Familiewoorden en -uitdrukkingen
Je kent ze wel, van die woorden of uitdrukkingen die binnen de familie gebruikt worden en die voor anderen enige uitleg behoeven. Wij hebben er een heleboel. Anderen ook? Ik ben benieuwd.
In mijn gezin zeggen we 'koeka' tegen ontbijtkoek (verzonnen door Oudste toen hij klein was). Ook doen onze kinderen weleens aan 'toverslapen', dat is als je in papa en mama's bed in slaap valt en overgelegd wordt naar je eigen bed.
Bij mij vroeger thuis is een notenkraker een krotennaker geworden.
Mijn schoonouders gebruiken een heel aantal uitdrukkingen.
'Vogeltjes hebben veren!', als iemand de deur open laat staan en het binnen koud wordt.
'Hand voor je gat, dan blaas je harder!', als iemand een kaars niet in één keer uit weet te blazen
'Bloemen op je buik!' als iemand in de winter een ijsje wil eten
'Voorzichtig m'n schatje, je kost meer dan een kwartje', als iemand zich bijv stoot. (Het rijmt beroerd trouwens...)
Er zijn er hier echt nog meer, maar ik kan er nu even niet opkomen, zul je altijd zien.
Ben benieuwd of jullie ook zulke woorden en uitdrukkingen hebben.
Een onsmakelijke:
Soeppoep:
Toen mijn oudste nog klein was had hij een keer hele erge diarree. Hij wist niet wat hij had uitgepoept dus legde ik uit dat het zo dun was als soep...
Ronde melk:
Als kind dronk ik veel melk. Altijd gepasteuriseerde, uit een kartonnen pak van de AH. Eens gaf m'n moeder gesteriliseerde melk van het merk Inex en dat zat toen nog in een transparante, plastic ribbeltjes fles (dus een rondvormige verpakking) met zo'n stukje alu als deksel. Ik vond dat eigenlijk veel lekkerder en noemde het 'ronde melk'.
He-Man vlees:
Als mijn moeder 1 cm. dikke plakken boterhamworst in de koekenpan bakte, sneed ze ze die eerst 4x (boven, onder en zijkanten) in zodat die niet zou gaan opbollen tijdens het bakken. Zo werd het vlees uiteindelijk een soort kruis die lijkt op het kruis van He-Man.
veel
Wij kennen er veel. Weet alleen niet of ik ze moet melden omdat ik niet weet of er familie op het forum actief is.
Vooruit een paar dan.
De beslagkom heet hier billenkom. Uit de tijd dat je he in de teil waste. Baby billetjes werden gewassen in de...juist ja. Althans volgens de overlevering.
Appels heten hier papa-appels sinaasappels mama-appels. Is blijven hangen van toen oudste net kon praten.
En over diaree gesproken. Dat heet bij ons spetterpoep.Althans bij oudste (het spettert helemaal door de wc mama). Jongste heeft het begrip overgenomen. Maar dan voor het omgekeerde, van die keiharde keutels (want het water spettert tegen je billen als dat in de wc valt).
daar grote auto
als iemand ergens anders over begint omdat hij niet verder in wil gaan op een onderwerp. Dat komt van een buurjongetje die dat deed, als hij naar bed moest bijvoorbeeld. In de straat was een rijschool waar een vrachtwagen buiten stond. Daar had hij vaak wel succes mee. Ook als de auto er niet eens stond...
Grafhof
Toen oudste een jaar of tien was reden wij in Frankrijk langs een begraafplaats op de top van een heuvel. Hij riep toen heel blij: "kijk een grafhof".
Tja, een kerkhof was het niet aangezien er geen kerk was.
Het is een woord dat wij nog steeds gebruiken voor van alles en nog wat.
hier
uit het boek van dr. Suess:
"ben je alleen? is je moeder niet thuis? Laat dan nóóit de kat met de hoed in huis!"
Als ik de kinderen even alleen thuis laat zeg ik slechts: "ben je alleen…" en dan weten ze: geen rare dingen doen, geen mensen binnen laten enz.
Vroeger bij mijn ouders
zeiden wij altijd 'sies toch' als we iets sneu vonden. Ik weet nog steeds niet of dit nu voortkomt uit hun jeugd in Overijssel of dat dit Afrikaans is. Of toch echt familietaal.
Kaaskopje
Het is afrikaans en betekent jammer.
Fippen
Als wij vroeg thuis zeurden over het eten zei mijn vader altijd dat wij niet moesten fippen.
Die uitdrukking heb ik meegenomen naar mijn eigen huishouden en mijn man gebruikt 'm nu ook.
Ik weet echt niet of het een verzonnen woord van mijn vader is of dat het in Maastricht waar hij vandaan komt een echt woord is.
oh ja!
We verzinnen onze eigen woorden, vooral jongste is daar een talent in. Ik moet toegeven dat hij dat niet van een vreemde heeft...
