Nu bij Brandpunt: Het failliet van de voorschool, effect nul

niets

Ik heb eigenlijk niets nieuws gehoord, alles ooit al hier gelezen

Interessant

Ik heb het item gezien maar het is me nog niet duidelijk welk effect ze nou precies verwachtten en hoe ze tot de conclusie zijn gekomen dat het effect nul is. Is het effect in absolute zin nul omdat de kinderen op de voorschool helemaal niks leren of vermindert hun achterstand op fortuinlijker leeftijdsgenoten niet omdat die nog harder gaan. Bijvoorbeeld omdat die op een andere manier in een leerrijke omgeving opgroeien, wellicht opgestuwd in de vaart der volkeren omdat hun ouders weten van het bestaan van een voorschool voor kinderen met een achterstand en daarmee impliciet de boodschap meekrijgen dat je met kinderen onder de vier jaar leerrijke activiteiten moet ondernemen. Of omdat de doelgroep zo groot is geworden dat ook kinderen die eigenlijk helemaal niet zo'n achterstand hebben ook naar de voorschool gaan.

skik

Aha

De kwaliteit van de voorscholen is over het algemeen prut. Dan kan je eigenlijk niet stellen dat voorschools onderwijs geen effect heeft, maar dat voorschools onderwijs op deze slecht uitgevoerde wijze geen effect heeft. Dan vind ik de stelling een beetje kort door de bocht. Net alsof je zegt: medicatie tegen ziekte X helpt niet, als er net de verkeerde pil of een onjuiste dosering wordt gegeven.

skik

Haagse Voorschool

Wat ik wel eens zou willen weten is of de Voorschool niet juist segregatie in de hand werkt. Wij woonden toen wij voor de keuze stonden in een grote stad en kregen daar een in volledige Jip en Janneketaal geschreven folder van de gemeente van in de bus (even gezocht, de folder is nog hetzelfde geloof ik, dus ik citeer). Daarin stonden taalkundige hoogstandjes als deze:

"Op de voorschool leren peuters de Nederlandse taal.
Het is goed als uw kind naar de voorschool gaat. Uw kind kan
dan makkelijker leren op school. Wilt u dat ook? Breng dan uw
kind naar de voorschool. Dit kan als uw kind 2,5 jaar is."

En ook het opvoeden kwam aan bod:

"U mag ook komen
Uw kind leert ook van u. U mag dus ook
naar de voorschool komen. U kunt dan
praten met andere ouders. Of met de leidsters.
U praat over wat de kinderen doen.
En wat ze leren. De leidsters vertellen ook
wat u thuis kunt doen met uw kind. U kunt
spelletjes doen. En verhaaltjes vertellen."

Gelukkig wisten onze buren een heel goede pz net over de gemeentegrens. Wij woonden in een redelijk gemengde wijk met behoorlijk wat sociale woningbouw. Twee scholen en daarnaast zat de pz, die dus voorschool bleek te zijn. En echt geen haar op mijn hoofd die eraan dacht op mijn kind naar een voorschool te doen toen ik die folder gelezen had.

Segregatie

Dat was inderdaad één van de bezwaren, dat op de voorschool alle achterstandskinderen bij elkaar werden geplaatst. Dat kan zelfs averechts werken.

Aan de andere kant bleek uit een ander draadje hier op het forum dat de criteria voor de doelgroepen zo ruim waren dat ook prima Nederlands sprekende kinderen een plekje op de voorschool kunnen krijgen.

skik

Financiering

De voorscholen zijn meestal vijandig overgenomen peuterspeelzalen.
Gemeenten moesten destijds binnen korte tijd een voorschool opzetten om in aanmerking te komen voor subsidie. Ze deden dat door peuterspeelzalen onder druk te zetten: of de bestaande subsidie helemaal inleveren, of 100% subsidie maar dan een voorschool worden en dus ook het bij de subsidie horende toelatingsbeleid overnemen.

Sindsdien is in flink wat gemeenten 'voorschool' synoniem aan zwarte school. Omdat het voorschool programma zich ook doorzet in het basisonderwijs, leidde dat natuurlijk ook tot zwarte basisscholen.
Leidde zeg ik, want door de vele scholenfusies en veranderingen in de gewichtenregeling, worden de leerlingen nu weer wat meer verdeeld.

Maar inderdaad: voorschool werkt segregatie in de hand.
Volg het geld.
Heel veel is te verklaren uit de manier waarop er gesubsidieerd wordt.

Dat de voorschool alleen maar effect heeft als er voldaan wordt aan een strikte set van voorwaarden waaronder onder andere voldoende hooggeschoold personeel, is al van het begin af bekend.
Aan die voorwaarden is nooit voldaan.

