

Je schrijft dat je thuis niets veranderd hebt, maar soms is het juist nodig om dingen te veranderen. Dan waren dingen eerst oke, maar zijn ze dat nu niet meer.
Bij ons was er een moment waarop de kinderen niet meer tegelijk in de badkamer konden zijn. Het lijkt een klein ding, maar je moest een weten hoeveel ruzies hier uitgevochten zijn voor de wastafel, voor dat besef tot mij doordrong. Een mens zit soms zo vast in alle gewoontes en aannames.

Nou ja, ik probeer maar wat mee te denken hoor...

school inderdaad

Ik krijg ook het idee dat de druk en de prikkels die je zoontje op school krijgt voor een overbelasting zorgen. Dan loopt zijn emmertje thuis snel over. Hier thuis merk ik het ook, sinds de school en alle buitenschoolse activiteiten weer zijn begonnen, neemt de overprikkeling toe en wordt er weer bozer gereageerd. Terwijl er de hele zomer niets aan de hand was.
Ik begrijp dat je er nu op focust om hem uit de boze/agressieve situatie te halen, omdat je het gevoel hebt dat je de oorzaak niet kunt wegnemen. Maar ik denk dat als je zoekt en zorgvuldig kijkt, er nog verbeteringen te behalen zullen zijn die misschien net genoeg zijn om de scherpste kantjes van zijn reacties af te halen. Er zijn hiervoor al hele goede tips gegeven, zoals hem evt. toch even alleen thuis laten en hem meer "ruimte" geven. Maar ik zou dit zeker ook op school gaan bespreken. Misschien zit hij op een te drukke plek waardoor hij zich moeilijker kan concentreren, of moet er beter gekeken worden waarom hij met bepaalde onderdelen moeite heeft. Onze zoon moest in de onderbouw bijvoorbeeld dingen die hij minder goed deed vaker herhalen. Zat hij ellenlang te pennen, maar dat hielp natuurlijk niet om de stof beter te begrijpen. Toen bleek dat hij de uitleg vaak niet helemaal oppikte doordat hij informatie iets langzamer verwerkt. Dit aangepakt hebbende hoefde hij gelukkig geen extra werk meer te doen, wat de druk verminderde (en vooral: hem een beter gevoel gaf!).
Door zorgvuldiger te kijken en kleine aanpassingen te doen zit onze eigen zoon nu zoveel lekkerder in zijn vel dat de uitbarstingen nu veel minder voorkomen en veel minder heftig zijn. Het helpt ook dat hij ouder wordt trouwens, hij is veel meer voor rede vatbaar.

Keuzes geven

Nog een ding: bij onze zoon hielp het enorm om hem keuzes te geven. Nog steeds. Dus niet: 'Het is tijd voor je huiswerk.' Maar: 'Je hebt dit en dat en zus en zo als huiswerk, wanneer wil je het doen?'
Niet: 'We gaan dit weekeinde naar je tante, want ze is jarig.' Maar: 'Dit weekeinde viert je tante haar verjaardag. Als je wilt kun je mee, papa en mama kunnen ook bij je thuis blijven. Wat wil jij?'

Als hij zijn schoolwerk lastig is, kan het ook helpen, om de boeken mee naar huis te nemen en zelf met hem te kijken of je een bottle neck ziet. Dat heeft hier altijd wel geholpen. Waarschijnlijk wordt er een beroep op zijn denken gedaan, wat hem niet lukt.

Onze zoon zit in vwo3, maar zijn vermogen om dingen in zijn kop te stampen is vergelijkbaar met dat van een kind van 9. Hij heeft daar echt veel hulp bij nodig. (de eerste 1 is alweer binnen, voor Frans). Hij kan je van alles vertellen over de oorlog in Syrie, maar het werkwoord 'aller' vervoegen, dat wil niet in zijn kop blijven zitten. (zucht, zucht, zucht). De vaardigheden van kinderen ontwikkelen zich, juist bij zorgenkinderen, meestal niet gelijkmatig.