De cavia's maken "tjif-tjif-tjif"-achtige geluiden en krijgen dus geen eten maar tjif. "Heb je de cavia's al tjif gegeven?"
Omdat ze hard WIET WIET WIET roepen als ik groente sta te snijden, heet groente voor de cavia's "wiet" en de cavia's zelf "wietjes". Toen ik eens wat paprikaplanten had noemden de kinderen dat "de wietplantage".
Onze hond heeft nogal snel lange nagels waarmee hij over het laminaat trippelt. Of "stampt", volgens mijn jongste. Een kennis zei: "Hij heeft naaldhakjes."
Als hij weer eens over-enthousiast is, zeggen we: "Hij stuitert weer." En als hij weer eens voor de voeten loopt (liefst als je in de keuken bezig bent), is hij het irritatiefactortje (dankzij Jochem Myjer). Of een blokkade-op-poten (vondst van jongste toen die over onze vorige hond struikelde).
Een bezoeker, die te maken kreeg met de zeer opdringerige vrij-aanvallen (ook al een gezinswoord) van onze kat, merkte op dat zijn trilfunctie aan stond 
Die kreet hebben we geadopteerd. Als de kat tijdens zijn vrij-aanval zijn klauwtjes ritmisch in ons vel perst (altijd) heet dat "nagelen". Toen we een tijd geleden de Noordoostpolder inreden en de eerste afslag "Nagele" was, was de hilariteit groot.
Onze kat is nogal groot en neigt naar overgewicht: obesikat.
Als je die kat qua eten zijn gang laat gaan vreet hij zich echt rond, we moeten hem afgemeten porties geven. Daar is hij het niet mee eens, dus loopt hij regelmatig om ons heen te mauwen op een speciale "ik heb honger" manier. Dan zeggen we: hij loopt weer te kermen. En soms, als het irritant wordt, roepen we: "Hou nou eens op, kermramp!"
Om één of andere reden heeft de hond de gewoonte op één plek in de woonkamer op zijn rug heen en weer te kronkelen (vooral als het verhaartijd is). "Mam, de hond is weer omgevallen!" Omdat hij dat altijd op precies dezelfde plek gebeurt heeft mijn jongste geconcludeerd dat daar een kruispunt van aardstralen moet zijn.
Ja, we lachen wat af hier 
oh ja
Zo bedacht onze zoon (nu 8, toen jaar of 5) de term: "smakelijke vorkzetting!", voor bij de maaltijd. Die hebben we er ook ingehouden.
Annooo
Ja dat dacht ik ook ooit begrepen te hebben, maar ik kon het niet meer vinden.
Autikat
Hortensia, wij hebben een 'autikat'. Zo noemen wij onze poes, die wel onze liefde vraagt maar niet goed weet hoe (ze draait om je heen maar rent weg als je haar wilt aaien en wil zeker niet op schoot) liefhebbend.
Uit mijn eigen jeugd: mijn oma kwam elke week bij ons thuis op bezoek. Onderweg kwam ze dan langs de warme bakker en daar vandaan nam ze 'macaroni-koeken' mee. Wekelijkse traditie uit mijn kindertijd. Pas toen ik volwassen was leerde ik dat die koeken eigenlijk 'kokosmakronen' heten.
Uit de jeugd van onze eigen kinderen; de kreten 'vleesworst'(= leverworst), 'tiegtuig' (= vliegtuig) en 'kloeploek' (= kroepoek) zijn er eigenlijk altijd in gebleven...
Oude en nieuwe
Een uitdrukking die al oud was toen ik kind was: "Ik heb de schimmel r al af kraabt" een uitdrukking van een tante van mijn vader die erg zuinig was, dus als je een week later op haar verjaardag kwam, kreeg je een oud gebakje met bijbehorende uitspraak. Wordt in mijn huishouding nog steeds gebezigd als er iets aan de datum of niet helemaal vers meer is.
Ontstaan in eigen gezin: tenenlikker i.p.v. tegenligger bij het fietsen, gevolg van niet helemaal goed verstaan.
Uit "verhaaltjes van papa", mijn man verzon voor de kinderen voor het slapen gaan maffe verhalen van de zeven dwergen: eten uit de krokanterie (=ernstig aangebrand voedsel, lievelingseten van Grumpy), neusworstelen (= lievelingssport van Grumpy, maar ook in gebruik voor een stevige kus).
stoofperen
Wij zijn hier dol op stoofperen en eten die 's winters vaak. Ook zoon vond die als peutertje ook al heel lekker en noemde ze toen sose-beren. Zo noemen wij ze dus nog steeds. Wat eten we vanavond? Sose-beren! Lekker!
stoofperen
...heten bij ons al decennia lang "stuifperen". Ooit een verspreking, ik weet niet eens meer van wie, maar we hielden hem erin.
De maggitrom (magnetron) kwam uit het peutermondje van mijn oudste.