Dat is expres

"Maar wij wilden dankzij die folder zelf niet."
Dat is de bedoeling. Voor jou wordt geen extra geld gevangen. Je hoort niet tot de primaire doelgroep.

"Dat de voorschool gefaald heeft vind ik niet gek. Dergelijk beleid werkt segregatie gewoon in de hand."
Dat klopt.

tja

Precies. De beste oplossing is een gezonde mix, maar helaas door opzet van wijken en stadsdelen is die mix er sowieso niet. Een gezonde mix is een aantal kindjes zonder enige achterstand, en daarbij een of twee kindjes met achterstand plaatsen. Op de voorschool is het de bedoeling dat ze (nagenoeg) alleen kindjes met achterstand plaatsen en dan blijft er een vorm van achterstand bestaan. Je kunt immers niet de hele tijd voorlezen en liedjes zingen, kinderen moeten ook kunnen spelen.

Maar goed ik heb collega's met kinderen op de voorschool die prima Nederlands spreken.

Ik merk nu op de psz van mijn kleine man dat er een dag in de week is waar (gelukkig maar tijdelijk) de verhouding zoek is, kleine man is dan het enige Nederlandse kindje wat voor zijn leeftijd goed Nederlands spreekt, na die middag spelen praat hij een paar uur echt slechter en gebruikt woorden die ik niet ken. Zo noemde hij zijn pop ineens damya ofzo en zijn pan digmie ofzo.

interessant eigenlijk

de basisschool waar wij onze kinderen vandaan gehaald hebben, werd ook een school die gericht was op achterstandskinderen. Wij gingen voor die school met het idee dat een gemengd schooltje beter was voor de sociale vorming dan een eliteschool. Op zich was er aanbod van plusonderwijs, extra vakken als vreemde talen, filosofie etc. Maar.... toen ons kind daarvoor in aanmerking kwam, bleek het aanbod afgestemd te zijn op de vraag. De mevrouw die de plusklas verzorgde zei letterlijk: "er zitten hier geen hoogbegaafde kinderen op school, dus ik kan geen echt plus-onderwijs aanbieden" Of er werkelijk geen (hoog)begaafde kinderen op school zaten waag ik te betwijfelen; er liepen genoeg heel slimme kinderen (waaronder de mijne) rond. Mij was in elk geval duidelijk dat sommige leerkrachten zelf bevooroordeeld waren over over de leerlingenpopulatie. Opeens ging ik ook dingen zien: kinderen van hoogopgeleide allochtone ouders die een te laag schooladvies kregen enzo.

Meer duidelijkheid

Ik sprak gisteren iemand die zich op beleidsniveau bezig houdt met vve. Zij was naar een congres over vve geweest waar de onderzoeker sprak. Zij vertelde dat de onderzoekers kinderen die naar een voorschool gaan hebben vergeleken met kinderen die naar een gewone peuterspeelzaal of naar een kinderdagverblijf gaan. En daar zijn geen verschillen tussen te vinden.

Ik denk dat de krantenkoptitel 'het effect van de voorschool is nul' zo is gesteld om media-aandacht te genereren. Ik denk dat het een ietwat valse voorstelling van zaken geeft, omdat ik denk dat veel voorschoolleerlingen helemaal niet naar een vorm van kinderopvang of school zouden zijn gegaan als er geen spotgoedkope en door concultatiebureaus warm aanbevolen voorschoolvoorziening zou zijn. Ik denk dat als je kinderen met een lage sociaal-economische achtergrond die wel naar een voorschool vergelijkt met kinderen met dezelfde achtergrond die tot hun vierde alleen maar thuis zijn geweest met elkaar vergelijkt je wel degelijk verschil merkt.

Als uit het onderzoek van de heren Fukink en Oostdam komt dat er geen verschil op cognitief en sociaal-emotioneel functioneren blijkt tussen vooschoolkinderen en psz- of kdv-kinderen dat lijkt me dat een uitstekend resultaat want me dunkt dat die eerste groep een grote(re) achterstand zouden hebben op de laatst genoemde groep, maar nu zijn ze 'bij'. En misschien was datzelfde resultaat 'nul' niet behaald als deze achterstandskinderen naar een gewone psz zouden zijn geweest omdat voorschool meer dagdelen is en meer gericht op leren dan een gewone psz.

skik

Ik denk het niet

Een positief resultaat ten opzichte van thuisblijven is nog nooit gevonden.
De voorschool als taalschool komt uit Israël waar kinderen uit niet Hebreeuws sprekende gezinnen extra taalles krijgen en zo de taal sprekend de school binnen komen.