digitaal

Natuurlijk kun je je kind andere dingen om te doen aanbieden. Maar dat moet je dan wel doen. Hier werd op die leeftijd ook uren met de lego gespeeld zonodig hielp ik de zaak op gang. Regelmatig kocht ik een nieuw doosje. Maar ik heb ook nooit een rem gezet op ds of computer. Op de pc zijn heel veel leerzame games waar je kind ook zelfs kan leren hoe zich sociaal te gedragen. Misschien is het nog net wat te jong, maar hier speelde zoon Adventurequest en Club Penguin. Dat zijn gemodereerde games waar ze leren wat ze wel en niet mogen doen. Niet schelden, geen privegegevens op het net zetten. En hoe ze 'vrienden' kunnen maken.
Andere dingen die zoon deed als ik hem eraan zette waren steppen, hij had een grote step van mij gehad, met de bal naar buiten of met stokken buitenspelen en op de struiken slaan. Dat op de struiken slaan zal niet iedereen goed vinden maar je zoekt iets wat in de situatie van jou zoon passend is.
Wat ik ook deed op die leeftijd was elke dag een proefje samen doen. Zoon was nogal experimenteel en mocht dat beslist niet als ik niet thuis was. Ik had ook alle vuur en aanstekers achter slot en grendel. Maar als we samen thuis waren deden we elke dag een proefje.
Ook las zoon Harry Potters en donald duck. Maar ook een moppenboekje zodat hij ook eens kon scoren bij klasgenoten en bovendien wat meer inzicht kreeg in symbolisch taalgebruik. Die kwam hij dan ook samen met mij lezen als hij het niet echt snapte. Maar ik moest hem er wel aanzetten.
Maar weghalen achter ds en pc heb ik nooit gedaan. Ik las vroeger ongeremd boeken en daar werd ik ook nooit afgehaald.
O, en zoon keek ook tv, heeft zelfs een tijd een tv op zijn kamer gehad maar dat was meestal National Geographic en mythbusters, dat soort dingen. Van een mannelijke leiding op de creche had ik al geleerd dat als zoon zich niet verveeld dat hij dan ook niet vervelend wordt. Dus ja, ik vulde zijn tijd.

vaste tijden

Hier hielp het ook om vaste dingen op vaste tijden te doen. Douchen bijvoorbeeld elke dag bij het opstaan. Toen ik het nog niet snapte had zoon een groot probleem met douchen. Om voor mij onduidelijke redenen werd hij er heel angstig van. Daardoor ging ik het maar voor hem en voor mijzelf beperken en onderhandelen. Dat is een jaar een hele grote worsteling geweest.
Tot zoon mij vroeg of hij 's morgens eerder gewekt kon worden. Zodat hij al beter wakker was en meer opgewassen tegen de dag. Bij inval heb ik hem toen gevraagd of hij dan ook ging douchen en daar heeft hij ja op gezegd. Ik legde 's avonds alles in volgorde klaar. Zorgde dat de douche overzichtelijk was. En na een paar keer op gang helpen deed hij het zowaar zelf iedere ochtend om 6.00 uur! Hij zal toen misschien 8 jaar geweest zijn. Iets wat ze elke dag doen kost minder stress dan iets waar ze steeds over moeten nadenken of het op die dag gaat gebeuren.
Ook liet ik de kinderen beslist niet samen in de badkamer. In de woonkamer en aan tafel hadden ze ook een vaste plek. Ver van elkaar, ik er tussen in. Ik zorgde ook dat de speelhoek van dochter niet in het pad zat zodat zoon er niet mee in aanraking kwam. Dat soort dingen geeft rust, hoef je niet over na te denken.
Tot nu toe hebben we hier in huis eigen plaatsen, hoewel er wel wat losser mee omgegaan wordt vallen we hier snel op terug. Dat geeft rust.

