De narigheid van goede bedoelingen

Mijn ervaring

Dat lukt je niet. Mensen die geraakt zijn door het leven (jakkes, wat een nare uitdrukking) zijn gekwetst, boos, verdrietig, intens moe. Omdat ze zo alleen staan in hun verdriet, zich zo gewond en onbegrepen voelen, laten ze de nare en onhandige opmerkingen extra raken. Ik denk, uit eigen ervaring, dat het onderdeel van het proces is. Het is een soort uitlaatklep voor alle narigheid die je overkomt. In die zin zijn de mensen met de rotopmerkingen een soort zondebok. En hebben ze een belangrijke functie. Je storen, of laten kwetsen door domme/nare opmerkingen is altijd nog een beter gevoel dan ten volle beseffen wat je overkomt. Zo door de jaren heen kun je de nare opmerkingen wat relativeren, en kun je zien dat het soms alleen maar onhandigheid is.
Voor alle duidelijkheid, bovenstaand stukje is wat ik heb uitgepuzzeld voor mezelf, iets wat geldt voor mijn leven. Mijn ervaring, mijn mening. En niet bedoeld om wie dan ook te kwetsen.
Bellefleur

Door

(mijn ervaring) stil te zijn en te vragen naar de beleving van de ander. Stil zijn in de zin van: geen goedbedoelde opmerkingen maken, niet veralgemeniseren. Zég dan maar: ik weet gewoon niet wat ik moet zeggen. Ik vind het zó erg voor je.
Wél vragen naar de beleving van een ander, als er gezwegen wordt over de verloren geliefde die zo levensgroot aanwezig is in je leven - dán is die geliefde pas echt dood. Wees niet bang dat je vraag het verdriet ineens weer oprakelt ofzoiets - ze zaten er héus aan te denken.

Wat ik als allerlastigste heb ervaren, is dat het initiatief bij jou (als nabestaande) vandaan moet komen. Als ik bekenden van mijn ouders tegenkwam bij de super, zág je ze denken: o gut o gut o gut wat moet ik nou toch tegen haar zeggen.......ik begon dan zélf. Jeetje, wat zijn de tomaten weer duur......Oooooooo pfjoei.......gelukkig........ze wil gewoon over tomaten praten......
En soms kwam je dan zomaar onverwacht tot een mooi gesprek. Ik vond zelf dat "regie voeren (over het gesprek)" zwaar, maar het was het enige wat werkte. Anders krijg je mensen die je ontwijken - en dat heb je door en dat is ook heel pijnlijk.

Tirza

Door...

Zelf heb ik een levensbeëindigende ziekte,het ergste vind ik het als mensen mij uit de weg gaan,mensen waar ik anders een praatje mee maakte liepen met een grote boog om mij heen.
Wat ik ook moeilijk vind is goede vriendinnen die wel contact houden,maar als het op moeilijke onderwerpen komt niet thuis zijn.Mijn leven is niet alleen leuk,ik leef met een lach en een traan.
Ook oordelen van andere vind ik moeilijk : je ziet er zo goed uit,dan kan je dit of dat toch wel doen?
Of,deze maakt me enorm kwaad :wees blij dat je leeft.
(tuurlijk ben ik daar blij om,maar mag ik het leven soms ook moeilijk vinden?)

Tsja

Volgens mij is het ook wel een kwestie van nadenken voordat je iets zegt. Als je dat doet, kom je er soms ook achter dat je niets te zeggen hebt. Dan zeg je dat.
Daarnaast is géén enkel verdriet hetzelfde. Ieder heeft zijn eigen verdriet. Je kunt proberen mee te leven met de ander, je inleven kan meestal niet. Blijf bij jezelf. Je kunt niet voor een ander denken.
Soms heb je het 'geluk' dat je mensen treft met eenzelfde verdriet. Dan kun je veel aan elkaar hebben. Wat meer bij iemand vinden, qua begrip. Dat is heel waardevol. Maar ook dat begrip is beperkt. Want hoewel het verwerkings- of herstelproces na een trauma eigenlijk voor vrijwel iedereen hetzelfde is, verloopt het in fases. Zo kan het zijn dat je hetzelfde hebt doorgemaakt en toch op een ander level zit. Zoals bijvoorbeeld Mien* dat heeft ervaren binnen haar lotgenotengroep.

