14 november 2014 door Henk Boeke
Scholen nemen het niet zo nauw met de privacy van hun leerlingen. Twee akelige praktijkvoorbeelden.
In ons vorige artikel over het geklooi met leerling-gegevens bespraken we een schokkend rapport van PricewaterhouseCoopers. De onderzoekers constateerden dat scholen met de beste bedoelingen – om hun leerlingen zo goed mogelijk te begeleiden – zoveel mogelijk gegevens verzamelen, maar dat ze eigenlijk niet weten wat ze aan het doen zijn. En hoe gevaarlijk dat kan zijn.
In dit vervolgartikel zullen we ons concentreren op één aspect, namelijk: het delen van gegevens. En wat daar zoal mee mis kan gaan. We geven twee voorbeelden.
Een moeder mailde ons een naar verhaal, dat ze later nog telefonisch toelichtte. Kort samengevat:
De kern van het probleem is het delen van gegevens. Van Jeugdzorg met school, en vervolgens binnen de school, van de ene leerkracht naar de andere. Op zich hoeft het delen van gegevens niet rampzalig te zijn, maar in dit geval is het dat wel, omdat de gegevens grotendeels onjuist zijn.
Om wat voor gegevens ging het nu eigenlijk, en waarom waren ze zo schadelijk voor het kind? Vermoedens van kindermishandeling natuurlijk. Waardoor het recht om je eigen gegevens in te zien – en zo nodig te corrigeren – domweg vervalt. (We hebben dit probleem eerder beschreven in: Mag een meldcode dossier-inzage verbieden?)
Deze moeder is nu in een Kafkaëske situatie verzeild geraakt. Haar kind is de dupe van onjuistheden in een dossier, maar om dat aan te kunnen tonen moet je wel dat dossier kunnen inzien. Dat mag dus niet. We hebben haar doorverwezen naar de Nationale Ombudsman (omdat ze alle officiële klachtenkanalen inmiddels al vruchteloos had afgewerkt).
Een andere moeder mailde ons een geval waar we ook de koude rillingen van kregen. Opnieuw vanwege de problematiek rond het delen van gegevens. En ook hier weer zo'n situatie waarin je niet kunt doen wat je eigenlijk zou willen.
De zoon van deze moeder zit in de laatste klas van de basisschool (speciaal onderwijs). Hij moet ingeschreven worden op een middelbare school (ook speciaal onderwijs). De school van hun keuze stuurt een aanmeldingsformulier, dat de volgende passage bevat:
Toestemmingsformulier aanvraag toelaatbaarheidsverklaring
Ondergetekende(n) verleent/verlenen hierbij toestemming aan bureau toeleiding van [schoolnaam] om de, voor het aanvragen van een toelaatbaarheidsverklaring noodzakelijke, gegevens van:
[voornaam en achternaam kind]: ___________
op te vragen, te verwerken, te administreren en zo nodig met andere betrokkenen te delen, zowel schriftelijk als in gesprekken.
Met dit formulier geef je dus toestemming aan de school om elders gegevens op te vragen, en daarmee te doen wat ze willen. Want: "zo nodig met andere betrokkenen te delen". ("Zowel schriftelijk als in gesprekken.") Wie die 'andere betrokkenen' zijn, staat nergens. Dus als je het formulier invult en ondertekent, geef je een blanco cheque aan de school om de gegevens van je kind met iedereen te delen. Van de conciërge tot de buurman. Van de inspectie tot de gemeente. En van verzekeringsmaatschappijen tot potentiële werkgevers. Iedereen kan een 'betrokkene' zijn.
En het gaat niet zomaar om wat onschuldige gegevens, het gaat om zeer gevoelige persoonsgegevens, die ook medisch en psycho-sociaal van aard zijn. Omdat het om een zorgenkind in het speciaal onderwijs gaat.
Deze moeder dacht: zo'n formulier weiger ik te tekenen. Maar ja, wat dan... Dan ben je in de aap gelogeerd. Omdat je kind dan niet terecht kan op de school van je keuze. En veel keuze is er niet, als je kind naar het speciaal onderwijs moet. Dan ben je aangewezen op een beperkt aantal scholen. Eén, in dit geval.
Er zat dus niets anders op dan toch maar te tekenen. En nu maar duimen dat verzekeraars, of toekomstige werkgevers, niet gaan neuzen in de gegevens van haar zoon. Waar ze – vanwege de handtekening – het volste recht toe hebben gekregen. Waardoor de zoon vanaf nu overal geweigerd kan worden. Brrr...
Heeft u zelf een slechte ervaring met de manier waarop uw school omgaat met de privacy van uw kind? Laat het ons weten! Mail naar [email protected].
