Beelddenker, wat nu?

Beelddenken

Beelddenken is op zich geen probleem, iedereen is min of meer visueel ingesteld, en kinderen nog meer dan volwassenen. Probeer jij maar eens een gymnastiek oefening te begrijpen die op papier uitgelegd word, of eentje die word voorgedaan... het probleem is vaak dat het onderwijs er niet altijd op ingericht is.
Hier twee kinderen met ass, op en top beelddenkers dus, en nog wat andere eigenaardigheden Wij proberen zoveel mogelijk visueel te maken. Dat kan dmv picto's, maar ook dmv voorwerpen, dus niet alleen "doe je schoenen aan" zeggen, maar de schoenen letterlijk voor zijn neus zetten, en dan zeggen "doe je schoenen maar aan". Jassen, schoenen, tassen en alles wat daarin moet... het staat hier klaar in de juiste volgorde.
En op school? tja, het het onderwijs is heel taalgericht, en dat is wel eens moeilijk, zeker ook voor mijn zoon (8) die kan dingen vaak moeilijk onder woorden brengen, hij heeft ook een jaar langer gekleuterd, en dat heeft hem wel goed gedaan, maar "taliger" is hij er niet van geworden.
Ach ja, beelddenken heeft ook zijn voordelen, mijn zoon herinnert zich echt hele kleine details, alsof hij het plaatje terug kan toveren in zijn hoofd, helaas is hij het grote plaatje dan weer kwijt tussen alle details. Het is denk ik wel goed om te weten, maar je hoeft er ook geen kompleet handelingsplan aan op te hangen, de meeste beelddenkers vinden hun weg wel.
groetjes, Tess

Ik ben niet zo dol op het begrip beelddenken

Hallo Tango,
Zelf heb ik niet zoveel met het begrip beelddenken, omdat daar van alles en nog wat onder kan vallen. Mensen die erg visueel ingesteld zijn, mensen die problemen hebben met taal of met een bepaald deel ervan en dus op het visuele pad zijn aangewezen, top-down-leerders, veel kinderen met autisme-spectrum achtig iets, kinderen met dysfasie en/of (verbale) dyspraxie, kinderen met down, slechthorenden, kinderen met dyslectie, enz. Door het allemaal op een hoop te gooien, wordt het alleen een algemene vage beschrijving van een grote groep zeer verschillende mensen. Net zoiets als vroeger indigo of nieuwetijdskinderen, die tegenwoordig weer vaak in de beelddenkersgroep vallen. Praktisch lijkt me dat weinig nut hebben.
Jouw zoon is waarschijnlijk sterk visueel ontwikkeld en veel minder auditief, terwijl het leren en testen op school juist vaak een beroep op het auditieve vermogen doet. Bijvoorbeeld leren lezen met hakken en plakken gaat lastig als het auditieve geheugen nou niet echt het sterkste punt is.
Vroeg leren lezen is in zo'n geval juist wel handig, omdat vaak in deze gevallen datgene wat verteld wordt minder goed blijft hangen dan datgene wat zelf wordt gelezen. Bij mijn oudste zoon, die een taalstoornis heeft was het verschil tussen auditief en visueel zelfs zo groot dat hij pas goed heeft leren praten toen hij de woorden zelf kon lezen. Toen pas werden hem de verschillen tussen de woorden en dus de uitspraak pas goed duidelijk.
Gelukkig las hij al lang voordat hij naar groep 3 ging, want hakken-en-plakken zou vanwege zijn handicap een drama zijn geworden en zou hem tot een slechte ipv goede lezer hebben gemaakt.
Om te weten met wat voor een letter een woord begint of eindigt moet je eerst voor jezelf het bijbehorende geluid bij een plaatje oproepen en het dan omzetten in letters. Voor kinderen die extreem visueel ingesteld zijn en juist zwak was auditief betreft is dit een omweg die het leren lezen moeilijker maakt ipv makkelijker. Voor hen is het vaak veel simpeler om gelijk de goede lettercombinatie op te roepen van een plaatje en die pas daarna te verklanken.
Als het kind dan bovendien ook nog meer topdown is ingesteld dan downtop is het veel makkelijker voor hen om door woordbeelden te leren lezen, die je in één keer uitspreekt ipv eerst te moeten leren te hakken-en-plakken wat al lastig afgaat en dat daarna weer af te moeten leren.
Helaas gaan zo ongeveer alle schoolse manieren van leren en kennis meten uit van voornamelijk auditieve training en stapje-voor-stapje processen. Hierdoor worden kinderen die beter op een andere manier leren systematisch onderschat en te weinig wordt aangeboden waardoor ze op een gegeven moment werkelijk gaan achterlopen. Dat laatste wordt dan weer door school aangedragen als 'bewijs' dat het echt aan het kind ligt en zo wordt er weer een 'zwakke' leerling gecreëerd.
Ook is het belangrijk om te weten dat lezen en schrijven twee verschillende communicatiekanalen zijn. Om goed te kunnen lezen hoef je absoluut niet te kunnen schrijven net zoals je om een plaatje te begrijpen niet in staat hoeft te zijn om het uit jezelf zo te tekenen. Vaak wordt lezen en schrijven gekoppeld en wordt een leerling afgeremd als het de schrijfmotoriek nog niet voldoende beheerst, terwijl dat helemaal niet nodig is om te kunnen lezen.
Mijn ervaring met kinderen die anders leren dat de wijze die school bedacht heeft is simpelweg wees school voor. Leer je kind op een voor hem goede manier lezen zodat het later niet vastloopt op de voor hem ongeschikte schoolse manier.
Van montessori-onderwijs weet ik te weinig om er veel zinnigs van te kunnen zeggen. Uit een documentaire over Maria Montessori, weet ik wel dat de oorspronkelijke montessorischolen het accent meer lag op voelen-doen = kennen ipv zien = kennen. Ik weet niet of dat nu nog steeds zo is. Bij mijn zoon, die eerst iets wil snappen voordat hij ergens aan begint en niet eerst begint om het te snappen zou het niet goed werken. Ook ging hij totaal ten onder in het systeem van verticale kleutergroepen. Hoewel hij later juist erg intelligent bleek, deed hij niets moeilijkers uit zichzelf en paste zich telkens aan de allerjongste leerlingen en de makkelijkste werkjes aan. Pas toen we van school veranderde en in een horizontaal klassikaal systeem kwam met een juf die vertrouwen in hem had kwam het weer goed, omdat hem toen pas duidelijk werd dat hij gewoon moest doen wat de anderen ook deden en ook nog zo goed mogelijk.
Kortom ik zou als ik jou was beginnen met je zoon leren lezen dmv woordbeelden (plaatje geassocieerd aan het hele woord) en bekijken of dit schooltype wel geschikt is voor je zoon.
Groeten Primavera