Rouwen doe je alleen

Mensen die je troost willen bieden die zijn er. De èèn biedt een dag troost, de ander een week. Weer een ander vraagt na een maand nog eens hoe het met je gaat. Soms gemeend belangstellend. Maar vaak gaan mensen ervan uit dat op deze vraag het antwoord is: "Goed hoor, dank je wel."
Ze zitten niet op een moeilijk antwoord te wachten:"Nou, het gaat waardeloos, ik barst van verdriet, kan geen hap eten en heb slapeloe nachten, financieël is het trouwens ook een drama."
Mensen leven mee, maar verdriet delen? Dat zijn er maar enkelen, waar dat mee kan. De wereld draait door, uiteindelijk voelt iedereen alleen zijn eigen verdriet. Dus tegen de meeste mensen die vroegen: "Hoe gaat het nu met je?" Zei ik :" Ach,`soms nog moeilijk, maar we pakken langzamerhand de draad weer op, maar hoe gaat het met jullie?" De verhalen over vakanties, nieuwe banen en ruzie met de buurvrouw hoorde ik maar half. Ik kon op deze manier vermijden dat mijn kringetje steeds kleiner werd. Mensen hebben geen zin in deprimerende verhalen.
Ik weet dat veel mensen nu denken dat degene die zo in elkaar zitten geen echte vrienden zijn. Misschien niet, misschien wel. Ze kunnen ook niet veel meer als meeleven. Het verwerken doe je uiteindelijk toch alleen. En daar is een lange tijd voor nodig. Zoveel geduld heeft de omgeving niet.

Wil

Ben het helemaal met je eens.
En natuurlijk zijn dat wel echte vrienden. Ze laten je toch niet stikken? Ze kunnen alleen waarschijnlijk niet veel met jouw verdriet. Maar daarvoor is het ook je eigen verdriet. Dat moet je inderdaad zelf verwerken. Zoals ik hierboven al zei; warme woorden van anderen kunnen tot steun zijn, maar de werkelijke kracht ligt in jezelf. Dat geld overigens ook voor een luisterend oor. Dat kan heel helpend zijn. Daarom is het fijn gespekken te voeren met een psycholoog bijvoorbeeld. Op die manier kun je je verhaal kwijt, zonder dat je bang hoeft te zijn dat je hem of haar ermee belast. Vind dat zelf prettig. Schrijven werkt op dezelfde manier. Al ervaren sommige mensen dat ze beter af zijn bij een psycholoog, omdat die de juiste vragen stelt. Als je schrijft weet je soms niet waar je moet beginnen. En het lijkt wellicht een beetje doelloos. Dat is het niet. Het doel is het gevoel van opluchting dat het geeft. Want dat doet het.
Je hart kunnen luchten bij vrienden werkt waarschijnlijk op dezelfde manier. In mijn periode van rouw (rouwen doe je niet alleen na een overlijden) hielden mijn 'vrienden' hun deuren gesloten, dus ik weet dat niet uit ervaring. Maar ik kan het me voorstellen. Het grote nadeel ervan is dat je je vrienden er wel mee belast. Emotioneel, omdat het ze raakt (daarvoor zijn het vrienden) en omdat ze ook hun eigen leven met hun eigen sores hebben. Veel vrienden kunnen hun eigen grenzen niet aangeven. Omdat ze niet weten waar hun grenzen liggen, omdat ze dit nooit eerder meemaakten bijvoorbeeld. Of, als ze dat wel weten, durven hun grenzen vaak niet aan te geven omdat ze je niet tekort willen doen. Terwijl jij in je verdriet al moeite genoeg hebt met het aangeven van je eigen grenzen. Er is op zo'n moment niet ook nog ruimte voor het bewaken van de grenzen van de ander. Hier loopt helaas menig vriendschap op stuk.
Vrienden zijn in mijn ogen de mensen die je accepteren zoals je bent, compleet met alles wat daarbij hoort. Die niet weglopen, maar ook niet bang zijn hun eigen grenzen aan te geven. Op een liefdevolle manier.

Maar het is ook moeilijk hoor

Toen mijn vader overleed, bleef mijn moeder achter met mij en mijn broertje. Mijn broertje was toen net een paar weken oud.
Mijn moeder kreeg toen ook van die 'goedbedoelde' platitudes. Je kan in ieder geval nog van je baby genieten, je hebt in ieder geval zijn kinderen nog.

Toen mijn moeder trouwde met mijn stiefvader, woord wat ik overigens nooit gebruik, kreeg hij op zijn bruiloft van gasten te horen wat voor geweldige man mijn vader was en hoe tragisch het was dat hij ons nooit zou kunnen zien opgroeien.

Mensen zijn nu eenmaal tactloos en ik moet zeggen dat ik het ook nooit zo goed weet. Benoem je het nou wel of niet.
Ik weet in ieder geval wel, dat ik toen mijn zoontje geboren werd, ik niet zo zat te wachten op 'de tragiek van een kleinkind dat nooit zijn opa zou leren kennen' Terwijl mijn stiefvader, die in alle opzichten een vader voor ons was en ook zo gezien wordt, er naast zat.