Die voorschool heeft effect, mits kleine groepen, leerkrachten hoog opgeleid, etc.
De Nederlandse voorschool had _die_ voorschool met die effecten moeten zijn.
Dat is niet gelukt. Meestal voldoet de voorschool niet aan de minimumeisen. Vooral het aantal en de kwaliteit van de begeleiders is sinds aanvang achtergebleven.

Voorzover er taaleffecten zijn gevonden ebben dien in groep 4 alweer weg.

Skik "want me dunkt dat die eerste groep een grote(re) achterstand zouden hebben op de laatst genoemde groep, maar nu zijn ze 'bij'. "

Weet je zeker dat dat gezocht is, of gaat het om een evenredige ontwikkeling? Was er wellicht de hoop dat voorschoolkinderen cognitief harder zouden groeien dan die anderen vanwege de vermeende extra inspanning (het kost wel extra subsidie)?
Wellicht zijn ze niet bij, maar evenredig gegroeid?

Overigens vind ik dit soort onderzoek bijzonder discutabel. Kinderen tot een jaar of 6 laten zich heel slecht 'meten'. Ze laten nu eenmaal niet meteen zien wat ze geleerd hebben.

De mogelijk andere aanname, kinderen die thuis blijven raken achter, ondersteun ik niet. De gedachte dat kinderen die naar psz of crèche gaan hangt samen met statistische verschijnselen uit de tijd dat alleen kinderen van twee werkende ouders dat genoegen kende.

Mirjam

"Skik "want me dunkt dat die eerste groep een grote(re) achterstand zouden hebben op de laatst genoemde groep, maar nu zijn ze 'bij'. "

Weet je zeker dat dat gezocht is, of gaat het om een evenredige ontwikkeling?"

Nee, dat weet ik niet zeker, daarom staat er ook 'me dunkt'. In het onderzoek staat dat kinderen die naar een kinderdagverblijf gaan gemiddeld van hoger opgeleide ouders zijn en kinderen die naar een peuterspeelzaal gaan van gemiddeld wat lager opgeleide ouders. Gezien het doelgroepenbeleid zullen de kinderen die naar de voorschool gaan van die groepen gemiddeld de laagst opgeleide ouders hebben. Als er vervolgens in kleuters geen verschil wordt gevonden tussen die groepen, dan lijkt me dat positief. Maar om dat helder te krijgen zou er een vergelijking moeten komen tussen voorschoolbezoekers en thuisblijvers met dezelfde achtergrond.

"De mogelijk andere aanname, kinderen die thuis blijven raken achter, ondersteun ik niet. De gedachte dat kinderen die naar psz of crèche gaan hangt samen met statistische verschijnselen uit de tijd dat alleen kinderen van twee werkende ouders dat genoegen kende."

Natuurlijk hebben kinderen met twee werkende ouders vaak een voorsprong omdat ze hoogopgeleide ouders met een hogere sociaal-economische status hebben. Dan is het verschil in niveau niet te danken aan het kinderdagverblijf maar aan wat ze van thuis meekrijgen. Maar inmiddels dankzij subsidies en de toegenomen arbeidsparticipatie het kdv voor een veel bredere groep kinderen beschikbaar geworden en brengen ook de meeste thuisblijfmoeders hun peuter een paar ochtenden per week naar de peuterspeelzaal. De groep die nu naar de voorschool gaat zal voor een (groot?) deel bestaan uit kinderen wiens ouders niet zonder prikkels als aandrang van instanties en een zwaar gesubsidieerd tarief een vorm van school of opvang voor hun kind zouden kiezen.

Een directeur van een zogenaamde zwarte school in een een achterstandswijk die koploper is van alle foute lijstjes vertelde dat veel van de leerlingen de hele vakantie alleen maar zitten te wachten tot ze weer naar school mogen. Thuis is er namelijk niets. Papa ligt de hele dag op bed, oma moet hard werken om geld te verdienen om voor al haar kleinkinderen (van een paar van haar kinderen) die bij haar wonen te zorgen, moeder is niet in beeld. Er is geen speelgoed, ze gaan nooit ergens heen, er wordt nauwelijks met ze gepraat. Geheel niet wetenschappelijk onderbouwd denk ik dan toch dat er wel enig positief effect moet zijn als die kinderen vier ochtenden naar de voorschool gaan. Komen ze nog een keer in het park en de kinderboerderij, gaan ze een boodschapje doen op de markt. Leren ze liedjes zingen, krijgen ze eens een aai over de bol, een complimentje, worden er eisen aan ze gesteld en wordt er naar ze geluisterd. Ook al gebeurt dat allemaal niet op een optimale manier, het is denk ik beter dan het hele erge niks van thuis.

