Heeft Eus gelijk?
Gisteren had ik mij met een berg schone was en de strijkplank voor de tv geïnstalleerd en zag ik het onderstaande fragment:
https://www.youtube.com/watch?v=nq4GGawZqSY
Is de ontlezing het nare effect van het huidige kijk op literatuur en literatuuronderwijs? Ik neig mij te verschansen in het ja kamp.
Mijn kinderen in 3 en 6 VWO hebben voor Nederlandse literatuur dezelfde docent die boeken laat lezen uit de oude doos met ingewikkelde opdrachten die heel diep ingaan op het gelezene.
Of de schrijver misschien iets anders wil zeggen dan er daadwerkelijk staat.
Oudste heeft recent in boeken moeten zoeken naar intertekstualiteit, voor wie er nog nooit van gehoord heeft: verwijzingen in boeken naar andere boeken of verhalen, wereldberoemde liedjes.
Mijn kinderen zijn echte bèta's die bekijken de boeken nuchter, zien de diepere betekenis van teksten niet zo snel en verwijzingen naar andere boeken is helemaal een brug te ver.
De openingszin van De Kraai van Kader Abolah Lezer! ik ben makelaar in koffie, en woon op de Lauriergracht, no.37 maakt bij hen niet iets wakker in hun geheugen dat dit een verwijzing is naar de Max Havelaar.
Oudste had ook een verwijzing naar een lied van de Beatles niet gevonden. Docent enigszins teleurgesteld. De Beatles waren toch wereldberoemd, dat moest je toch kennen!
De docent is geboren in de jaren 50 en heeft nog wat meegemaakt van de hoogtijdagen van de Beatles, ik ben geboren in de jaren 60 en heb wel wat van de Beatles wat ook wel gedraaid wordt als de kinderen bij ons in de auto zitten. Ik ken het hele oeuvre niet woord voor woord uit mijn hoofd en mijn kinderen zeker niet.
Help ik heb iemand nodig en niet zomaar iemand! Had bij mij niet meteen een lampje laten aangaan als ik niet op zoek was naar intertekstualiteit en bij mijn kind dus zeker niet.
Heeft Eus gelijk? Is de literaire wereld, de schrijvers maar ook de docenten literatuurgeschiedenis, "schuldig" aan de ontlezing van de jeugd?
Bij mijn kinderen zou ik willen zeggen Ja!
Waar mijn oudste in de brugklas nog heerlijk kon genieten van het lezen van een fantasy boek is de motivatie om boeken te lezen (anders dan wetenschappelijke verhandelingen over DNA en scheidingsmethoden) gedaald tot ver onder het nulpunt.
Het doorwrochten van Het Hout van Jeroen Brouwers en hierin stukken analyseren in de trant van bedoelt de schrijver dit stuk echt zo of zit er een diepere betekenis achter? Was echt de doodsteek voor het plezier in lezen.
Begrijp mij goed, kennismaken met de literatuur van de voorbije eeuwen is zinvol om te begrijpen hoe wij als land geworden zijn wat we zijn geworden. Het in de les behandelen van fragmenten van de Max Havelaar is zeker zinvol maar is het lezen van de hele Max Havelaar nog zinvol? Net als het doorspitten van AFTh van der Heijden, als het verhaal je als lezer niet grijpt op een manier dat je door wil lezen is het toch zinloos? Avond aan avond doorlezen in een boek dat je niet boeit maar wat je uit moet lezen voor het vak literatuurgeschiedenis ontneemt je toch de zin in lezen?
Moet het huidige literatuuronderwijs anders om de jeugd aan het lezen te houden?
Pff
Verplicht een boek lezen en dan ook nog heel veel tijd in een interactieve opdracht moeten steken. Dat zou zelfs mij als fervent lezer flink ontmoedigen.
Mijn kind in 2 VWO leest veel, vooral fantasy, maar moet dan voor school in een groepje allemaal hetzelfde stomme boek lezen (want vijf verschillende voorkeuren) en daar dan samen opdrachten over maken. Hoe demotiverend wil je het hebben?
Hoeveel leuker zou het zijn als kind gewoon kon vertellen over de favoriete boeken, in plaats van deze demotiverende opdrachten?
