21 oktober 2016 door Jacqueline Eckhardt
Ongewoon en indrukwekkend geschiedenisboek van ongeëvenaarde klasse. Over de Rotterdamse 'Diergaarde' in mei 1940.
Een aap op de wc
tekst: Joukje Akveld
ill.: Martijn van der Linden
uitg.: Hoogland & Van Klaveren, 2016
ISBN: 978-90-8967-177-6
omvang: 128 pagina's
prijs: € 14,90
Online bestellen
Een aap op de wc is het waar gebeurde verhaal van een dierentuin in oorlogstijd. Over de Rotterdamse Diergaarde, ooit gevestigd in hartje Rotterdam, maar verwoest in mei 1940, toen de eerste bommen op het centrum vielen. Wat gebeurde er toen allemaal? Joukje Akveld vertelt het verhaal van de dieren van toen, en won er de Zilveren Griffel 2016 mee.
Het is een dik geschiedenisboek. Met veel hoofdstukken en grote lappen tekst. Maar wie begint te lezen, is meteen verkocht. Akveld (die Nederlands studeerde, en zich specialiseerde in jeugdliteratuur) schrijft sprankelend en beeldend. Over de indeling van het boek is goed nagedacht: de dieren zijn de hoofdpersonen, met allemaal een naam en een eigen hoofdstuk. Daar tussendoor zijn de gebeurtenissen geweven van die verpletterende oorlogsweek, van 10 tot 15 mei 1940, toen de Rotterdamse Diergaarde verwoest werd.
Het verhaal begint met 'Ervoor'. In dat hoofdstuk leren we Kali, de zwarte neushoorn kennen. En Marco de chimpansee, Sultan de leeuw (en zijn twee welpen), de olifanten Sonny en Rimba, en twee pantserkrokodillen. We leren over het ontstaan van de dierentuin, 83 jaar vóór 1940, en de wens van de directeur om de dierentuin te verhuizen naar de Blijdorppolder. Maar dan start de Duitse invasie.
Vanaf dat moment beschrijft Akveld de mei-oorlog van dag tot dag. Ze schrijft over de invasie, en wat die voor de Rotterdammers betekende. En ze schrijft over wat er die dag in de dierentuin gebeurde:
Maandag 13 mei 1940
In de dierentuin was het een rustige dag. Na drie dagen oorlog begonnen de oppassers te wennen aan het geluid van geweerschoten en het gedreun van inslaande bommen. De dieren niet, die begrepen niets van oorlog. Uit de olifantenstal klonk zenuwachtig getetter. [...] De mensapen trokken een zak over hun kop.
Het grootste deel van de dieren werd op 12 mei 1940 door bommen en brand gedood. Andere liepen vrij rond in de kapotte stad. Op de puinhopen tussen de verwoeste huizen sprong een hert rond, langs het water graasden zebra's, en in de singel zwommen zeeleeuwen. Akveld beschrijft het allemaal in geuren en kleuren. Bewonderenswaardig en aangrijpend. De indringende dierportretten van Martijn van der Linden zijn magnifiek.
Een ongewoon en indrukwekkend geschiedenisboek van ongeëvenaarde klasse. De titel verwijst overigens naar het besluit van een paar oppassers om de loslopende apen – die niet terug konden naar hun kooi – tijdelijk op te vangen op de wc's in het café om de hoek.