skik

Tja

Als je dat van die vader, verdwenen moeder en werkende oma een realistisch en veel voorkomend beeld vindt, dan helpt geen lieve moeder natuurlijk. Oh ja, die was weg

Mijn beeld heeft wat minder stereotypen nodig. Ik stel me voor dat een peuter thuis pratende volwassenen om zich heen heeft en broers en zussen. Zelfs als die niet met dat kind praten, dan wordt er toch taal gebruikt. Dat kind in een peuterspeelzaal onderdompelen waar het gemiddelde taalniveau ineens dramatisch daalt....

Peuterspeelzaaljuffen hebben nogal wat goed te maken. Het is niet voor niks dat ze zo goed moeten zijn (hbo geschoold) en dat het er ook veel moeten zijn.

Overigens is midden in het stichtingsgeweld van voorscholen de verrassende ontdekking gedaan dat de meeste leerlingen met een taalachterstand, autochtoon waren. Wit dus.
Om die reden is zelfs de bekostiging (gewichtenregeling) veranderd.

Beeld

"Als je dat van die vader, verdwenen moeder en werkende oma een realistisch en veel voorkomend beeld vindt, dan helpt geen lieve moeder natuurlijk." Volgens die directeur van die school in het hart van een prachtwijk zijn dat soort gezinnen in die omgeving bepaald geen uitzondering. Een veel voorkomend beeld is het daar dus inderdaad.

"Mijn beeld heeft wat minder stereotypen nodig. Ik stel me voor dat een peuter thuis pratende volwassenen om zich heen heeft en broers en zussen. Zelfs als die niet met dat kind praten, dan wordt er toch taal gebruikt. Dat kind in een peuterspeelzaal onderdompelen waar het gemiddelde taalniveau ineens dramatisch daalt...."

Er zijn toch zat peuters, zeker in die omgeving, die weinig taal horen en wat ze horen is van laag niveau. Ik denk dat het taalniveau op de peuterspeelzaal, in elk geval van de leidsters, hoger is.

skik

hmmm

Ik denk dat veel voorscholen in de achterstandswijken te vinden zijn. Het beeld wat skik schetst van de doelgroep is in die omgeving zeer zeker veel aanwezig. In de grote steden zie je dit helaas veel. De leidsters beheersen de taal helaas niet zo goed als je denkt Skik: in de binnensteden wordt door de autochtone bevolking ook zeer plat gepraat, de allochtone leidsters beheersen de taal ook niet goed.

De autochtone juffen van mijn kinderen hoor ik ook dingen zeggen waar ik rillingen van krijg. Gewoon in een buitenwijk in de 010 regio. Die zijn notabene hbo opgeleid.

Annej, uit verhalen van mijn studenten begrijp ik dat hun ouders laag opgeleid zijn, dus talig opvoeden gebeurt gewoon niet, dat is pas de tweede of derde generatie die over het algemeen hoger opgeleid is. Dan pas komt jouw advies om de hoek kijken.

Het probleem is dus volgens mij vooral de sociaal economische status hoe lager die is hoe minder stimulans, ongeacht de gezinssituatie

Eigen taal

Eigen taal spreken heeft alleen zin als ouders die ook goed beheersen. Dat is lang niet altijd het geval. Zeker onder Marokkanen is dit vaak problematisch.
Autochtone kinderen met achterstand komen vaak ook uit gezinnen waar de beheersing van het Nederlands slecht is.
Soms zijn de ouders functioneel analfabeet. Vaak wordt er weinig gesproken tegen de kinderen behalve om praktische dingen te zeggen, laat staan voorgelezen of taalspelletjes gedaan.
Kinderen van allochtone ouders die hoger opgeleid zijn of in elk geval 1 taal goed beheersen (Nederlands of andere taal) zullen minder vlug een achterstand oplopen.
Stimuleren van de ouders is vaak moeilijk. Dit zijn vaak gezinnen in sociaal-economische achterstandssituaties met soms flinke problemen waardoor dit niet is waar ze tijd/energie aan kunnen/willen besteden.

4 jaar is laat om intensief met taal bezig te gaan. Je moet natuurlijk wel inzetten op hoge kwaliteit onderwijs. Een kwalitatief goede voorschool kan misschien wel degelijk wat bijdragen aan het opheffen van de achterstand. Maar dan moet die school dus wel kwaliteit bieden.

