17 maart 2012 door Henk Boeke
Sommige bioscopen bieden sinds kort de mogelijkheid om op vrijdag- of zaterdagochtend een filmpje te pikken met je baby. Leuk! Maar wat betekent dat voor de baby?
"Het rondje park zat? Naar de babybios" kopte de Volkskrant afgelopen vrijdag. Een aantal bioscopen, waaronder de Uitkijk en de Movies in Amsterdam, bieden sinds kort de mogelijkheid voor ouders met baby's om op vrijdag- of zaterdagochtend een filmpje te pikken. Voor de prijs van één toegangskaartje mag je twee stoelen gebruiken.
Weer 's wat anders, dan de eendjes voeren, of apies kijken in de dierentuin. En je hoeft je geen zorgen te maken dat je de andere bezoekers tot last bent als je baby gaat krijsen, want die zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Ook zijn er voldoende mogelijkheden om je baby te verschonen.
Hartstikke leuk natuurlijk! Maar het roept ook vragen op.
Nog even afgezien van de vraag of de bioscopen artikel 240a van het Wetboek van Strafrecht schenden (de Movies draaide deze week Extremely Loud & Incredibly Close - geclassificeerd voor 12 jaar en ouder) kun je je afvragen wat zo'n bioscoopfilm eigenlijk doet bij een baby. Het Volkskrant-artikel zei daarover:
Is het verantwoord om baby's voor een enorm scherm neer te zetten? Volgens Ose is er voldoende onderzoek naar gedaan. "In Noorwegen draaien ze zelfs horrorfilms. Je moet erop letten dat de montage niet te snel en flitsend is, daar worden baby's onrustig van. Verder merken ze niets." [Ane Ose van Cinemum is de drijvende kracht achter de babybios - red.]
Dat maakte ons nieuwsgierig. Wat voor onderzoek is dat dan? En hoe was dat opgezet? Het lijkt ons net zo onethisch als onderzoek naar het effect van medicijnen bij kleine kinderen, wat gewoon verboden is, omdat de risico's te groot zijn. Dus net zoals je geen medicijnen kunt uitproberen op kleine kinderen, zo kun je toch ook niet beetje bij beetje de hoeveelheid filmgeweld opvoeren om te kijken wat dat doet, zou je zeggen.
Professor Peter Nikken, hoogleraar Mediaopvoeding aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, zegt hierover: "Ik ken dat onderzoek niet", wat academisch jargon is voor: dat onderzoek bestaat niet.
Professor Patti Valkenburg, hoogleraar Jeugd en Media aan de Universiteit van Amsterdam, heeft ook haar twijfels. Zij zegt: "Hier is nog niet voldoende onderzoek naar gedaan", wat academisch jargon is voor: we weten het gewoon niet.
Valkenburg: "Wat we wel weten, is dat baby's in beperkte mate in staat zijn om hun aandacht te regelen, bijvoorbeeld als iets te veel of te druk wordt. Wij hebben dat ook gevonden toen we het tv-kijkgedrag van baby's in hun natuurlijke omgeving onderzochten. Kinderen verschillen trouwens wel in hun vaardigheden om hun aandacht te reguleren. De een doet dat meer dan de ander. Maar in de bioscoop is er voor niemand voldoende mogelijkheid tot ontsnappen, niet voor ons en zeker niet voor kinderen."
Oftewel: bij tv-kijken kunnen sommige baby's hun aandacht op iets anders richten als 't ze te veel wordt, maar dat geldt niet voor alle baby's. En bij bioscoopfilms is het reguleren van de aandacht nog lastiger dan bij tv-kijken.
Over baby's en bioscoopfilms is dus moeilijk iets te zeggen. Het enige wat we weten, is hoe ze reageren op tv-beelden. Maar hoe zit dát dan?
Valkenburg: "TV hoeft niet slecht te zijn voor jonge kinderen, zolang het maar age-appropriate, dus passend bij de leeftijd is. Dat wil zeggen: laag tempo, kleurrijk, veel herhaling, vertrouwde contexten, mogelijkheden tot interactie, en het verbaal labelen van wat ze gezien hebben, dus alles benoemen. Van zulke programma's hebben kinderen plezier, en het is meegenomen als ze er ook nog wat van leren."
"In Amerika, Frankrijk, en nog wat landen, wordt tv-kijken verboden of sterk afgeraden voor kinderen onder de 2 jaar (VS) of 3 jaar (Frankrijk). Dat geldt ook voor tv-programma's die speciaal voor kinderen zijn gemaakt. Daar heb ik vraagtekens bij. Maar wat we ons wel moeten afvragen, is hoe zo'n babybios te rijmen valt met aanbevelingen van de Amerikaanse vereniging van kinderartsen (AAP), die zich óók zegt te baseren op 'voldoende onderzoek', maar tot een tegengestelde conclusie komt."
Valkenburg: "Wat we ook weten – uit Amerikaans onderzoek – is dat media die niet voor kinderen bedoeld zijn, schadelijk kunnen zijn."
"Uit onderzoek blijkt dat background television (in Amerika staat in veel gezinnen de tv voortdurend aan) een schadelijke invloed kan hebben, in tegenstelling tot media die speciaal voor kinderen gemaakt zijn."
Dat geeft te denken. De babybios is immers ook een soort background television, met beelden die niet voor baby's bedoeld zijn. Dat zou dus schadelijk kunnen zijn. Al is incidenteel bioscoopbezoek natuurlijk wel iets anders dan een tv die de hele dag aanstaat.
Bij 'schadelijkheid' kun je denken aan: een hoger risico op vetzucht, agressief gedrag, ADHD, autisme, stoornissen bij de taalontwikkeling, en stoornissen bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden. Maar dat zijn (mogelijke) effecten die alleen zijn waargenomen bij langdurig tv-kijken en niet bij incidenteel bioscoopbezoek. Professor Nikken beschreef dit eerder in Hoe lang mogen kinderen tv-kijken? op onze zuster-site Mediaopvoeding.nl.
Let op: er zijn alleen correlaties gevonden (tussen veel tv-kijken en obesitas, etc.) wat niet automatisch betekent dat er ook een oorzakelijk verband is. Veel tv-kijken hoeft dus niet de oorzaak te zijn van obesitas, etc. Het kan ook zijn dat ouders die hun kinderen veel tv laten kijken, dezelfde ouders zijn die hun kinderen veel chips en cola geven. Bij ADHD en autisme is een oorzakelijk verband zelfs zeer onwaarschijnlijk. Dat zijn immers aandoeningen waarvan men aanneemt dat ze aangeboren zijn. De correlatie met tv-kijken kan dan verklaard worden uit het feit dat de desbetreffende ouders hun kinderen misschien vaker voor de tv zetten om ze tot rust te krijgen.
Is het nou wel verantwoord of niet, om je baby mee te nemen naar de babybios? De wetenschap geeft geen uitsluitsel. Zelf zouden we zeggen: kijk naar je kind, en kijk hoe het reageert.
Maar wat de eventuele gevolgen op langere termijn zijn, daar valt echt niets over te zeggen.
Ane Ose van Cinemum was aanvankelijk niet bereikbaar voor commentaar. Na plaatsing van dit artikel reageerde haar collega Annemiek Verbeek alsnog. Zie haar reactie hieronder.
