8 mei 2020
Steeds vaker zitten we met zijn allen op ons scherm te turen. Of de tv staat aan of we kijken op een tablet of telefoon. Overal in huis zijn schermen te vinden. Wat is de impact van het mediagebruik op kinderen van 0 tot 5 jaar? Je leest het hier!
In deze tijd groeien kinderen op met tablets, smartphones en smart tv’s. Nog nooit is (social) media zo aanwezig geweest in ons leven en dat roept vragen en nieuwe zorgen op. Vooral bij jonge kinderen vragen ouders zich af of ze niet te veel naar een schermpje zitten te turen.
Vaak hoef je jezelf daar op deze jonge leeftijd nog niet zo heel veel zorgen over te maken. Kinderen tot 2 jaar hebben nog niet zoveel interesse in schermen. Ze reageren wel op de mooie kleurtjes en liedjes die uit de tv’s komen, maar veel interesse in het verhaal is het nog niet. Ze begrijpen wat meer van de inhoud vanaf 1,5 tot 2 jaar, maar dan nog zal je kind geen series gaan bingewatchen omdat de verhaallijn zo spannend is.
Jonge kinderen hebben wel vaak veel interesse in telefoons en tablets. Dat komt voornamelijk door de mooie kleurtjes en het feit dat als ze iets aanraken, er dan van alles gebeurt. Graag kopiëren ze het gedrag van hun ouders en zie je ineens je peuter ‘swipend’ door je menu gaan. Spelletjes kunnen ze nog niet echt spelen, dat kan vanaf 2 jaar. Computers en surfen op het internet is echt nog te hoog gegrepen. Geniet er nog maar van, want al snel zal ook jouw computer niet meer veilig zijn.
Er zijn voordelen en nadelen omtrent mediagebruik bij jonge kinderen. Het is dus niet alleen maar slecht, zoals sommige mensen denken. Een baby, dreumes of peuter kan best wat leren als hij maar de juiste programma’s op tv ziet. Een programma of tekenfilm moet duidelijk en aantrekkelijk zijn, een simpele verhaallijn hebben en je kind moet de woorden en klanken heel goed kunnen horen. Programma’s die hieraan voldoen, kunnen bijdrage aan de taalontwikkeling van je kind. Daarnaast leert je kind dingen herkennen, zoals dieren of voorwerpen in het programma, en kunnen ze leuke liedjes leren.
Heeft je kind een sterke voorkeur voor één tekenfilm? Dat is goed! Veel herhaling maakt het voor je kind steeds makkelijker om alles op te slaan. Dus wen er maar aan dat je voor de 20ste keer dezelfde aflevering van Peppa Pig ziet.
Is het alleen maar goed? Nee, natuurlijk niet, je kind leert namelijk nog steeds heel veel van jou als jij interactief met hem of haar bezig bent. Dat heeft nog altijd de voorkeur. Boekjes lezen is bijvoorbeeld heel goed voor de ontwikkeling van je kind. Daarnaast is het belangrijk dat je kleintje een gevarieerde tijdsbesteding heeft. Dus niet alleen maar voor de tv. Na een televisie moment een boekje lezen, naar buiten, spelen met andere kindjes, samen een spelletje doen of een puzzel maken, etc.
Televisie kijken kan een negatief effect hebben op de taalontwikkeling van jonge kinderen. Dat is vooral als er programma’s aan staan die niet speciaal voor jonge kinderen zijn. Je kind kan de woorden en beelden niet volgen en daardoor niet oefenen met taal. Ook is het niet goed om de tv op de achtergrond aan te hebben omdat dit te veel ruis veroorzaakt en je kind de woorden die jij of iemand uit je gezin zegt, ook niet goed kan volgen. Het is juist belangrijk dat je kind de hele dag door met taal in aanraking komt. Daarom is veel praten tegen je baby essentieel voor de ontwikkeling.
Behalve de taalontwikkeling, kan ook de cognitieve ontwikkeling lijden onder mediagebruik. Als de tv op de achtergrond aanstaat, belemmerd dat een goede interactie tussen jou en je kind. Want of jij of je kleintje zit toch met een half oog naar de tv te kijken. Hierdoor raakt je kind ook minder gestimuleerd om zelf te spelen of om te leren.
Kortom: als je de tv aan hebt staan, kan je het best een programma of tekenfilm kiezen die past bij de leeftijd en vaardigheden van je kind.
Hoe ouder je kind wordt, hoe meer de interesse groeit in apparaten, dat komt voornamelijk omdat je kind er meer mee kan. Op de televisie kijken ze het liefst naar programma’s waarvan ze iets kunnen leren zoals Sesamstraat, Apennoten of Woezel en Pip. Ook vinden ze het leuk als er herhaling in zit en de context vertrouwd is. Dit houdt in dat er herkenbare dingen gebeuren die je kind zelf ook heeft meegemaakt of makkelijk kan gaan meemaken. Programma’s met kinderen van dezelfde leeftijd zijn ook altijd een succes, net zoals tekenfilms met vrolijke liedjes die ze kunnen meezingen.
Nu je kind de fijne motoriek wat meer onder controle heeft wordt hij steeds behendiger in het bedienen van smartphones of tablets. Je zal wel merken dat je kind telkens met je telefoon in de handen zit en moeiteloos zijn of haar favoriete YouTube filmpje gevonden heeft. Dat maakt het ook zo leuk: telefoons en tablets bieden toegang tot super veel leuke filmpjes en apps met makkelijke spelletjes.