Primavera

Ik vond jouw verhaal heel informatief al snap ik niet alles wat je schrijft:
"Als het kind dan bovendien ook nog meer topdown is ingesteld dan downtop is het veel makkelijker voor hen om door woordbeelden te leren lezen, die je in één keer uitspreekt ipv eerst te moeten leren te hakken-en-plakken wat al lastig afgaat en dat daarna weer af te moeten leren."
Wat bedoel je precies met topdown ingesteld zijn?
Wat het leren lezen betreft, Tangozoon is al bezig met leren lezen, dit doen we vooral thuis, want op school zijn ze m.n. nog bezig met alle letters aanleren. Tangozoon leest echter nu hakkend en plakkend omdat ik dacht dat dat de manier was. Hij blijft er erg in hangen, hoewel hij korte woordjes nu wel gaat herkennen: de, een, en, op. Hoe zou ik nu over moeten gaan op een woord in het geheel herkennen? Ik heb echt geen idee hoe dat aan te pakken omdat hij w.s. zal blijven hakken en plakken. En wat voor plaatjes gebruik je hierbij?
Wat betreft het Montessori-onderwijs. Tot nu toe lijkt het me wel dat hij er past. Hij doet veel werkjes die visueel ingesteld zijn, zoals voorwerpen bij de beginletter leggen, woordjes koppelen aan voorwerpen (dus bijv. het woordje mat op de mat leggen) daarnaast bouwt hij veel: lego, blokken etc. maar ook werkjes die bestaan uit blokken (van groot naar klein leggen e.d.). Van de verticale klas heeft hij nu vooral voordeel. Hij 'leert' jongere kinderen de werkjes en krijgt zelfvertrouwen doordat hij ze al kent. Dat hij de moeilijkere werkjes niet zo gauw pakt (hoewel hij het steeds vaker doet) komt eerder door wat weinig zelfvertrouwen. Leesboekjes wil hij niet doen in de klas, thuis wel. Hij leest thuis nu ook alles wat hij ziet, probeert het althans.
Schrijfmotoriek noem je nog, die is inderdaad nog erg beperkt. Het lukt hem nog niet echt de letters en cijfers op papier te krijgen. Hier hebben we de fysio ook maar weer voor ingeschakeld. Gelukkig vinden ze het op school geen probleem en mag hij wel gewoon lezen e.d. Juf gaf zelfs aan dat als hij naar groep 3 gaat en nog niet in de kleine ruitjes cijfers kan schrijven, ze hem gewoon grotere ruitjes geven.

