23 augustus 2002 door Henk Boeke
Waar staat Ouders Online eigenlijk als het gaat om de principes van opvoeden? Welke gedachte ligt er ten grondslag aan onze adviezen? Streven wij de ontplooiing van kinderen na, of praten we ouders naar de mond die hun kinderen in het gareel willen krijgen?
Die vragen werden deze week weer actueel, toen wij een e-mail ontvingen waarin onze werkwijze aan de kaak werd gesteld.
Veel ouders worden er knettergek van dat hun kinderen niet doen wat ze zeggen. Of dat ze brutaal zijn, of Oostindisch doof, of dat ze tergend langzaam hun kleren aantrekken. Enzovoorts.
Voor de meeste ouders is het een reëel probleem, waar ze graag een oplossing voor willen hebben. Niets menselijks is hen vreemd, en ze zijn geen Jezus op aarde, dus waarom niet? Waarom zou je de deskundigen van Ouders Online niet mogen vragen wat daaraan te doen is?
Deze week hebben we weer zo'n vraag, in de Vraagbaak-rubriek "Opvoeding en gedrag". Over een jongetje van 4½ dat niet luistert en brutaal is. Met als pikant detail dat de moeder 4 dagen in de week werkt, en dus extra teleurgesteld is dat haar enige vrije dag volkomen verziekt wordt door het gezeik van dat ettertje. Extra reden om er weer eens aandacht aan te besteden.
Onze gast-pedagoge Saskia Nihom weet er wel raad mee, en legt heel helder uit waar het door kan komen en wat eraan te doen is. Prima, zou je denken. Iedereen blij. Nee dus. Niet iedereen is blij met die pragmatische aanpak.
Een paar dagen geleden kregen we een woedende e-mail, gevolgd door een omvangrijk Word-document, waarin de vloer wordt aangeveegd met onze hulpvaardigheid. Hoe we het toch in onze bolle kop haalden om die arme kindertjes zó klem te zetten, getuige de teksten die we in het verleden gepubliceerd hebben:
"Wat mij opvalt, is dat er voortdurend voorbij wordt gegaan aan de gevoelens, belangen en behoeften van het kind. Het gaat er blijkbaar om de behoeften van de ouders te bevredigen."
We hebben deze lezer gevraagd om voorbeelden te geven van onze kwalijke praktijken. Dat leverde een verwijzing op naar een geval waarin een vader vraagt hoe hij zijn zoontje van 2 kan leren drinken uit een beker in plaats van uit een fles: Hoe zorg je dat er gebeurt wat je wil (2 jr.). Die titel klinkt inderdaad wat militant, maar het verhaal zelf valt best mee. Onze psychiater legt uit hoe de vader te werk kan gaan. Mwa... Is dat nou "voorbij gaan aan gevoelens, belangen en behoeften van het kind", omdat dat kind zelf liever nog langer aan de fles wil? Valt wel mee, dachten we. Gewoon fatsoenlijk leren drinken, zo traumatiserend is dat nou ook weer niet.
Okee, we kunnen ons best voorstellen waar dat gevoel vandaan komt dat we de ouders naar de mond zouden praten. We hébben inderdaad een aantal (andere) teksten waarin wordt uitgelegd hoe je je kinderen wat gezeglijker kunt maken. De kern van al die verhalen is echter dat het geen zin heeft om het aan te laten komen op een strijd. Hoe hard je ook schreeuwt, je verlies het altijd. Hoe meer actie, des te meer reactie.
De truc is nou juist dat je je eerst verdiept in de wensen en behoeftes van je kind, en dat je die wensen en behoeftes serieus neemt. Je hoeft ze niet allemaal te honoreren, maar je moet ze wel erkennen. Vervolgens onstaat er een relatie waarin een kind de ouder leert te vertrouwen.
Het gaat erom dat een kind leert dat het goed is om te luisteren naar zijn ouders. Niet omdat een kind zijn ouders blind moet gehoorzamen, maar omdat ouders meer overzicht hebben dan het kind. Ouders weten nu eenmaal vaak wat goed voor hem is, beter dan het kind zelf (zeker als het kind nog maar een paar jaar oud is). Kinderen moeten nu eenmaal op tijd op school zijn, leren eten met mes en vork, stoppen bij een rood stoplicht, niet met vreemde mannen mee...
Goede ouders zijn er niet op uit om hun kinderen te onderwerpen aan hun wil als doel op zichzelf, maar om hun kinderen op te voeden tot mensen die voor zichzelf kunnen zorgen in deze maatschappij en zich daar nog redelijk gelukkig bij voelen ook. Goed opvoeden kan alleen in een relatie waarin wederzijds respect is. Is er respect van ouders voor de eigen wensen en verlangens van het kind, dan voelt het kind zich gehoord en begrepen. Pas dán is het mogelijk dat een kind leert vertrouwen op het gezag van zijn ouders.
De meest recente opvoedingstheorieën bevestigen het idee dat het helemaal niet zo slecht is om je kinderen te leren om autoriteit te accepteren. Onze hoofdredacteur ging de afgelopen week op cursus bij een stel nieuwe goeroe's uit Amerika, en pikte daar de interessante theorie op dat het juist heel goed is om je kinderen te leren dat er autoriteiten zijn waar je je aan moet onderwerpen. Omdat dat op den duur leidt tot meer zelfvertrouwen.
Wie geleerd heeft om te luisteren naar anderen, en hun autoriteit te accepteren, zal ook kunnen luisteren naar de eigen innerlijke stem, en kunnen vertrouwen op die eigen autoriteit.
Je kind gehoorzaamheid leren, is dus zo slecht nog niet. Geen blinde gehoorzaamheid. Geen gehoorzaamheid als doel op zichzelf, maar om te leren vertrouwen op de ander in een gezagsrelatie waarbinnen die ander het goed met jou voor heeft. Is Ouders Online daarmee ouderwets? Nee, juist helemaal bij de tijd. Zonder het te weten, doen we al jaren wat steeds meer bon ton wordt. Let maar op.
Ondertussen kunnen ouders die zelf redelijk normaal opgevoed zijn, erop vertrouwen dat opvoeden voor hen gewoon een kwestie van gezond verstand is. En voor zover u daaraan twijfelt, kan een bezoek aan Ouders Online verhelderend zijn.