Overigens toen mijn vriendin een paar weken geleden overleed

na een tweejarig ziekbed, kreeg ik te horen dat we het in ieder geval hadden zien aankomen. En dat ze er zelf vrede mee had.

uhm ja, maakt dat het verdriet minder. Twee kinderen zonder een moeder, maar ze hadden het in ieder geval zien aankomen.

'En het was toch maar goed dat het nu al was en niet als ze in de pubertijd waren. Want dat was al zo'n kwetsbare leeftijd'

Of na een paar weken moest ik er toch wel overheen zijn 'want het was geen familie ofzo'

Zuur

Ik vind het heel zuur dat iemand met zo ontzettend veel verdriet ook nog eens in een situatie komt dat hij/zij zijn/haar omgeving moet gaan onderwijzen hoe niet te kwetsen en hoe wel te steunen. Dat kan zo iemand er toch niet ook nog eens bij hebben? Ik denk dan ook dat voorzichtigheid geboden is aan de omgeving in wat je zegt en hoe je handelt. Zwijgen is ook een optie...

Mariska

Zo is het denk ik ook, zoals je het opschrijft. Mensen willen huphup iets positiefs en afleidends zeggen, verdriet/pijn is eng ofzo, daar willen mensen het niet over hebben, kom, gauw een troostwoordje verzinnen, hoppetee en over naar de orde van de dag.

Tirza

Goedbedoelde opmerkingen

Dat doen we toch allemaal? Iedereen denkt het goed te doen. We hebben ons hele leven goedbedoelde opmerkingen tegen andere mensen. Allicht hebben we allemaal wel eens een goedbedoelde opmerking geplaatst die hartstikke fout was....
En een opmerking kan bij de èèn zeer goed ontvangen worden en bij de ander kwetsend overkomen. Ik heb niet het idee dat mensen opmerkingen maken om met opzet te kwetsen. Ze erkennen wel de emoties, maar het is vaak moeilijk het juiste te zeggen.
Als je midden in een rouwproces zit ben je zelf ook zeer overgevoelig. Bepaalde woorden kan je niet verdragen. Woorden, die je misschien kort gelden zelf ook gebruikte, komen dan opeens aan als een klap met de hamer.

Als kind

heb ik het een keer érg fout gedaan. Wist ik veel, ik zal een jaar of 12 geweest zijn of zo en dan heb je nog niet echt het inzicht in hoe het allemaal werkt. Een oude buurvrouw waar wij als kind vaak naar toe gingen om het hondje uit te laten, een boodschapje voor te doen en een glaasje zelfgemaakt bramensap te drinken, was nog maar kort weduwe toen ik haar op straat tegenkwam. Attent als ik was vroeg ik aan haar "Hoe gaat het ermee... went het al een beetje?" Haar antwoord: "Ach kind, het went nooit." Ik wist meteen dat ik een domme opmerking had gemaakt, terwijl zij heel lief bleef. Die les is me wel bijgebleven!
Omgekeerd hebben wij ook meegemaakt dat mensen niet wisten hoe ze ons moesten benaderen. Dat is vreemd om mee te maken. Een vriendin nam mij mee naar een restaurantje om zo in een publieke ruimte te vertellen dat ze in verwachting was. Ze was bang dat ik thuis in huilen uit zou barsten. Een andere vriendin en haar man durfden maandenlang niet te vertellen dat ze een baby kregen uit angst ons pijn te doen. Het sneue hieraan is dat ze het zichzelf zo ingewikkeld hebben gemaakt, terwijl wij ons van niets bewust waren. Zo jammer...
Ik vrees dat ik zelf nog vaak foute opmerkingen zal maken en dat ik ook zelf nog te maken zal krijgen met goede bedoelingen die niet handig zijn. Ik denk dat je vooral moet beseffen dat het zelden bewust verkeerd bedoeld wordt.

