Mijn vader is overleden

Lichaam is een jas

Ik heb het onze dochter als volgt uitgelegd. Je lichaam is als een soort jas. Wie je echt bent is niet die jas, maar wat daarin zit. Je jas doe je uit als je naar de hemel gaat. Ze heeft nooit gevraagd naar hoe het zat met het lichaam van haar broertje. Zolang zijn lichaam hier nog was, was dat haar broertje en zodra het weg was, was hij in de hemel.

Ook zoiets

Mijn oudste van toen 6 begreep het ook niet helemaal met opa, maar hij zei wel: wat ziet hij er gek uit, net een pop uit de Efteling. Ik heb uitgelegd dat opa's lichaam hier nog wel is, maar dat opa zelf eruit is. Wat Mayte uitlegde met jas, heb ik "een soort huisje" genoemd.

Een leestip

Ik heb toen mijn moeder overleden was dit boekje besteld en vaak voorgelezen..
www.waarisomanu.nl

zoon van vier wil het nu een paar maanden later nog vaak voorgelezen hebben en dochter van acht vond het ook een mooi boek...

Hoe ik het heb uitgelegd

Ik herken precies de vragen waar het in dit draadje om gaat. Stuk voor stuk zijn ze hier langsgekomen. Iemand zei me dat je het ook zo kunt vertellen, als de vlinder die zijn cocon niet meer nodig heeft, en achterlaat. Dat voorbeeld heb ik ook wel gebruikt, maar ik heb het (als gelovige, zeg ik er even bij) vooral zo gedaan:
Ik heb mijn zoontje van toen 3, nu 5, die ook alles wil weten, uitgelegd dat als je dood gaat, dat dan je lichaam dood is, je armen, benen, hoofd, buik, en dat blijft achter (wordt begraven).
Maar je ZELF, wat je BENT, wat van binnen zit (ook al kan je het niet op die manier aanwijzen), dat stuk van jou wat kan denken, begrijpen, voelen, met alles wat je meegemaakt hebt, DAT leeft verder bij God. Dan vertel ik: dat noemen de mensen ook wel "je ziel". Het is raar want je kunt je ziel niet aanwijzen. Toch is het er, net als lucht dat je niet kunt aanwijzen, je weet wel dat het er is. Net als vitamientjes in een sinaasappel, je ziet ze niet maar ze zijn er wel!
Als je dood gaat, is je ziel ineens bij God in de hemel. Hoe dat gaat, vertel ik hem, dat weet ik niet precies. Dan ligt in het kistje alleen nog je lichaam. In de hemel krijg je een nieuw lichaam.
Hier kan hij mee uit de voeten. Ik snap zelf zoveel dingen niet: ik weet niet of je wel een aards lichaam hebt in de hemel, of je ouder wordt in de hemel, of je kunt "meekijken" naar de mensen op de aarde die je lief zijn. Ik weet dat niet, krijg daar ook geen antwoorden op. Ik kies ervoor om me voor te stellen dat je wel kunt meekijken (dit troost mijn zoon heel erg, dat zijn broertje ook zijn legobouwwerken ziet en dat zijn broertje aan hem denkt en hem mist. Het troost mij ook). Ik kies er ook voor om mijn zoon te vertellen dat ik het niet zeker weet, maar dat ik denk dat het heel mooi is in de hemel, en ja, met veel speelgoed, veel bloemen en dieren die elkaar niet opeten en mensen die niet vechten en niet ziek worden en niet doodgaan.
Groetjes Geerke

Sterkte

Allereerst Wilma heel veel sterkte en succes met de verwerking. Het valt allemaal niet mee.
Mijn moeder is 2 maanden geleden overleden en mijn dochter van 4 heb ik ook meegenomen naar het rouwcentrum. Ze wilde zelf. Toen zag ze wel dat dit oma niet echt meer was. Ze moest huilen, arm kindje, mijn hart brak. Mijn dochtertje blijft praten en vragen over oma. Soms best wel moeilijk want zeker met de feestdagen moet ik bij het vaag denken aan mijn moeder al heel hard huilen, gewoon een klote tijd sorry voor het woord.
Elke keer leg ik weer uit dat oma in de hemel is en misschien ons wel kan zien maar niet meer terug kan komen. En dat is vooral moeilijk voor mijn dochter. Vanochtend zei ze tegen me; mama ik heb oma al zo lang niet meer gezien, komt ze niet meer eens op visite?. Dan brul ik alweer en mis haar zo erg. Ik zou niets liever willen, maar leg dan uit dat ze niet terug kan komen. Toen zei ze, oma mist ons ook hoor.... lief he.
Het is ook niet erg om te zeggen dat je het zelf niet precies weet. Maar het onderscheid maken tussen lichaam en geest is voor een 4 jarige (en ook 5 jarige denk ik) erg moeilijk. De tips hierboven zijn erg goed, die ga ik ook het volgende gesprekje proberen.
Nogmaals heel veel sterkte en succes met je jongens.
Groetjes Evi