Hier

Hier was zoon achter de digitale wereld vandaan te krijgen, door samen dingen met hem te doen. Aandacht! Naar hij heeft adhd. Ik denk dat de oplossingen die daarbij werken, anders zijn dan de oplossingen bij autisme.
En ik ben het met je eens dat een kind van zeven niet alleen maar moet gamen. En er zijn kinderen die dat echt het allerleukste van de hele wereld vinden. Maar die moeten dan toch andere dingen doen. Dat is wel een lastige om op te lossen. Wat ik kan bedenken is duidelijkheid. Dus duidelijke tijden, van te voren waarschuwen en met respect voor het spel. Sommige games zijn moeilijk op te slaan halverwege een level. Dat is dan heel frustrerend als je moeder dan zegt: 'het half uur is om, je moet nu stoppen.' Hier hebben we daarom altijd een soort van glijdende schaal gehanteerd. 'Wanneer kun je opslaan?' Dat vereist wel dat je je zelf ook in zo'n spel verdiept (bleuh), want anders zijn ineens alle spellen niet meer halverwege op te slaan.

te doen

Zoon zat ook op muziekles. Dan zette ik hem voor het eten even aan het oefenen terwijl ik het eten afmaakte.
Hij zat ook een tijdje op paardrijden. Dat was alweer een halve avond doorgebracht. En daarvoor zat hij op judo. Op een gegeven moment 2x in de week na de opvang en op zaterdag omdat hij wedstrijden deed. Dan waren we ook in het weekend weg.
En heel lang was de zaterdag voor eerst judo en dan een lange reis en een middag, samen met dochter, naar zwemles.
Niet DS of PC, dan bood ik wel wat anders aan. Niets doen, niet weten wat je moet doen zorgt voor veel stress.

niets doen

Of inderdaad niet weten hoe je van focus moet veranderen en iets anders oppakken, daar kan je kind ook hulp bij gebruiken. Even samen doen rustig tot kind zelf lekker bezig is. Helpen die draai te maken.

Mirreke OT

In die tijd had zoon ook haptotherapie. Al na de eerste sessie kon hij mij weer knuffelen terwijl hij geen mens in zijn omgeving kon verdragen en dwangmatig zijn zusje pijn deed. Dan stond er een pan op tafel en hij kon het niet laten om een handje van dochter dat boven het deksel zweefde erop te drukken, dat was heet.
Later heeft zijn psychiater gezegd dat hij ook nog steeds wat angstig is, daar kan ook een hoop stress vandaan komen. Dan is het zinvoller om de angst te bestrijden dan de dwang.

alternatief bij alle goede tips hier boven al genoemd

Het kan veel in spanning schelen als je aankondigt: je helpt je zoontje bij het omgaan van overgangen en het plannen en inschatten van tijd. Wat daar ook bij kan helpen is om dit te combineren met het zichtbaar te maken van het verstrijken van tijd met een timetimer.

Nu blijft dat wel lastig als mijn zoon achter een scherm zit. Ik krijg hem dan moeilijk mee. Daarom heb ik dat liever niet als we ergens op tijd
moeten zijn. Maar hij mag het wel erna, als beloning 10 minuten extra. Dus, misschien is dat mogelijk. Als het nu niet kan, kan het niet. Dan is hij er nog niet aan toe. Probeer dan een andere manier te vinden om die overgang voor hem glad te strijken (met de structuur die hij nodig heeft).

Desnoods zeg je het hardop. Ik zei altijd dat ik snapte dat het moeilijk voor hem was en ik mijn best deed om hem te helpen. Boos zijn mag maar boos doen (slaan, gooien) niet. En dat gaan we steeds een beetje veranderen wanneer dat kan. En dan vroeg ik hem: zullen we dat samen doen, jij en ik? Zal ik je helpen want dat doe ik graag. Het was voor mijn zoontje een opluchting om te weten dat hij er niet alleen in was. En voor mij om te weten dat we het samen konden proberen. Dat herhaalde ik heel vaak op een dag. Zijn woede was voornamelijk frustratie, onmacht en overprikkeling.