Tango, over top-down leren

Tango, ik weet natuurlijk niet op jouw kind liever top-down leert of down-top. Ik noemde het alleen omdat het vaak voorkomt in de zeer verscheiden groep die je onder het begrip beelddenkers kan scharen. En dat is ook gelijk mijn bezwaar tegen het begrip, omdat het helemaal niet aangeeft wat voor een beelddenker het dan is en je dus ook geen standaard plan van aanpak kunt geven.
Bij Top-down leren biedt je eerst het geheel aan en herleidt het kind daaruit op een gegeven moment zelf de stukjes, waarmee het nieuwe gehele vormt. Bij de andere meer gangbare manier op scholen van stapje-voor-stapje, biedt je eerst de stukjes aan en van daaruit moet het kind dan het geheel vormen.
Om het voorbeeld van lezen erbij te nemen. Een top-down leerder kan weinig met eerst letters leren met de klanken erbij die dan weer steeds iets veranderen in uitspraak afhankelijk van waar ze in een woord staan. Die heeft veel meer aan hele woorden zien en daaruit op een gegeven moment afleiden wat de uitspraak van de verschillende letters dan ongeveer moet zijn. Mijn zoon heeft zo zichzelf leren lezen zonder ooit eerst apart de letters en hun klanken te hebben geleerd.
Deze manier van leren lezen kan door plaatjes/picto's aan woorden te koppelen, vaak in de vorm van spelletjes. Bijv memorie waarbij een kaartje met een plaatje aan een kaartje met een woord gekoppeld moet worden, nadat ze eerst een tijdje gekoppeld aangeboden zijn geweest. Mijn zoon vroeg bijv. verder wat een woord betekende en zocht datzelfde woord dat verder op in het hoofdstuk. Puur op woordbeeld. Als hij dan een woord tegen kwam wat er op leek, maar toch iets anders was vroeg hij wat dat dan betekende en zo leerde hij de betekenis van verschillende lettergroepen herkennen.
Hakkend-en-plakkend lezen in de beginfase (grofweg half jaar tot een jaar) als je het op de gewoonlijke manier krijgt aangeleerd is heel normaal. Het kan best zijn dat Tangozoon helemaal geen moeite heeft met de stof eerst in kleine stukjes aangeboden krijgen. Mocht hij uiteindelijk toch te lang in hakken-en-plakken blijven hangen dan is voor veel kinderen sleeplezen een oplossing. Maar als hij nu begonnen is met lezen, dan is het nog veel te vroeg om daar iets van te zeggen.
Verder woon ik in een ander land, waardoor het systeem iets anders is. Alle kinderen hebben hier in groep 3 alleen schriften met grote ruitjes (1cm) en moeten voornamelijk in blokletters schrijven, de druk en schrijfletter worden in het begin voornamelijk voor herkenning tegelijk aangeleerd. Pas in groep 4 krijg je lijntjes schriften, die speciaal geschikt zijn voor cursief schrijven. Hierdoor hebben kinderen die nog niet zo'n fijne motoriek ontwikkeld hebben niet zo'n moeite met groep 3. Het accent ligt alleen op het leren van lezen en schrijven, netjes en mooi komt later wel.
Voorwerp bij de beginletter leggen is in wezen niet visueel maar auditief. Je moet eerst kunnen horen en herkennen met welke letter de naam van dat voorwerp begint voordat je ze kunt koppelen. Van logopedie weet ik dat tenminste in het Italiaans de beginletter voor kinderen met taalproblemen vaak nou net de moeilijkste is en het voor hen veel makkelijker zou zijn om de eindletter aan te wijzen.
Ik meen me te herinneren dat jouw kind ook logopedie heeft gehad. Waar was dat precies voor? Door de moeite die je zoon ook met schrijven heeft vraag ik me af of hij wel eens getest is op dyspraxie.
Groeten Primavera

