Harde conclusies onderzoek jeugd’bescherming’

alhambra schreef op 09-09-2022 om 19:44:

Wat ik mis hier zijn de fijne pleeggezinnen waarin ernstig verwaarloosde kinderen een nieuw fijn thuis hebben.

Het is niet alleen maar kommer en kwel.

Heb je de conclusies van dat rapport gelezen Alhambra? Mijn hemel zeg, wat een naïeve reactie. Dat is net zoiets als zeggen dat het heus niet zo erg is dat honderden vluchtelingen in Ter Apel ‘s nachts buiten moeten slapen omdat er tenslotte ook best een heleboel zijn die een huis hebben gekregen. Het is niet allemaal kommer en kwel hoor!  

“De situatie in Ter Apel is vergelijkbaar met die in de jeugdbescherming,’ stelt Mariëlle Bruning. (…) Het is een schokkende vergelijking, maar Bruning maakt ’m bewust.” 

Ik heb het niet bedacht hè. Mariëlle Bruning is onderzoeker van de universiteit van Leiden die in opdracht van het ministerie de jeugdzorg heeft onderzocht. Dit is al het zoveelste ‘alarmerende’ rapport. Maar kennelijk slapen we met z’n allen graag door het alarm heen. Omdat er mishandelde kinderen gered moeten worden. Dit systeem beschadigt en verwaarloost ook kinderen. Veel kinderen. Niet bij wijze van spreken, echt. 

Kinderen worden uit huis geplaatst en zijn vaak (zegt de onderzoeker, niet ik) slechter af dan in het gezin waaruit ze voor hun eigen bestwil zijn weggehaald. En dat moeten we minder zwaar aan tillen, omdat er ook fijne pleeggezinnen zijn? Wat hebben die hier nou eigenlijk mee te maken? Het gaat hier om hele serieuze bevindingen. Het is niet een rellerige politicus die dit roept. Dit is iemand die hier diepgravend onderzoek naar heeft gedaan. 

“Wat je als overheid te bieden hebt, moet wel beter zijn dan de situatie waar het kind in zit.’ Dat is nu niet het geval? ‘Heel vaak niet.”

“Wat gebeurt er als er niets verandert? ‘Dan stromen over een aantal jaar ggz en strafrecht vol ….”

“Het is overduidelijk dat de jeugdbescherming onvoldoende kwaliteit kan garanderen. Dat roept de vraag op: Is het nog wel legitiem als de overheid ingrijpt in het gezinsleven?", zegt Bruning.

Temet schreef op 10-09-2022 om 09:47:

Het grote probleem lijkt me dat naar een uithuisplaatsing gegrepen wordt omdat de situatie thuis niet acceptabel is, en het idee is dat met hulp de situatie fors kan worden verbeterd. In de praktijk blijkt vervolgens dat de hulp die nodig is niet of te laat komt en dan achteraf kan de conclusie zijn dat die uithuisplaatsing niets heeft verbeterd of de situatie zelfs heeft verslechterd.
Maar dat weet je van tevoren niet. Dus moet men nu bij een eventuele uithuisplaatsing aan kansberekening gaan doen.

Als een kind vreselijk mishandeld of verwaarloosd wordt, zal de situatie buitenshuis al snel beter zijn. Maar daar gaat het heel erg vaak niet om. Het gaat dus ook over kinderen met complexe problemen, wiens ouders een conflict krijgen met hulpverleners over wat passende hulp is. En over vechtscheidingen, wat dan vaak scheidingen zijn waar een van de partners psychische problematiek heeft, waarbij de hulpverlening hardnekkig blijft uitgaan van ‘waar twee vechten hebben twee schuld’ en dat natuurlijk niks oplost. Sterker nog, het houdt de situatie in stand, cultiveert het conflict omdat daar ruimte voor wordt geschapen door de hulpverlening. En dan kunnen de ouders er ‘samen niet uitkomen’ en brengen zij de ontwikkeling van hun kind in gevaar. 

