16 september 2005 door Henk Boeke
Maakt u zich zorgen over al die seks in de media? Niet doen. Met voldoende liefde en aandacht voor uw kinderen komt u al een heel eind in de goede richting.
De Volkskrant vatte het de afgelopen week mooi samen: "Jongeren die steun, aandacht en hulp krijgen van hun ouders, vrijen vaker veilig. Ze hebben minder snel tegen hun zin seks en ze zullen anderen niet snel dwingen tot ongewenste seksuele handelingen". En: "De invloed van de ouders is groot, die van de media kleiner dan altijd wordt aangenomen."
Dit zijn enkele opmerkelijke uitkomsten (die dan ook terecht de voorpagina van de krant haalden) van het grote onderzoek Seks onder je 25e. Het onderzoek werd uitgevoerd door de Rutgers Nisso Groep en Soa Aids Nederland onder bijna 5000 jongeren tussen 12 en 25 jaar.
In het rapport zelf wordt de positieve rol die ouders kunnen spelen, de factor 'warm gezin' genoemd. Dat klinkt een beetje als een jaren '50 concept van thee met een koekje, samen Ganzenborden, en vader die streng doch rechtvaardig het gezin bestiert, maar zo is het niet bedoeld. Evenmin moet onder zo'n warm gezin een gezin worden verstaan waarin alsmaar warmbloedig over seks wordt gepraat.
Nee, waar het om gaat, is een gezinsklimaat waarin affectie en steun van de ouders een belangrijke rol spelen, en waarin de ouders veel afweten van het reilen en zeilen van hun kinderen. Ze weten waar hun kinderen mee bezig zijn en praten daar veel over.
Zo'n gezin blijkt goed te zijn voor de seksuele ontwikkeling van de kinderen. Zoals gezegd beschermen deze kinderen zich beter tegen soa en zwangerschap, worden ze minder gedwongen tot seksuele handelingen, en oefenen ze zelf ook minder vaak dwang uit.
Hoe komt dat nou, dat kinderen die opgroeien in zo'n warm gezin zich seksueel beter ontwikkelen? Het toverwoord is 'interactie-competentie', een soort sociale vaardigheden op seksueel gebied, zeg maar. Nederlandse, Surinaamse en Antilliaanse jongeren zijn daar redelijk goed in, maar bij Turkse en Marokkaanse jongeren gaat het aantoonbaar moeizamer.
Interactie-competentie omvat vaardigheden als:
Deze vaardigheden zijn nodig om seksueel contact voor beide partners prettig en veilig te maken. En dat leer je in een warm gezin. Eigenlijk is het zo eenvoudig: iets als zelfvertrouwen leer je immers vooral door affectie, steun, betrokkenheid en complimentjes. (Mmm, heerlijk, dat zandtaartje! Goed gedaan, dat ramenlappen! Ook al is het taartje niet te vreten, en staan de strepen op de ruiten.)
Tip: als u denkt dat uw kind de neiging heeft om grenzen te overschrijden (bijvoorbeeld onder invloed van anderen), wijs hem of haar dan op onderzoekjegrens.nl. In eerste instantie was deze site opgezet voor kinderen met een handicap, omdat die een risicogroep vormen voor seksueel misbruik, maar inmiddels is de site uitgebreid voor jongeren in het algemeen (van 12 tot 18 jaar).
Afgelopen donderdag werd het onderzoek besproken door een groot aantal professionals, die allemaal direct of indirect te maken hebben met de seksuele opvoeding van kinderen en jongeren. Van gezondheidszorg-medewerkers tot beleidsmakers en van lobbyisten tot seksuele voorlichters. Ouders Online was daarbij ook aanwezig, omdat we wisten dat er actieplannen zouden worden opgezet. Wat zou dat voor ons betekenen?
We hadden al kennis genomen van de onderzoeksresultaten, en daardoor wisten we al dat ouders zo belangrijk blijken te zijn. De vraag was dus wat onze rol zou kunnen zijn. Ouders Online is het kanaal, maar welke boodschap zou er via dat kanaal verspreid moeten worden?
Na afloop van de werkconferentie was het ons volkomen duidelijk: we kunnen doorgaan op de ingeslagen weg. Door ouders te steunen bij het realiseren van een warm gezin, en hulp te bieden wanneer het af en toe eens tegenzit. Al onze inspanningen wáren daar al op gericht, maar zo'n steuntje in de rug is altijd prettig.
Eén van onze bijdragen aan het realiseren van een warm gezin, met name in de hoek waar dat extra nodig blijkt te zijn, is de publicatie van ons nieuwe boek 'Wij' kent geen kleur, over multicultureel opvoeden.
In dit boek geeft Elsie Sloot een praktische handleiding voor 'nieuwe Nederlanders' die aan de ene kant hun eigen culturele normen en waarden willen overdragen aan hun kinderen, maar ook wel inzien dat ze hun kinderen moeten leren functioneren in Nederland. Elsie Sloot legt helder en heel praktisch uit hoe je met dat dilemma om kunt gaan, op basis van haar enorme ervaring met het onderwerp. Verplichte kost voor het inburgerings-examen, zouden we bijna zeggen ;-)
Justine Pardoen, hoofdredacteur van Ouders Online, schreef een pakkend voorwoord, dat u deze week hier kunt lezen.
Ook in de overige artikelen van deze week, bieden we weer ruimschoots stof voor het realiseren van een warm gezinsklimaat, in de betekenis van affectief en betrokken, zelfs als het wel héél erg tegenzit.
De Vraagbaak Opvoeding en Gedrag gaat bijvoorbeeld over problemen bij de omgangsregeling ("vraag je kinderen wat ze zelf het liefste zouden willen") en over een 14-jarige dochter die zichzelf in haar polsen kerft ("vertel haar dat ze een dagboekje zou kunnen bijhouden, zodat ze kan zien welke emoties of gebeurtenissen de aanleiding voor haar gedrag kunnen zijn"). Affectie en betrokkenheid staan hier centraal.
Daarnaast behandelen we natuurlijk ook weer prangende vragen rond de seksuele opvoeding zélf. Zoals de vraag of je je 14-jarige dochter nu wel of niet met haar 15-jarige vriendje moet laten slapen...