Evi

Jij ook heel veel sterkte met het verlies van je moeder. Wat onwerkelijk is het he en een groot gemis.
Mijn jongens hebben het niet meer zoveel over opa. Ik ben blij dat ze niet heel verdrietig zijn, maar zo laconiek vind ik ook wel eens moeilijk. Ze zagen hem heel erg veel, gingen ontzettend vaak met hem op pad, dan denk ik missen jullie hem dan niet? Maar ja, is misschien ook wel erg veel gevraagd voor een 5 en bijna 4 jarige.... ? Het enige dat ze wel bezig blijft houden is hoe je toch helemaal in de hemel terecht kunt komen.
Toen ik pas erg moest huilen, kreeg ik een tekening van mijn oudste. Toen ik later weer huilde, zei hij: maar je hebt toch een tekening gehad, moet je dan toch weer huilen? Ja, zei ik, in ben verdrietig om opa. Hij wist even niet wat hij ermee moest en zei toen, zal ik dan nog maar een tekening maken? Daar moest ik door de tranen heen toch wel weer om lachen. Echt zo van, hoeveel moet ik er nu maken zodat jij je weer beter voelt. Tja, ging het maar zo makkelijk...
Groetjes, Wilma

Wilma

Ach ja Wilma, wat lief van die tekeningen, ja ik snap ook wel dat je dat laconieke soms moeilijk vindt hoor!
Mijn zoon heeft, toen zijn broertje (van 1,5) net was overleden (hij was zelf toen 3) vaak gevraagd: "Enzo is nu niet meer ziek in de hemel he?" En dan zei ik: "Nee, hij is niet meer ziek in de hemel", waarop hij zich afvroeg waarom hij dan niet meer terug kon komen.... vaak heeft hij gezegd: "God gaat vast een auto sturen om Enzo terug te brengen want nu is hij niet ziek meer."
Dat zegt hij nu niet meer. Hij weet dat Enzo zelf bij God in de hemel is en dat zijn lichaampje begraven is in de aarde. Hoe ingewikkeld ook, want inderdaad is het onderscheid tussen lichaam en geest zo moeilijk voor een kleuter! Hij weet ook dat God overal is. Dus, is zijn redenering, is Enzo ook overal want die is bij God. Dat troost hem! Hij is ook hier, bij mij, in de auto, in de kamer, hij ziet mij, hij mist mij, hij weet wat ik doe, hij weet dat ik hem mis.
Ik vraag me zó vaak af of we het allemaal goed doen. Maar ik doe wat ik denk dat het beste is.

Inderdaad

Volgens mij is alles goed; jij kent je kind het beste, jij weet wat wel en wat niet bij hem past! Twijfelen of je het goed doet is erg logisch, maar als je kinderen gewoon hun dagelijkse ding kunnen doen, goed slapen en niet erg veranderd zijn, heb je het gewoon goed gedaan!

Mijn schoonouders zijn 4 jaar terug 9 dagen na elkaar overleden. Onze kinderen waren toen 5 en 4. We hebben ze meegenomen naar de kist, ze zijn mee geweest naar de begrafenis; ik weet nog dat vooral mijn moeder dat best raar vond. Ze vond ze echt nog te jong. Ook de sterretjes die aan het graf werden afgestoken vond ze raar. Overledenen vergelijken met sterretjes hoort niet (streng gelovige achtergrond). Wij hebben ze ook nooit vergeleken met sterretjes, maar wel een sterretje aangestoken voor opa en oma, "in de hoop dat ze het zouden "zien" en er van zouden genieten"...
Ik heb de kinderen nooit aangetroffen met angst voor de dood, begraven of weet ik wat. Ze praten er nog weleens over, maar op een nuchtere manier... Ze zijn niet angstig of bang of weet ik wat geweest. Toen wist ik dat we het goed hadden gedaan...

3 Maanden terug overleed mijn moeder; de kinderen waren toen 9 en 7. Vooral heel veel verdriet, maar ook weer een verbazingwekkende nuchterheid... Ze hadden een betere band met deze oma dan met de andere; die was ook al dik in de 80 toen ze stierf... Vooral mijn dochter hing erg aan haar oma... Je merkt nu wel dat het verdriet en vooral het besef dat oma er niet meer is, steeds meer naar de voorgrond treedt...
Vragen over "wat gebeurt er met oma nu ze onder de grond ligt" zijn hier niet gesteld. Heel apart vind ik dat, want wat is er nu angstiger dan dat? Denk ook niet dat ze daar erg mee bezig zijn; oma is in de hemel bij de Here Jezus! Dat is voldoende voor hen...
Ik ben trouwens wel erg dankbaar voor mijn christelijke opvoeding; ik vond het uitleggen van "oma is nu in de hemel" makkelijker en veiliger dan het zeggen dat het lichaam een "soort jas" is. Ik zou niet weten hoe ik dat aannemelijk zou kunnen maken... Niet dat de hemel makkelijker is, weet ook niet of die er wel echt is en hoe het er uit ziet, maar aangezien de kids op een christelijke school zitten, was het een goede uitleg voor hen!

Heel veel sterkte!

Superpeet

Superpeet, ook veel sterkte met het verlies van je moeder.

Wij hebben het ook over de hemel en de Here Jezus, ook omdat onze oudste en binnenkort ook onze jongste, naar een christelijke school gaan. Maar ze nemen hier geen genoegen mee. DE vraag blijft toch wel "hoe kom je daar, want het is wel heeeel ver weg". Nou ja, ik heb het maar opgegeven en heb gezegd dat ik het ook niet precies weet. Het zal wel slijten op den duur. Inderdaad ben ik blij dat ze niet angstig zijn.