Spreken is zilver, zwijgen is goud

Maar als we hier op het forum zwijgzaam meeleven met het verdriet van een ander, dan blijft het hier op verlies en verdriet wel heel erg leeg.
Zonder wie dan ook te willen kwetsen ga ik nu heel eerlijk zijn. Wanneer ik in het diepst van mijn verdriet zit, op mijn meest kwetsbare momenten, wíl ik helemaal geen arm om me heen. Dan kan ik het niet verdragen als iemand me aanraakt. En soms, soms ben ik boos. Niet zomaar boos, maar woedend, ziedend over zoveel oneerlijkheid in het verleden en zoveel pijn in het nu. Dan word ik overal boos om. Zelfs om lieve berichtjes als "we staan vandaag weer in een kring". Ook al doe ik regelmatig zelf ook aan zo'n kring mee. Omdat ik doorgaans wel besef dat het anderen tot steun kan zijn.
Maar wanneer ik weer overspoeld wordt door mijn eigen verdriet, dan kan ik niet meer zien dat anderen aan zulke woorden wel veel hebben. Dan denk ik alleen aan mezelf en dat ik niet zou weten wat ik op zo'n moment met zulke woorden aan zou moeten. Ik kan die woorden niet voelen. De betekenis is voor mij op zo'n moment leeg. Ik ben zo ontzettend veel kwijtgeraakt in het verleden dat ik op zo'n moment geen liefde en warmte meer durf te voelen. Elke handreiking die iemand doet maakt dat ik harder weg zou willen rennen...

Reageren - als ze het maar wel doen

Wat goed dat we kunnen benoemen dat iedereen dingen op zijn of haar eigen manier ervaart. Je schrijft een bericht dat me raakt, Fem, het is hoe jij het ervaart en daar kwets je echt niemand mee hoor! Dat kan toch niet, je schrijft toch alleen jouw eigen gevoel op!
Ik snap het wel als mensen niet weten hoe ze moeten reageren en misschien onbedoeld iets zeggen wat misschien beter verwoord had kunnen zijn. Ik kijk er een beetje doorheen naar die goede bedoeling die erachter zit, en heb dat liever dan mensen die het er niet meer over hebben, die het vermijden (gelukkig kom ik dat heel weinig tegen). Ik weet dat het voor veel mensen gewoon heel moeilijk is omdat ze zich vaak niet echt kunnen inleven. Dan snap ik dus wel dat de manier van reageren soms moeilijk is. Als ze het maar gewoon wel doen.

Fem

Wat jij beschrijft - hoe jij het ervaart - dat is zoals ik het bij meer mensen heb meegemaakt. Overspoelt door je eigen verdriet en emoties helpt niets... of lijkt in ieder geval niet te helpen. Als een slakje in huisje in kruipen... "laat mij maar even..."

Is het dan ook niet prettig als er vanuit je omgeving de vraag gesteld zou worden: wat wil je dat ik doe? Of gewoonweg zwijgen, er zijn, iets praktisch doen; een boodschap, een pan eten brengen oid?

Ik zat nog te stoeien met goedbedoeld en opbeurend... en de timing van opmerkingen. Als je heel verdrietig bent helpt het gewoonweg niet om zoiets te zeggen als "kop op".... "na regen komt zonneschijn"... Dan krijg je toch moordneigingen?

Erkenning

Voor mij persoonlijk is erkenning denk ik erg belangrijk,erkenning van de situatie,erkenning van mijn verdriet en soms van mijn woede.
Als mensen het maar niet uit de weg gaan,mij uit de weg gaan.Ik begrijp dat het voor mijn omgeving moeilijk is,kan een foute opmerking vaak nog wel begrijpen,maar niet het ontkennen van de situatie en mijn verdriet en het dood zwijgen.

Geerke en mariska

Geerke; Wil gewoon niemand kwetsen, omdat ik zelf zo vaak ben gekwetst. Dat wilde ik even duidelijk hebben. Voor jou is het normaal dat je je gevoel mag uiten. Mijn gevoel is jarenlang door anderen compleet genegeerd. Uiteindelijk ben ik dat zelf ook gaan doen. Ben daarom geneigd me te verontschuldigen wanneer ik mijn gevoelens uit.
Mariska; Voor mezelf merk ik dat ik erkenning voor mijn verdriet wel heel belangrijk vind. Praktische dingen vind ik ook wel fijn. En een knuffel, ja heerlijk! Maar alleen van mijn vriend. En niet in het heetst van de strijd. In het diepst van mijn verdriet wil ik echt alleen zijn. Maar vind het heerlijk als hij me dan een kopje thee komt brengen. En nog heerlijker dat ik hem dat niet eens hoef te vragen.