Leespraat

Hallo Tango,

als je zoekt op 'leespraat' en de stichting Scope, vindt je een aantal artikelen over globaallezen. De methode leespraat is ontwikkeld voor kinderen met het syndroom van Down, die doorgaans ook vooral visueel sterk zijn en veel moeite hebben met het auditieve.
Het doel is hierbij ook vooral om via het lezen het spreken te verbeteren, net zoals Primavera al aangaf.
In mijn omgeving heb ik een paar goede resultaten gezien, zowel bij kinderen met DS als bij een 'normaal' begaafd kind in de familie bij wie het kwartje pas viel toen ze de woorden in z'n geheel voorgeschoteld kreeg. (waarbij je dan uitgaat van betekenisvolle woorden voor het kind, die hoeven aan geen enkele 'makkelijk-lees-regel'te voldoen) De kinderen die ik ken (met en zonder DS) zijn later allemaal aangesloten bij de gewone leesmethode in groep 3. Ze zijn dus in groep 2 al gestart met het globaallezen. Het grootste verschil tussen de kinderen met en zonder DS is het tempo waarin ze de dingen leren, maar de manier waarop kan dus goed hetzelfde zijn. En bij kinderen die meer tijd nodig hebben is het heel belangrijk om op tijd te beginnen, ook al wordt daar door kleuterjuffen wel eens anders over gedacht.

Primavera

Ik snap nu wat je bedoelt met top-down. Wat ik bij Tangozoon merk, en veel meer dan destijds bij Tangodochter toen zij leerde lezen, is dat hij niets begrijpt van al die letters die dan weer hetzelfde en dan weer anders klinken. Neem nou ch, dat klinkt als g, maar zei hij: in charly (jongetje uit zijn klas) klinkt het als sj. En zo heb je natuurlijk veel meer klanken: au en ou, ij en ei. Volgens mij was het misschien handiger geweest dat hij lezen had geleerd in de vorm die jij noemt, maar dat is nu niet meer terug te draaien. Ik sprak vandaag 1 van zijn juffen en die vertelde dat hij de letters nog maar net kent en het helemaal niet erg is dat hij bijv. t en f omdraait, maar eh.... hij kent die letters dus al ruim een half jaar, alleen zien ze dat op school dus niet zo.
We willen volgende week in een gesprek toch aangeven dat er meer aandacht moet komen voor het leesonderwijs aan Tangozoon. Het gaat naar mijn idee veel te langzaam.
Wat je schrijft over leren schrijven, ik wou dat ze dat bij ons deden, grote ruitjes, eerst blokletters schrijven. Helaas niet en dat levert dus ook problemen op.
Klopt inderdaad dat Tangozoon logopedie heeft gehad, dit in verband met uitspraakproblemen. Hij kon heel veel, vooral beginletters van woorden, niet uit spreken, bijv: k werd t, g werd s en ook dubbele medeklinkers zoals pl werd t. Dit gaat nu nagenoeg goed, al moet hij er nog steeds goed bij nadenken, als hij te snel praat wil hij nog weleens iets niet helemaal goed uitspreken. Dyspraxie is hij nooit op getest. Ik zou het wel eens aan de fysiotherapeute kunnen vragen, daar loopt hij nog wel bij. Of kan zij dat niet testen? Zij heeft destijds wel sensorische integratie stoornis aangegeven. Dat klopt ook zeker en daar hadden ze dus op school ook nog nooit van gehoord. Beelddenken kenden ze dus op school (tenminste zijn juf) wel. Juf gaf aan dat het geen handicap is, zeker op het montessori-onderwijs zou hij juist goed zitten, maar dat lijkt me logisch dat ze dat zegt.

Abel

Ik ga zeker eens kijken naar dat leespraat, klinkt erg interessant. Over wat voor soort scholen wordt dit toegepast? Alleen speciaal onderwijs of ook elders?
Kleuterjuf hier zei vandaag dat het goed gaat met het letters leren en dat als Tangozoon zo vooruit blijft gaan hij rekenend en lezend naar groep 3 gaat. Nou, dacht ik, dat mag ook wel na een extra jaar groep 2. Lezen besteden ze nu bij hem nog nauwelijks aandacht aan, meer letters leren, die hij dus veelal al kent en wat woordjes leggen. Hij wil wel graag, want thuis probeert hij dus alles te lezen wat hij ziet. Toch maar weer het gesprek hierover aan, met de info die ik hier heb gelezen.

Beelddenken bij kinderen

Wellicht heb je deze al gezien, maar ik heb voor het afstuderen een scriptie geschreven over beelddenken, vooral gericht op de leerkracht in het basisonderwijs. Ik promoot hem nog maar is http://www.meestergeoffrey.nl/lespraktijk/beelddenken.pdf