In die situaties wentelen de hulpverleners hun eigen onmacht op de ouders af. Dat zullen ze zo niet bedoelen en ze zullen het vaak zelfs helemaal niet beseffen. Ze menen oprecht dat ze goed bezig zijn en ze hebben niet door dat ze zelf de condities creëren voor stagnatie of zelfs escalatie. En dat is ook niet eens een puur individuele zaak: het systeem zit zo in elkaar. Je moet eigenlijk de eisen en de logica van het systeem met een korreltje zout kunnen nemen als hulpverlener. Ik heb er wel eens een over de vloer gehad die dat heel goed inzag. Zij wilde niet in het gedwongen kader werken omdat ook zij als hulpverlener zich daarin gedwongen voelde om dingen te doen waar ze niet achter stond. 

Dat het systeem zo werkt, heeft misschien wel met een verkeerd gebruik van kansberekening te maken. Ik heb net een boek gelezen van Nassim Nicholas Taleb, De Zwarte Zwaan. Hij bekijkt dit in het perspectief van de economie maar het gaat hier ook op. De zwarte zwaan is een metafoor voor een onverwachte, grote gebeurtenis. Het kan een risico zijn, maar ook een kans. Hij zegt: professionals gaan uit van een normaalverdeling (een bell curve) maar dat kan alleen maar bij dingen als bijvoorbeeld lengte, iq etc. Hij noemt dat mediocristan. Bij andere zaken, zoals inkomens en de waarde van aandelen gaat dat helemaal niet op. Daarbij zie je hele grote extreme uitschieters die je niet kan verklaren of voorspellen. Dat noemt hij extremistan. Hij zegt: professionals handelen in extremistan vaak vanuit verwachtingen alsof risico’s voorspelbaar en beheersbaar zouden zijn. En dat is niet zo. En nu terug om topic: de extreme gebeurtenissen in de jeugdzorg, die heel sterke invloed hebben gehad en waarvoor de protocollen zijn ontwikkeld, om die te voorkomen, gebeuren in extremistan: Savannah, het meisje van Nulde. Dat zijn (gelukkig) heel extreme situaties, met heel extreme daders, die nauwelijks een relatie hebben met ‘normale’ verwaarlozing door tekortschietende ouders, waar we nog altijd niet blij van hoeven te worden maar wat toch evengoed nog niet in de buurt komt bij de horror van kinderen die echt sadistisch werden mishandeld en vermoord. Gelukkig wordt van verreweg de meeste kinderen gehouden. Als we een stelsel inrichten om bij alle gevallen waarin een kind mogelijk iets tekortkomt, op scherp te staan omdat het kind in stukjes gesneden zou kunnen eindigen, brengt dat een enorme vertekening met zich mee. Hulpverleners zullen zich er niet eens van bewust zijn. Het zit in de werkwijzen. Het wordt ze aangeleerd. En ze zullen bij onzekerheid het risico niet willen dragen, wat ik eigenlijk ook wel snap. Dan ligt het ineens aan jou als individu dat er zich een zwarte zwaan heeft voorgedaan. Ingrijpen dan maar. Het zekere voor het onzekere. Dat gaat dus niet. Er zullen zich altijd zwarte zwanen blijven voordoen. Maar dat betekent wel dat je in heel erg veel situaties waarin die zwarte zwaan zich nooit zou hebben voorgedaan ‘preventief’ gaat ingrijpen. En dan heb je dus veel te veel kinderen in het gedwongen kader. Van de meeste kinderen die uit huis worden geplaatst, wordt gehouden door hun ouders. Die liefde wordt het kind dus in dat geval vaak afgenomen, omdat het contact met hun ouders geen prioriteit heeft en verloren raakt. Alleen dat al is toch een onuitsprekelijk verlies voor een kind. Dat is niet makkelijk te rechtvaardigen. Waarom laat men dat gebeuren? Waarom wordt er niet geïnvesteerd in die band? (De onderzoeker zegt dat dit niet gebeurt. Ik verzin het niet zelf)

