'Enkele jaren geleden kregen wij te horen dat we moesten oppassen dat onze zoon geen schooltrauma zou oplopen. Schooltrauma? Ik had er nog nooit van gehoord!
Maandenlang zocht ik naar informatie over dit onderwerp. Ik las veel boeken, volgde webinars en trainingen over trauma en posttraumatisch stresssyndroom (PTSS). Ik belandde in de wereld van veteranen, opgesloten in hun oorlogsverleden, en mensen die niet meer durfden te autorijden na een ernstig ongeluk. Over schooltrauma was weinig te vinden.
Als je online zoekt op het woord 'trauma', krijg je definities zoals ‘psychisch letsel’, ‘hevige zielsaandoening’ of ‘psychische aandoening of stoornis als gevolg van een schokkende ervaring’. Deze definities omschrijven heel goed wat ik in de boeken tegenkwam: die ene schokkende ervaring waarvan de impact zo heftig was dat mensen daarna eigenlijk niet meer verder konden. Maar ik had geen idee welke ervaring op school zo schokkend zou zijn dat die verklaarde wat ik met mijn zoon zag gebeuren.
Mijn vrolijke, actieve, grappenmakende zoon veranderde in een gefrustreerd, nukkig, boos en angstig jongetje. Zijn gedrag op school was ook problematisch: hij kon niet stilzitten, gedroeg zich brutaal en was vaak boos. De klachten namen toe in de schoolperiodes en verdwenen bijna volledig in de vakanties. Een duidelijke relatie met school, leek het.
Nu weet ik dat schooltrauma 'small t-trauma' is, de tegenhanger van 'big T-trauma', wat algemeen bekend is als trauma. Small t-trauma is nog relatief onbekend. Big T-trauma is direct levensbedreigend, small t-trauma niet. Big T betreft vaak één gebeurtenis met grote impact, terwijl small t gaat over meerdere gebeurtenissen waarvan de impact van elk op zich klein is, maar het geheel groot.
Schooltrauma komt vaak voort uit 'klein leed', zoals plotseling niet meer mee mogen spelen met je vriendjes, uitgelachen worden omdat je het antwoord op een vraag niet weet, of niet gezien en gehoord worden omdat het onderwijs niet voldoende op jou is afgestemd. Er kunnen vele redenen zijn die bijdragen aan de ontwikkeling van een schooltrauma.
En hoe ziet dat trauma er dan uit? Heel divers! Kijkend naar mijn eigen kinderen, had de een depressieve klachten en was teleurgesteld in school, en haar strategie was 'verstoppen en aanpassen'. De ander was boos, angstig en tegendraads, en zijn strategie was 'schoppen tegen'.
In mijn praktijk zie ik veel gedragsproblemen of problemen met emotieregulatie. Kinderen die heel erg boos zijn, op alles en iedereen. Maar ook slaapproblemen, zindelijkheidsproblemen, onverklaarbare buikpijn of hoofdpijn, concentratieproblemen, hyperalertheid, angst, verlatingsangst, dwanghandelingen, negatief zelfbeeld, vermoeidheid, neerslachtigheid en zelfs depressie zijn symptomen die kunnen duiden op een schooltrauma.
Hebben deze kinderen dan allemaal een schooltrauma? Dat weet ik niet, aangezien alleen een bevoegd psycholoog of psychiater die diagnose mag stellen. Feit is dat deze kinderen vastlopen op school, niet lekker in hun vel zitten, en al maanden of zelfs jaren één of meerdere van de bovengenoemde klachten hebben.
Gaan ze allemaal met tegenzin naar school? Nee, sommige kinderen verzetten zich elke dag, terwijl anderen het gelaten ondergaan. Ze zien er niet naar uit, maar ze accepteren dat het erbij hoort. Soms zijn ze zo afgestompt dat ze nauwelijks nog reageren op zaken die hen vroeger wel raakten.
Hebben dan alle kinderen met deze klachten een schooltrauma? Nee, net zoals niet alle buikpijn komt door te veel ijs te eten. Gedragsproblemen kunnen meerdere oorzaken hebben, waaronder schooltrauma. Als het gedrag duidelijk gerelateerd is aan school, zou ik zeker ook naar de schoolsituatie kijken. Ga in gesprek met school om samen uit te zoeken waar het probleem zit. Pas als alles binnen de kennis en kunde van de school is geprobeerd en de problemen blijven bestaan, denk dan aan een schooltrauma en schakel een expert in.
Dus, lieve ouder, als je één of meer van de bovengenoemde symptomen herkent in jouw kind, ga er dan alsjeblieft mee aan de slag. Zoek een expert die bij jou en vooral bij je kind past. Mijn advies zou dan zijn om een expert in te schakelen die niet alleen 'praat over' en gedachten wil ombuigen naar iets positiefs. Kijk ook naar een lichaamsgerichte therapie, zodat de stress ook het lijf uit kan. Jouw kind hoeft niet alleen te overleven, maar kan ook weer gaan leven.'
* voor de leesbaarheid schrijf ik 'hij'. Dit geldt natuurlijk net zo goed voor 'zij' of 'die'.