Leeskring
Ik zie juist dat de leeskring bijvoorbeeld goed werkt. Een groepje van vier/vijf leest inderdaad hetzelfde boek en gaat aan de hand daarvan midden in het lokaal in discussie over het boek. Wat is het thema, welke argumenten worden gebruikt, articulatie, etc. Andere leerlingen maken daar aantekeningen van en geven feedback. Leerlingen vinden het vaak fijn dit in groepjes te doen zodat niet alle aandacht op een individu is gericht. Dat vinden veel leerlingen namelijk hartstikke eng 
Hetzelfde boek is vaak ook niet zo’n probleem, de meeste voorkeur gaat toch uit naar young adult en spanning.
Overigens heb ik het hier wel over onderbouw havo/vwo.
mijn zoon 2 vwo+
zegt zelf dat hij hoort bij de handvol kinderen die wel eens een boek lezen, en er is maar één in zijn klas die lezen als hobby heeft. De overgrote meerderheid in zijn klas leest nóóit een boek, behalve als het moet voor school (en dan zelfs nog niet). Dat is dan een vwo klas, en daar wordt dus maar heel weinig gelezen. Ik kan me zo voorstellen dat er op havo en vmbo misschien nog minder gelezen wordt.
Bij mijn jongste in de klas (groep 7) ongeveer hetzelfde verhaal. Ik moet echt mijn kinderen élke dag uitleggen dat ze niet altijd op een schermpje kunnen. En élke dag krijg ik te horen dat andere kinderen hun vrije tijd niet anders besteden dan op een schermpje. Of ze hangen buiten, maar dan hebben ze ook telefoons. Eerder was ik nog wel geneigd om te denken dat het viel in de categorie "iedereen mag later naar bed dan ik" (wat dan niet blijkt te kloppen), maar nu denk ik dat het gewoon waar is.
Wel blij
Ben zelf wel blij met die literatuurlijst. Hier een dochter in vwo6, ook niet echt een lezer en nu druk bezig om de laatste boeken voor haar lijst weg te werken. Ik vind het goed voor haar om ook eens buiten haar eigen comfortzone te lezen. Ze leest nu voor school dingen die ze uit zichzelf nooit gelezen zou hebben. Op die manier doe je toch ook weer kennis op, bijvoorbeeld over andere tijden en je wordt gestimuleerd om verder te denken dat alleen het verhaal. Dat zie ik vooral als een stukje bewustwording en het kritisch denken en leggen van verbanden bevorderen. Waarschijnlijk leest ze na dit jaar nooit meer op zo’n manier een boek, maar die vaardigheden en kennis komen echt nog wel op andere manieren van pas.
Op haar school hebben ze eerder al diverse boeken met de klas of individueel gelezen en nu moeten ze er nog een x-aantal voor het laatste mondeling. Docent had aangegeven dat er daarvan maar 3 van voor 2000 mochten zijn en de rest moest moderner zijn. Volgens dochter wilde docent dit, omdat ze het leesplezier van die kinderen wilde bevorderen en zij was van mening dat dat door oudere literatuur juist minder zou worden. Dochter is daar de strijd over aan gegaan, want al lezende kwam ze er achter dat zij eigenlijk die iets oudere boeken juist veel leuker vond. De Aanslag vond ze gewoon een leuk boek, terwijl ze dat normaal nooit zou hebben uitgekozen. Gelukkig is docent er in meegaan en dochter leest nu vooral boeken van tweede helft vorige eeuw.
Interactieve opdracht
Ze werken in twee- of drietal.aan het boekverslag. En het is eigeñlijk uit de paar dingen dat ze moeten doen voor het project wat ze het leukst vinden. Ik heb het idee dat sommige mensen hier.uit hun eigen allergie reageren. Aan zo'n leesproject gaat veel voorbereidingstijd zitten, lezen van vakliteratuur over literatuur onderwijs. We doen niet zomaar.wat.
Daarnaast is school niet altijd leuk en plezierig. Niempje 77 verwoordt het mooi, uit je confortzone stappen iederdaad. School is ook bedoeld om kinderen te leren denken. Als ze geen verbanden kunnen leggen met gebeurtenissen van 100 jaar terug (en dat leer je ook door "saaie" boeken over Indië te lezen bij voorbeeld) zullen ze nooit helemaal in staat zijn om kritische denkers te worden.
Sini
Grappig
Dat je meteen over allergie begint. Flauw eigenlijk.
Ik heb niks gezegd over boeken lezen. Mijn "allergie" zit in denken dat als je de werkmethode maar modern genoeg maakt het lezen ook veel beter zal verlopen.