De computer is voor kinderen onder de 5 jaar nog wat minder interessant omdat ze nog niet goed met toetsen of de muis overweg kunnen. Als je kind 5 is, heeft hij een sprongetje gemaakt in de ontwikkeling waardoor ook je computer niet meer veilig is. In het begin zal je kind vooral filmpjes kijken, maar later vindt hij het ook leuk om kleurplaten te maken of spelletjes te spelen. Oudere kinderen vinden educatieve spelletjes steeds interessanter en kunnen ook langer geconcentreerd achter de computer zitten. Hoe meer gebruik je kind maakt van computer, hoe behendiger hij wordt. Het is dus niet altijd afhankelijk van de leeftijd of je kind overweg kan met computers.
Ook bij kinderen tussen de 3 en 5 jaar kan media wat voordelen opleveren voor de ontwikkeling, mits het programma, de app of spelletjes aansluiten op de interesse en ontwikkeling van het kind.
Taalontwikkeling
Programma´s en digitale prentboekjes kunnen een positief effect hebben op de taalontwikkeling, maar dan voornamelijk als ze uitnodigen tot interactie. Bijvoorbeeld meezingen, raden of praten. Wat extra helpt is als jij er naast zit zodat je jouw kind kan stimuleren en helpen. Bijvoorbeeld door woordjes te herhalen of vragen te stellen.
Cognitieve ontwikkeling
Educatieve programma´s op tv die gericht zijn op peuters, kunnen zeker helpen in de cognitieve ontwikkeling. Denk bijvoorbeeld aan programma´s zoals Sesamstraat waar je kind kan leren tellen of rekenen. Ook spelletjes op de tablet of telefoon kunnen je kind helpen leren, soms zelfs op een leukere manier dan bijvoorbeeld op school. Als je kind op school ´faalt´ voor een opdracht is dat soms lastiger te verwerken dan wanneer je kind bij een spelletje iets niet goed doet. Vaak wordt je kind ook gestimuleerd om het de volgende keer beter te doen zodat hij verder kan naar het volgende spel. En een computer heeft eindeloos geduld dus je kind kan het een miljoen keer blijven proberen.
Spel en fantasie
Mediagebruik bij kinderen kan ook de fantasie van kinderen triggeren. Wie veel fantasie ziet, kan natuurlijk zelf ook meer bedenken. Tenminste, als ze veel naar rustige en leuke tekenfilms kijken.
Spelletjes en programma’s die kinderen uitnodigen mee te doen of te raden werken heel goed voor de fantasie. Onderzoekers zien bijvoorbeeld dat kindjes vaak situaties gaan naspelen en er dan van alles bij verzinnen. Geweldig!
De voordelen op andere vlakken zoals lichamelijke of sociale ontwikkeling zijn iets kleiner. Het is natuurlijk logisch dat je kind voor de lichamelijke ontwikkeling vooral in beweging moet zijn. Het enige dat ze goed ´trainen´ door mediagebruik zijn de handen en vingers. Dat is gunstig voor de fijne motoriek, maar een zweetdruppel zal je er niet bij zien.
Hoe makkelijk het soms ook is om je kind even voor de tv te zetten of een tablet in de handen te duwen (maak je niet druk, elke ouder doet dit!), het is wel heel belangrijk dat al het mediagebruik met mate is en dat je kind naar de juiste programma´s kijkt. Alleen dan heeft het enigszins een positief effect.
Programma´s die niet aansluiten bij de interesse van je kind, hebben geen impact op je kind en doen niets voor de ontwikkeling. Dit geldt natuurlijk voor programma´s voor volwassenen, maar ook tekenfilms waarbij de beelden erg druk zijn en snel wisselen. Je kind kan het simpelweg niet volgen. Daarnaast kunnen agressieve beelden leiden tot agressiever gedrag (want je kind denk dat dit oké is, ze deden het op tv namelijk ook) en kunnen enge beelden je kind nachtmerries bezorgen.
Als je kind vaak kijkt naar programma´s die niet educatief zijn of speciaal gericht zijn op kinderen van 3 tot 5 jaar, is dat eigenlijk verloren tijd. Je kind kan in die tijd veel beter iets anders doen zoals spelen of boekjes lezen. Probeer ook de televisie niet te veel op de achtergrond aan te zetten want dat zorgt voor afleiding. Vlak voor bedtijd je kind blootstellen aan wilde televisieprogramma´s of veel schermtijd is niet bevorderlijk voor de nachtrust.
Nog een negatief effect van mediagebruik: het zet je kind aan tot snoepen. Als er een reclame langskomt van een overheerlijke kinderbueno, dan snap je natuurlijk dat die boterham met kaas een stuk minder aantrekkelijk wordt. En daarnaast associëren kinderen de vrolijke liedjes en kleuren van snoepreclames met een mini feestje en dat willen ze natuurlijk ook. Gevolg is dat jij een zeurend kind in de supermarkt hebt die jankend bij het snoepschap staat.
Mediagebruik is niet per definitie slecht voor baby’s of peuters, maar of het echt super veel bijdraagt aan de ontwikkeling is ook maar de vraag. Als ouder is het jouw taak om je kind te begeleiden in het mediagebruik. Wil je weten wat je als ouder kunt doen om het mediagebruik van je kind op de juiste manier in te zetten? Bekijk dan deze handige tipsheet van Het Nederlands Jeugdinstituut.
Tipsheet voor ouders over mediagebruik kinderen van 0 - 5 jaar.
Bron: Nederlands Jeugdinstituut
Wij vroegen 4 gezinnen hoe zij thuis omgaan met mediaopvoeding. Hoe denken ouders over het gebruik van (social) media? Hoe zorg je ervoor dat je op de hoogte blijft van wat ze online uitspoken? En welke gevaren zie en bespreek je met je kind(eren)? Je ziet hun antwoorden hier!