Annej

Natuurlijk! Ik ben ook niet tegen de voorschool, maar het maakt volgens mij niet uit welke taal er thuis gesproken wordt.

Dus het beeld wat skik schetst is in de grote steden herkenbaar, evenals het beeld wat Mirjam schetst jaarcijfers mij is dat meer buiten de grote steden.

Ik denk dat voorschool dus wel functie heeft, omdat kinderen in ocontact komen met nieuwe dingen. Alleen daarom al is het goed. Qua taal vind ik hetdqt minder, o dat ik denk datje leidsters de taal slecht beheersen ook de autochtone leidsters.

Aanvulling

Mijn studenten zijn dus voornamelijk allochtoon en komen uit een weinig talige omgeving. Ouders willen graag dat hun kinderen het beter doen dan zijzelf op school. Dus sti uleren hun kinderen op hun manier. Dit is niet altijd passend, maar samen met de eigen verantwoordelijkheid van mijn leerlingen, mij en de ouders, komen de leerlingen er wel.

Zij beheersen de taal vaak wel, vooral de Marokkanen, maar zij beheersen minder studievaardigheden, terwijl de Antillianen de taal minder beheersen maar wel meer doorzetting hebben en koste wat het kosten diploma willen halen.

De verheffing waar jij het over hebt, begint bij de tweede of derde generatie, niet bij de ouders die rechtstreeks uit het buitenland komen. Tenminste dat inmijn persoonlijke ervaring.

Opleiding

Ik heb kennissen die in Nederland gestudeerd hebben (hbo) maar zijn opgegroeid in een ver buitenland. Hij spreekt goed Nederlands maar als je goed oplet hoor je wel waar hij vandaan komt. Zij heeft een zwaar accent en maakt nog wel eens taalfouten. Voertaal thuis is Nederlands en zij spreekt Chinees met hun kind. Toch kregen zij in Amsterdam geen gesubsidieerde voorschoolplaats omdat hun opleiding te hoog is. Dat terwijl er hier laatst een draadje was over de situatie in Den Haag waar je al in aanmerking komt als een van de ouders van buitenlandse afkomst is.
Het zoontje van mijn kennissen hoort dus eigenlijk alleen tijdens 2 dagen op het kdv 'foutloos Nederlands'. Zou dat voldoende zijn om helemaal op niveau naar school te gaan? Momenteel (hij is bijna 2) spreekt hij meer Chinese woorden dan Nederlandse

Katniss

Goed nl gaat hij niet perse leren op psz, dat is afhankelijk van zijn leidsters.

Dat hij als 2 jarige meer Chinees spreekt dan nl zegt niet zoveel. Als hijtweetalig wordt opgevoed dan is de ontwikkeling daarin heel anders

MarSy

Ik vraag me heel erg af hoe dat gaat. Zijn ouders maken zich er wel zorgen over (al zijn ze zelf natuurlijk prima terecht gekomen). Zijn moeder durft niet voor te lezen in het Nederlands omdat ze bang is dat ze het hem fout aanleert.

Katniss

Als de ouders hoogopgeleid zijn en 'talig'zijn dan is er niks aan de hand waarschijnlijk. Het maakt op zich niet uit dat hij beter Chinees spreekt. Zolang hij goed Chinees spreekt dan zal het Nederlands ook wel goed komen. Taal is ook een soort kapstok. Als je één taal goed beheerst dan zal je veel makkelijker een andere taal kunnen leren.
En het is ook niet erg als je als ouder een keer fouten maakt in het Nederlands. Echter als je Nederlands niet erg goed is en je veel fouten maakt kan je beter de taal die je wel goed beheerst spreken tegen het kind. Liever goed Chinees dan gebroken Nederlands. Het eerste is veel beter voor de taalontwikkeling en uiteindelijk ook voor de beheersing van het Nederlands.

Taal

Het is vaak pas een probleem als de ouder geen enkele taal goed beheerst. Dat heb je dus ook wel in autochtone achterstandsgezinnen. In die gezinnen speelt taal een veel kleinere rol en dat merk je later op school dus wel heel goed.
Hoog opgeleide talige allochtone gezinnen zijn niet zo'n probleem; ook niet als ze alleen hun moedertaal spreken tegen de kinderen. Mits die kinderen de moedertaal maar goed begrijpen.

De ouders die moedertaal zelf goed beheersen.

Tip voor nl

Je hebt leuke kinder cd's met liedjes en boekjes, lievelingsliedje heet dat geloof ik, is altijd goed voor de taal ontwikkeling. En verder: moeder eigen taal en vader eigen taal is de beste manier