Verder heb ik een hekel aan groepsopdrachten die worden opgezet omdat de leerkracht minder nakijkwerk heeft terwijl de begeleiding vd leerkracht zeer slecht is. Teveel elllende over gehoord. Er is er altijd één die de kar moet trekken en de rest leest het boek niet en lift mee.
Maar geklaag over lezen is niet anders dan vroeger. Rond 1980 hoorde ik dat al van mijn broer.
Groepsdruk
Ik hou zelf ook niet zo van groepswerk. Maar juist met die openlijke groepsopdrachten zoals de leeskring valt een leerling geheid door de mand als het boek niet is gelezen, de druk om wel te lezen is er dus wel dan.
Verder is het voordeel dat ze dan meteen andere dingen leren zoals argumenteren: wat is er wel/niet leuk aan het boek en is dat anders dan bij je groepsgenoot. Zou je het boek aanraden en waarom wel/niet? Kon je je identificeren met de personages of niet? Waarom?
Ook spreken in een groep, je leren uitdrukken. Allemaal belangrijk voor later. Het hoeven dus echt niet altijd hippe opdrachten te zijn. Sterker nog, voor een leeskring is het lezen van het boek alleen voldoende. Precies wat we willen.
Sini een heel waar stuk wat je hier schrijft
Ik was even een poosje off-line maar ben weer terug.
===Daarnaast is school niet altijd leuk en plezierig. Niempje 77 verwoordt het mooi, uit je confortzone stappen iederdaad. School is ook bedoeld om kinderen te leren denken. Als ze geen verbanden kunnen leggen met gebeurtenissen van 100 jaar terug (en dat leer je ook door "saaie" boeken over Indië te lezen bij voorbeeld) zullen ze nooit helemaal in staat zijn om kritische denkers te worden.
Sini===
Kritische denkers worden is iets dat ze gedurende 6 jaar VWO leren, bij alle vakken ook aardrijkskunde, geschiedenis, wis en natuurkunde. Een zeker kennis van oude boeken hoort daarbij dat ben ik helemaal met je eens.
Wat ik eerder schreef dat dochter een verwijzing naar een liedje van de Beatles niet had gevonden dat snap ik. Dochter is van 2002, docent van ergens 195?.toen de Beatles grote successen boekten.
Ik heb soms het idee dat docenten opdrachten geven die aansluiten bij hun belevingswereld. Als Beatle kenner zal zij zo'n verwijzing sneller vinden dan mijn dochter die fan is van de band bijvoorbeeld Kensington. Dochter is in staat om in een verhaal van Mulisch een "verwijzing" te vinden naar een liedje van Kensington als de tekst van het lied overeenkomt met een tekstgedeelte in een willekeurige Mulisch als dat zou bestaan. Hoewel je dan met gezond verstand kunt beredeneren NB: Geen idee of die verwijzingen bestaan ik heb wat namen genoemd om een voorbeeld te creëren.
Dochter stelt ook nog wel eens dingen ter discussie bij de docent. Een zogenoemde beeldspraak bijvoorbeeld. Hoe weet je nou of de schrijver het letterlijk bedoelde of figuurlijk. Zeker bij de oude klassieke literatuur kan je het niet meer vragen.
Beeldspraak in de Max Havelaar, misschien maar misschien ook niet. Niemand kan het meer vragen aan Multatuli.
Triva, ook dit is zo waar.
====Ik heb niks gezegd over boeken lezen. Mijn "allergie" zit in denken dat als je de werkmethode maar modern genoeg maakt het lezen ook veel beter zal verlopen.
Verder heb ik een hekel aan groepsopdrachten die worden opgezet omdat de leerkracht minder nakijkwerk heeft terwijl de begeleiding vd leerkracht zeer slecht is. Teveel elllende over gehoord. Er is er altijd één die de kar moet trekken en de rest leest het boek niet en lift mee.====
Minder nakijkwerk door groepsopdrachten daar kan je als docent voor kiezen maar geef dan wel voldoende begeleiding over hoe je dat als groep moet aanpakken. Gooi de leerlingen niet zomaar in het diepe.
Ik heb geen ambities om in het onderwijs te gaan, pubers zouden daar ook niet blij van worden als ik voor de klas stond. Thuis al heel wat groepsprojecten van de zijlijn begeleid bij beide kinderen. Kinderen handvatten gegeven hoe een totaal vastgelopen proces weer vlot te trekken en zo maar eigenlijk zouden docenten die coaching moeten geven.