Bij zo'n overgang vertelde ik een kwartier ervoor dat het zo tijd zou gaan worden. Vanaf 5 minuten vertelde ik hem het bij elke verstreken minuut (we hebben nog 5 minuten, dat betekent dat ik je zo meteen ga vragen je schoenen te pakken, je jas te zoeken, heb je je spel al geparkeerd voor nu?). Eerst vertelde ik globaal wat er ging gebeuren en de komende minuten vertelde ik dan wat meer in detail. Afhankelijk van zijn stress, behoefte en concentratie.

Het was heel vermoeiend maar we hebben er veel aan gehad, hij en ik, toen en nu. Overgangen zijn zijn lang niet zo moeilijk meer als voorheen. Hij kan een teleurstelling aan, een wijziging in het plan A (oa door ook steeds een plan B te bedenken). Het heeft hem denk ik ook geholpen bij leren plannen.

dwang

Misschien is het toeval maar naast aanbieden waarvan ik dacht dat zoon er iets mee zou kunnen heb ik me ook sterk gericht op wat zijn interesse is en waar hij zelf voor te porren is. Zoon heeft er ook moeite mee als iemand anders strict sturend bezig is in zijn dag. Denken dat er misschien nog wel winst te behalen is als je meer aandringt is niet handig denk ik. Meer aansluiten bij de belangstelling en de innerlijke motivatie van je kind is handiger. En inderdaad leuk samen doen. Interesse wekken, uitnodigen. Niet je kind mee laten buigen met jou maar zien waar je kind zelf interesse voor kan opbrengen of voor te motiveren is uit zichzelf.
Een kind met autisme kan enorm doorzetten als de innerlijke motivatie er is.
Misschien toeval, want opvoeden is nou eenmaal geen wetenschap, maar mijn zoon is hard aan het werk met zijn eindexamenjaar, tussendoor voortdurend aan het oefenen met zijn gitaar, als hij niet ergens bij vrienden aan het jammen is of naar een optreden, en geniet en werkt hard aan de relatie met zijn vriendin.
Dan denk ik als ik de zaak had willen domineren en beslissen door te dwingen was hij niet zo ver gekomen. Alle mensen hebben een bepaalde mate van autonomie nodig om hun vleugels uit te slaan maar kinderen met autisme kunnen daar meer behoefte aan hebben. Beetje vertrouwen in je kind dat het goed gaat komen zou geen kwaad kunnen. En wat minder in de 'opvoedstand' zoals het zou horen zou geen kwaad kunnen denk ik. Maar ik weet eigenlijk niet goed hoe ik je daarvan kan overtuigen. Behalve dan dat de relatie die jij hebt met je zoon is de sleutel. Kun je je intuitie volgen en luisteren naar je kind en daar op reageren of moet je je aan regeltjes houden die nou eenmaal zo gewoon gevonden worden in de samenleving.

beeldbuizen

Ik merk hier dat beeldbuizen voordat we weg moeten niet goed werken. Helaas kunnen we de tv niet uit de kamer verbannen (dat zou het mooiste zijn), maar nu ik dat ding zeer ruim voordat we weg moeten uitzet, wordt mijn zoontje minder (lang)boos, en ik ook minder opgelaten omdat we toch nog tijd zat hebben.
En nu komen we dus elke dag veel te vroeg op school

de anderen

Terugkijkend kan ik ook zien wat de anderen hebben bijgedragen. Mijn ouders kwamen 1x in de week en gingen spelletjes doen met de kinderen. Later samen de weekboodschappen halen met een lijstje dat ik had gemaakt op het gangpad van de supermarkt. Dochter streepte af wat er in het karretje lag.
Door te logeren leerden ze andere dingen te eten die ik weer kon toevoegen aan hun menu.
Door een op een begeleiding van hun grootouders en andere volwassenen kregen ze ook positieve bevestiging en leerden vaardigheden. Ik heb gemerkt dat ik me in die tijd teveel heb aangetrokken van het mantra dan kinderen bevriend moeten zijn met leeftijdgenoten. Ieder mens telt. Zoon had een gelijkaardige invalleerkracht op school waarmee hij zijn intellectuele interesses kon delen.
Teamsport: ook een regeltje. Zoon heeft heel veel last gehad van pesten op school maar bij toeval hebben leerkrachten in de bovenbouw hem keeper gemaakt van het voetballen in de pauze. Dat is een solofunctie. Zoon bleek daarin zo uit te blinken dat hij minder gepest werd. Kinderen zeiden dat openlijk: we pesten je niet omdat je zo'n goede keeper bent.
Alleentijd. Het kan vreemd overkomen als je kind zoveel tijd met zichzelf wil doorbrengen. Als sociale vlinder kon ik dat niet echt snappen. Maar het deed mijn kinderen gewoon heel veel goed, al was het soms wat extreem, soms was het pure noodzaak om tot jezelf te komen na een intensieve, voor kinderen te 'sociale' dag op school of na het logeren of als ze bij hun vader waren geweest. Ik heb geleerd om die wat extremere kanten gewoon te accepteren en er niet een modelkind van te willen maken. Kinderen hebben een eigen karakter en dat leer je samen steeds beter kennen en hanteren in het leven van jezelf en van je kind.

