1 juli 2000
Over commercie op internet en op Ouders Online.
De overspannen manier waarop er de laatste tijd gepraat en geschreven wordt over "commercie op het Internet", lijkt sterk op de begintijd van de tv, met dat broodje-aap verhaal over subluminale beelden. Destijds werd verondersteld dat er tijdens normale tv-uitzendingen héél kort een reclameboodschap geprojecteerd werd, die zó kort was dat je hem niet zag (subluminaal dus), maar die je wel onbewust zou bijblijven. In de jaren tachtig werd er vergelijkbare onzin verkondigd door religieuze sectaristen, die meenden dat er in moderne muziek verkapt reclame werd gemaakt voor de duivel. Het lijkt een vast psychologisch recept, dat nieuwe uitingsvormen gekoppeld worden aan een paranoïde angst voor reclame.
Maar hoe erg is het nu werkelijk, en waar gáát het nu eigenlijk om? Hieronder noemen we een paar opmerkelijke wapenfeiten van de afgelopen tijd. Het verbindende element is de positie van Ouders Online daarin. De strekking van ons betoog is dat de soep niet zo heet gegeten wordt als hij wordt opgediend. Het lijkt allemaal heel ernstig, maar goed beschouwd valt het reuze mee. Mits er maar voldoende helderheid en eerlijkheid betracht wordt. We besluiten met een liefdesverklaring aan ons levenswerk.
Het is inmiddels bekend dat de Internet-inhoudsopgave "Startpagina.nl" (inclusief de dochter-pagina's) eerder betiteld kan worden als een verzameling betaalde links, dan als een neutrale web-gids.
Op zich is er weinig op tegen om bedrijven te laten betalen voor een vet lettertype of een plaatsje bovenaan de lijst. Die praktijk is immers al sinds jaar en dag geaccepteerd in naslagwerken als het telefoonboek en de Gouden Gids. De opwinding over de Startpagina en zijn vermeende boef-achtigheid lijkt dus nogal overtrokken.
Anderzijds hebben de critici (waaronder de Consumentenbond) wel een béétje gelijk. Het verraderlijke is namelijk dat er geen open kaart wordt gespeeld. Labeltjes als tip of nieuw wekken immers de indruk alsof dat redactionele kwalificaties zijn. Quod non. Soms lopen commercie en redactionele verantwoordelijkheid zelfs zó door mekaar, dat de desbetreffende beheerder er ook geen touw meer aan vast kan knopen.
Bij de beheerder van "baby.pagina.nl" (een van de Startpagina-dochters) informeerden we naar de betekenis van het label supersite bij de link naar babyinfo.nl. Enige afgunst was ons daarbij niet vreemd, maar dit terzijde. Was "supersite" nou een eigen kwalificatie, of een betaalde juichkreet, vroegen we. Het antwoord luidde: beide. Het bedrijf babyinfo.nl betaalt ƒ 100,- per maand voor dat labeltje, en de maakster van de startpagina-dochter vond het zelf ook wel een leuke site. Niet schokkend allemaal, maar wel verwarrend.
Bij Ouders Online zal dit soort verwarring nooit voorkomen. Wij kennen geen betaalde links, alleen banners en buttons, waarvan we aannemen dat die voor iedereen herkenbaar zijn als advertenties. Daarnaast kennen we betaalde oproepen (bij de Oneliners), maar ook die zijn altijd duidelijk herkenbaar aan de -- opvallend rode -- toevoeging "Betaalde oproep".
Volgende patiënt. In Vrij Nederland van 25 mei lazen we dat Gezondheidsplein.nl (ook van uitgeverij VNU, net als de Startpagina) een medische vraagbaak heeft, die betaald wordt door adverteerders. De adverteerders kiezen de dokter en het thema uit, en zijn nauw betrokken bij de manier waarop het contact met de site-bezoekers wordt afgehandeld. Vervolgens citeert Vrij Nederland uit de aanbiedingsfolder: "Dit model geeft u alle mogelijkheden om uw product onder de aandacht van een breed publiek te brengen."
Deze kwestie heeft tot felle discussies binnen onze eigen redactie geleid. Het ene kamp (waartoe ook de auteur van dit stuk behoort) was van mening dat dit het zoveelste geval van overdreven stemmingmakerij was. Het andere kamp vond het wel degelijk alarmerend.
Om te begrijpen waar we nou zo'n ruzie over kregen, moet u beslist zelf even kijken op Gezondheidsplein.nl - Rubriek: Op spreekuur bij.... Daar ziet u bijvoorbeeld een oogarts die iets vertelt over operaties die een bril overbodig maken. "Welke fabrikant zou dáár nou baat bij hebben?", vroeg het ene kamp zich schokschouderend af. "Wat een stompzinnige naïviteit", wierp het andere kamp tegen. "Natuurlijk zijn er fabrikanten die baat hebben bij zo'n artikel! Dat stimuleert consumenten om te gaan vragen naar zo'n operatie, wat goed is voor de fabrikanten van operatietafels, apparatuur, ontsmettingsmiddelen, enzovoorts."