In mijn omgeving

Van dichtbij is er nu een oudere dame die na zo`n 50 jaar huwelijk haar man is kwijtgeraakt. Een hele lieve man en ze hadden een fijn huwelijk. Als ik haar zie wil ze over haar man praten.
Hoe erg ze hem mist, dat ze veel van hem hield, dat het alleen niet meevalt. En ik begrijp dat, natuurlijk. Ze voelt zich eenzaam en wil over haar man praten, praten, praten. Maar ook ik denk op een dag:"Zou er nog iets anders in haar leven zijn, iets anders dat haar bezig houdt, iets anders om over te praten?"
Ik weet nu al dat als die dag niet komt haar kringetje kleiner gaat worden. Ook ik betrap mezelf erop dat ik soms probeer een ander onderwerp aan te kaarten, maar tevergeefs. En weet je, het is een ontzettend lief mens en ik heb begrip voor haar. Maar hoelang nog? Het is geen kwestie van desinteresse, geen kwestie van morgen schijnt de zon weer. Maar mijn wereld draait intussen ook gewoon door. Er wordt al lange tijd niet meer gevraagd hoe het met mij gaat....
En daarom zeg ik, rouwen doe je uiteindelijk alleen. Theoretisch staat iedereen voor je klaar, iedereen heeft oneindig veel meegevoel. Maar in de praktijk verwachten mensen bij sociale contacten toch twee richting verkeer.

Nikus

Dat is zo ontzettend waar, wat je schrijft. Zo ervaar ik dat ook. Het verzacht de pijn niet. Maar het geeft wel een veilig gevoel van controle. Heb liever zelf de regie over mijn verdriet.

Wil

Dat klopt wat je schrijft. Daarom is het zo belangrijk dat je kunt gaan voelen dat je zelf de touwtjes in handen hebt. Je mag je verdriet niet wegstoppen. Gevoel wil niet worden ontkent. Sterker nog, dat kán niet. Het komt er op een gegeven moment uit. Met het besef dat jij zelf de controle hebt, kun je je emoties gecontroleerd uiten. Daarmee kun je voorkomen dat je anderen, en daarmee uiteindelijk ook jezelf te zwaar belast.
Ook al zegt je gevoel misschien wat anders, je wil niet zwelgen in je verdriet. Echt niet. Als je dat gaat doen wordt je niet alleen eenzaam in je verdriet, maar in alles. En daarmee wordt de pijn uiteindelijk alleen maar groter. Eenzaam zijn in je verdriet is al zwaar genoeg. Het zou verschrikkelijk zijn als je door dat verdriet uiteindelijk totale eenzaamheid moet gaan ervaren.
Wat misschien ook meespeelt is dat je door het hebben van een psychotrauma (zoals kaatje, maar heb het helaas zelf ook) op sommige momenten totaal van jezelf kunt vervreemden. Je wilt blijven praten, je gevoelens uitleggen, omdat het je zo vreemd is wat je ervaart.
Kan me daarnaast voorstellen dat je veel over een dierbare wilt praten, omdat je onbewust bang bent dat je anders veel herinneringen aan die persoon zult vergeten. En je wilt zo veel mogelijk vasthouden. Ook weer uit angst voor de pijn. Pijn voor het gemis, in dat geval.

Jaloezie

Wat bijzonder, toen ik mijn bijdrage schreef, was ik bang dat het hele forum over me heen zou vallen. Maar eigenlijk zie ik hier alleen meningen die vergelijkbaar zijn. Wat mij elke keer weer intens raakt als ik zo'n kring lees, is jaloezie. Toen mij iets vreselijks overkwam, bestond er niet zo'n forum. En in mijn omgeving werd mijn verdriet genegeerd, ontkend. Ik voelde me toen zo alleen, dat ik het wilde uitschreeuwen. En dat heb ik op straat ook wel eens gedaan. Ik weet verstandelijk wel dat een meelevende omgeving je niet minder eenzaam in je verdriet maakt. Maar toch denk ik wel eens, had ik toen maar zo'n arm om mijn schouder gehad.
Wat ik als wreed heb ervaren is dat je leven doorgaat. Er gebeuren allemaal dingen in je leven die die ene persoon niet meer meemaakt. Een nieuwe baan, mijn kinderen.

Bellefleur

Tuurlijk, uiteindelijk heeft iedereen behoefte aan zo'n arm. Of op zijn minst aan het gevoel van warmte en veiligheid. Een mens kan niet zonder.
Dat ik op zo'n kwetsbaar moment in mijn verdriet geen gevoel van warmte en veiligheid ervaar door lichamelijk contact, door letterlijk een arm om me heen, dat komt door mijn verleden. Maar dat neemt de behoefte aan dat gevoel van veiligheid niet weg.
Wat goed van je, dat je het letterlijk hebt uitgeschreeuwd! Heb dat zelf ook wel eens gedaan. Maar dan alleen in de auto, met de muziek keihard aan.

Veiligheid

Ik noem het hierboven 'veiligheid' maar dat kan zomaar worden vervangen door 'geborgenheid'. Dat gevoel kan op verschillende manieren worden verwoord, maar het is een natuurlijk verlangen van de mens.