frustraties?

Ik kan er helemaal naast zitten, maar uit je berichten klinken voor mij een hoop frustraties van je zoon in door. De thuissituatie is niet verandert zeg je, maar hij wel, want hij is ouder geworden. Misschien heeft hij behoefte aan meer autonomie of regie? Leeftijd vind ik niet belangrijk bij al dan niet alleen thuis zijn, zijn vaardigheden wel. Zoon (zorgenkind) hier was al heel vroeg alleen thuis, gaf veel lucht en ruimte. Dochter (NADH) vertrouwde ik pas veel later toe alleen te zijn. Zelfs nu, nu ze 10 is, probeer ik het te beperken.
Je schrijft niet over wat ze inhoudelijk doen aan de leerproblemen van je zoon op school, daar zou ik persoonlijk ook op focussen. Desnoods andere hulp inschakelen als er op school te weinig gebeurt. Het eerste dat in me opkomt bij je berichten is proberen gamen en leren te verenigen, maar dat is geheel afhankelijk van de manier waarop je zoontje leert en de problemen waar hij tegenaan loopt. Een eventueel motivatie probleem zou je daar iig mee kunnen tackelen. Er zijn vast veel games waarbij een beroep wordt gedaan op reken- en leesvaardigheden. Maar weet natuurlijk niet hoe specifiek je zoon in zijn game voorkeur is.
Ik zou de agressie iig niet accepteren als een feit, maar het blijven zien als een uitdaging waar een oplossing voor gevonden moet worden.

Agressie

Zoon kan nog steeds weleens te heftig uit te hoek komen. Gelukkig heeft hij dat zelf goed door en hij heeft mogelijkheden geleerd om dat in goede banen te leiden.
Juist door daar samen mee om te gaan en passend aanbod bij te zoeken. Op een gegeven moment heeft zoon zelf de verantwoordelijkheid genomen voor zijn sociale ontwikkeling. Hij heeft daar dan ook veel tekst bij en kan goed zaken bespreken.
Als kinderen kleiner zijn kun je makkelijk de indruk krijgen dat als je bepaalde zaken niet 'de kop indrukt' dat ze nooit leren goed om te gaan met zaken als agressie. Maar juist dat dwingen gaat tegen je werken. Het rechtstreeks agressie confronteren door op dat moment 'maatregelen' te nemen of extreem de focus op te leggen maakt het moeilijker op te lossen. Zien waar het vandaan komt en daar wat aan doen en vooral je zoon zelf mee laten denken en ruimte geven voor eigen beslissingen en oplossingen is een sleutel voor uiteindelijk succes.

gameregels

De regels zijn hier: één vaste dag per week helemaal niet gamen, en niet meer gamen na etenstijd. Dit omdat hij anders moeilijk (dwz. nog moeilijker) in slaap komt. Verder gamet hij zo ongeveer vanaf dat hij uit school komt tot het eten. Hij wordt er rustig van.

Vandaag hadden we een geen-games-dag, we hebben veel bordspelletjes gedaan, een kast opgeruimd, veel gestoeid en gepraat over de middelbare school en zijn schooladvies. Een goede dag.