En dan heb je dus ook nog een jeugdzorglandschap wat in de afgelopen jaren helemaal kapot bezuinigd is. En het functioneerde ook al slecht voordat het naar de gemeenten ging en er (minstens) 15% minder budget voor was. Terwijl de vraag stijgt. De ontwikkelingsproblemen die de rechtvaardiging vormen om een kind uit huis te plaatsen worden dus ook nog eens een keer in veel gevallen niet opgelost. Die kinderen komen dus van de regen in de drup. De ontwikkelingsproblemen die ze hebben verdwijnen niet en zullen in veel gevallen zelfs verergeren omdat er noch voor noch na uithuisplaatsing een passend hulpaanbod is en als ze uiteindelijk uit het gezin worden gehaald, verliezen ze ook nog hun ouders en hun eventuele broers en zussen. 

Even voor de duidelijkheid: ik heb zelf geen ervaringen met hulp in het gedwongen kader. Ik ben niet een gefrustreerde ouder, die alleen al daarom waarschijnlijk ‘onzin praat’. De onderzoekster zei in dat hele lange artikel, waar ik nu niet meer bij kan, ook iets over de betrokkenheid van ouders bij het onderzoek. Ze had maar een paar ouders gesproken, vertelde ze. Waarom maar een paar? vroeg de interviewer. Ouders die teveel persoonlijke frustratie hadden zijn geen goede bronnen voor een objectief wetenschappelijk onderzoek, vond ze. Dat is natuurlijk zo. Maar dat betekent dus ook dat deze conclusies zijn getrokken op basis van bevindingen van professioneel betrokkenen, mensen die er geen persoonlijk verlies van geleden hebben. Als je puur op basis van de input van mensen met professionele distantie zulke verstrekkende conclusies kunt trekken, dan is de situatie echt heel ernstig. Dat kun je niet meer afdoen als de overdrijving van hysterische ouders, die ‘ongeloofwaardig zijn’ omdat zij tenslotte die ouders zijn die als ‘ongeschikt’ zijn beoordeeld. Maar op de een of andere manier lijken we er als maatschappij echt van overtuigd dat ingrijpen in verreweg de meeste gevallen wel nodig zal zijn geweest en beter is dan terughoudendheid. Maar dat is dus niet zo. Dat laat dit onderzoek zien. 

Temet schreef op 10-09-2022 om 09:56:

Nog iets anders, en ik weet niet of het onderzoek daar aandacht aan besteedt: niet elke uithuisplaatsing is een 'echte' uithuisplaatsing. Ik weet dit zelf pas sinds kort, maar het komt zeer regelmatig voor dat een kind met een machtiging uithuisplaatsing wordt geplaatst bij de eigen ouder.
Wat daarvdan aan de hand is, is dat een kind woont bij een ouder die ouderlijk gezag heeft. Daar gaat het niet goed. Het kind wordt onder toezicht gesteld. Dan blijkt de situatie thuis schadelijk, maar het kind kan wel terecht bij de andere ouder, die elders woont. Dan wordt er een machtiging uithuisplaatsing gevraagd, want als dat niet gebeurt dan kan de ouder bij wie het kind oorspronkelijk woonde dat kind weer terughalen. Door die machtiging is juridisch dichtgetimmerd dat het kind bij die ouder blijft waarheen het is geplaatst.
Kind woont dan dus bij een eigen ouder. En ik durf wel te gokken dat de meeste mensen daar niet aan denken als het over uithuisplaatsingen gaat.

Daar kende ik het bestaan niet van inderdaad! Maar zou dat vaak gebeuren? Ik zou verwachten dat dit een klein deel van de uithuisplaatsingen betreft. 

Dit onderzoek gaat natuurlijk niet over individuele situaties. Ik zal nooit zeggen dat er geen redenen kunnen zijn om een kind uithuis te plaatsen. Die zijn er natuurlijk zeker wel! Maar daar gaat dit onderzoek niet over. En hoe belangrijk ook, daar moet dit gesprek ook niet over gaan, omdat je anders alles rechtvaardigt met die voorbeelden waarin het overduidelijk was dat een kind tegen iedere prijs uit een gezin gehaald moest worden.