Toen ik nog in een gezinsvervangend tehuis werkte werd door één van de bewoners altijd "eet smakelig" gezegd. Gevolgd door het gortdroge, ook dagelijkse, antwoord van een medebewoner: "Kleine hapjes, anders word je akelig".
Jaren geleden was ik ergens te eten gevraagd. Iemand vroeg of ik "de jonge hond" even wilde aangeven. Ik was natuurlijk één groot vraagteken. Toen werd uitgelegd dat dat gezinstaal was voor een flesje Maggi. Als die wordt gebruikt komt er vaak zo'n onzeker druppelend straaltje uit en één van de kinderen had dat ooit eens bij een plassende pup gezien.
Is "pitjeskaas" eigenlijk ook een gezinswoord of is dit een algemener gebruikt woord?
Pitjeskaas
Het woord pitjeskaas gebruiken wij zelf niet, maar hoor ik wel vaker. Het is gewoon een algemeen gebruikt gezinswoord!
Wij hebben regelmatig boodschappenlijstjes die anderen niet begrijpen. Dan staat er wbits op en martijnsalade. Wbits is de afkorting van witte bonen in tomatensaus (dat is zo lang om op te schrijven) en martijnsalade is vernoemd naar een vriendje van de kinderen die graag salade met uitgebakken stukjes spek at. En er was nog iets, maar die weet ik even niet meer...
Pitjeskaas
Mijn vriend lachte me laatst uit toen ik dat zei. Ik dacht dat het een normale benaming was voor Leidse dan wel komijnekaas. Niet helemaal dus
Oja...
Als sinds ik klein ben wordt er, als iemand zegt 'ik denk...', in mijn familie gereageerd met 'denken moet je aan een paard overlaten, die heeft een veel groter hoofd'. Volgens mij komt dat van één of andere cabaretier, Fons Jansen ofzo? Het is in ieder geval geen verzinsel van mijn familie.
Paard
Ja, die van het paard met het grotere hoofd gebruiken wij hier ook.
Leuke woorden en uitdrukkingen hebben jullie hier allemaal!
Ik herinnerde me er nog een paar:
Als iemand zegt: "het is een feit", dan wordt dat aangevuld met: "dat de koe meer schijt dan de geit. En als de geit dat had geweten, dan had ie wel wat meer gescheten"
Die komt van mijn vroegere basisschoolleraar
Als we afscheid van elkaar nemen, zeggen we vaak: "see you late alligator, in a while crocodile!"
Die komt vast uit een of ander boek of film.
Ooh ja
afsemieme = afwasmachine, die kwam van middelste die iets van 2,5 was toen we onze eerste afwasmachine hadden
Sosijn = rozijnen, die kwam van oudste
De knoei = de barbecue
Pikkende handen = kleverige handen
Er zijn er meer maar daar kom ik nu natuurlijk weer niet op...
Verder vinden we het wel leuk om binnen woorden letters om te keren: we hebben knaswijpers (wasknijpers), eten heenbam (beenham), hoterbammen (boterhammen)
Aagje
Pitjeskaas
Ik denk dat ik langer weet wat pitjeskaas is dan dat ik weet daar dus komijn in zit. (mijn achtergrond: Noord Holland, Zuid Holland en Overijssel).
passameloeni
Moeilijk ( denk zelfs onmogelijk, daar moet je mee opgroeien want het gaat om de context en niet om een voorwerp) uit te leggen, maar mijn moeder, tante, nicht, ikzelf en mijn kinderen weten precies wanneer je dit woord moet gebruiken en wij begrijpen dan ook allemaal hoe het zit.
Aagje
Eten jullie ook kwamkwammers?
wij wel
Wij wel!
Pikkende handen had ik vroeger ook
en de vloer kan ook pikken. Volgens mij is dat veluwse streektaal.
Wij slikkerde vroeger thuis (snoepen) en ik wist niet waar dat vandaan komt. Ik dacht uit Rotterdam omdat mijn moeder daar vandaan kwam maar rotterdammers kende het niet. Tot ik in Groningen kwam wonen. Slik is algemeen Gronings voor snoep en laat mijn oma nou een Gronings vriendje gehad hebben toen ze studeerde..
Wij zeggen verder Snoetig in plaats van Snoezig..
gemalen feestjurk voor vruchtenhagel
Groene kaas voor kruidenroomkaas omdat ie in een groenbakje zat vroeger.
Vies bier tegen radler (maar we drinken het wel 
ZO en nu moet ik een nieuwe nick
maar daar ben ik veel te lui voor...
Moedermop
Kwamkwammersloeg zelfs.
Carwasjee
Vanwege het liedje 'working at the carwash, yeah'.
skik
hihi kwamkwammersloeg
Da's een mooie, die hou ik erin.
Maar pikken voor kleven, dat is toch gewoon Nederlands, van pek?