Mocht u nog twijfelen over de partij die u moet kiezen, dan verdient het aanbeveling om nog even door te denken. Het werkelijke probleem met die site is namelijk dat het een beroerd slechte site is. Verschrikelijk traag, stokoud ("velen van u hebben de afgelopen maanden vast lekker lui op het strand gelegen"), slecht geschreven teksten die bol staan van ondoorgrondelijk medisch jargon, onleesbaar kleine lettertjes, en een curieuze keuze van "deskundigen", bestaande uit een overmaat aan verpleegkundigen. De geoliede PR-machine van de medische industrie kennende, is het toch werkelijk te veel eer om te veronderstellen dat Gezondheidsplein.nl een wolf in schaapskleren zou zijn.
De Vraagbaak-deskundigen van Ouders Online worden betaald door Ouders Online en door niemand anders. Ze hebben volledige vrijheid om te bepalen welke vragen ze willen beantwoorden en hoe ze dat doen. De enige uitzondering is de voedings-vraagbaak, die gesponsord wordt door Friesland Nutrition. De afspraak is echter dat er geen vragen over borstvoeding behandeld worden, en dat er geen produkten van Friesland worden genoemd, tenzij er specifiek om dat laatste gevraagd wordt. Verder berust de eind-verantwoordelijkheid bij de redactie van Ouders Online. Als wij vinden dat iets niet kan, dan gebeurt het niet.
Raar maar waar: sommige lezers van Ouders Online hebben bezwaar gemaakt tegen de advertentie van Gran Dorado (vakantiehuisjes) in de vorige aflevering van onze nieuwsbrief. Woeste scheldpartijen waren ons deel.
De kern van de bezwaren was dat men geen ongevraagde advertenties in men zijn postbus duldde. Waarop wij vriendelijk terugmailden dat een gewone krant toch óók advertenties bevat, naast de redactionele bijdragen. Waarop de bewuste briefschrijvers nóg bozer werden. Alsof wij hen iets vreselijks hadden aangedaan. We begonnen zowaar aan onze verstandelijke vermogens te twijfelen. Zijn wij nou gek of zijn zij het, vroegen wij ons af.
Ouders Online behoudt zich het recht voor om te adverteren. We moeten tenslotte érgens van leven, en we gaan die prijsvraagprijzen echt niet zelf betalen. Wie dat niet bevalt kan gaan.
Ook onze (publieke) omroepen kunnen er wat van. Zo werden we een tijdje geleden benaderd door Teleac, met de vraag of wij wilden meedoen aan een reeks opvoed-programma's die begin volgend jaar uitgezonden zal worden. Leuk! Dachten we. Tot we te horen kregen dat onze BV-vorm een struikelblok vormde. "Teleac mag niet bijdragen aan de winst van derden", staat er in hun statuten, waarmee de beoogde samenwerking meteen van de baan was.
Wat is er mis met ons? Ruiken we naar poep of zo? Waarom mag Teleac wél potloden en pennen kopen, of een beveiligingsdienst inhuren, of een catering-bedrijf contracteren, en niet samenwerken met Ouders Online? Ze doen toch niet anders dan bijdragen aan de winst van derden?
Met de VPRO hadden we een vergelijkbare ervaring. We mogen wél tijd en energie steken in een aantal DNW-programma's die binnenkort uitgezonden zullen worden, maar daar geen geld voor vragen. Alles is bespreekbaar, zolang de beurzen maar gesloten blijven. Hoewel... bespreekbaar... zelfs een vermelding op de aftiteling is daar al verboden. Vooralsnog is ons niet duidelijk welke tegenprestatie voor onze inspanningen er dan nog wél geoorloofd is.
Ouders Online is een gewoon bedrijf met gewone werknemers die net als iedereen gewoon hun brood moeten verdienen. Als een omroep, of welke organisatie dan ook, gebruik wil maken van onze diensten, dan zal daar dus gewoon voor betaald moeten worden.
Kan het allemaal nóg doller? Ja. Er was zelfs een bezoeker (zie de nieuwe Forum-rubriek "LetsBuyIt") die verbaasd was over onze kersverse samenwerking met de Internet-winkel LetsBuyIt. Maar laten we er nou maar over ophouden; ons punt is inmiddels wel duidelijk. De hele Westerse wereld is vergéven van de commercie, maar als het om Internet gaat, dan wordt iedereen opeens roomser dan de Paus. Dan mag er opeens niets meer. Heel vreemd.
Ouders Online houdt dapper stand in deze tegenstroom. We geloven in wat we doen, en we gaan door tot we er bij neervallen. Geld of geen geld. Het zijn zware tijden, maar zolang we het gevoel hebben dat we iets te bieden hebben aan "onze ouders" (u dus), houden we het nog wel vol hoor!
En we gaan gewoon lekker door met het uitbouwen van onze diensten, zoals tal van nieuwe Forum-rubrieken, én de chat-faciliteiten die we u sinds kort aanbieden. U komt daar via de startpagina van het Forum. Welkom!
Bronnen en verwijzingen:
