16 juni 1999 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Televisiekijken ontspant, verstrooit en leidt even af van ander gedoe. Met de komst van de video kijkt ook een kleuter al bijna net zo veel televisie als een kind dat naar de middelbare school gaat. Twee uur per dag is geen uitzondering. En dat komt sommige ouders maar al te goed uit.
Sandra heeft haar dochtertje van drie een eigen televisie op haar kamertje gegeven: "Een half jaar geleden merkten we dat ze zich stierlijk verveelde en zich niet in haar eentje kon vermaken. De televisie en video bleken een oplossing." Nu speelt haar dochtertje wel in haar eentje, met de televisie als gezelschap.
Op het Forum van Ouders Online stelt Sandra de vraag of dit nu werkelijk zo bezwaarlijk is: "Ik hoor vaak dat mensen het belachelijk vinden, maar ik vind dat ze er heel pienter van wordt. Ze leert veel nieuwe woordjes en liedjes van de video's en ze lijkt heel gelukkig. Wat vinden jullie?"
De eerste reacties zijn negatief. Televisie heeft een slechte invloed op kinderen, ze leren er niets van en het is een gemakkelijke oplossing voor een moeder die geen tijd heeft voor haar kind. Claire: "Kinderen moeten leren zichzelf te vermaken. De televisie helpt daar niet bij." Paula schrikt vooral van het feit dat een driejarige kijkt in haar eentje: "Dat is wel erg eenzaam. Je hebt dan weinig zicht op wat ze ziet en je kunt er ook niet samen over praten."
Maar andere moeders schromen niet om toe te geven dat ze de situatie herkennen. Dan blijkt ook dat het kind van Sandra beslist niet de enige kleuter is met een eigen tv op de kamer. Ook het dochtertje van Jacqueline heeft een tijd zo geleefd. Totdat ze het ineens zat werd dat de tv 's ochtends vroeg al aanging, en pas na Sesamstraat weer uit. Ze besloot haar dagen vrij te maken voor iets anders. Jacqueline: "Ik had een hoop stennis verwacht, maar ze vond het prachtig. Nu helpt ze me met het vouwen van de was en het verschonen van de tweeling. Ik heb geleerd dat ze het veel leuker vindt om samen met mij iets te doen. Er zijn vaste momenten waarop we samen iets drinken en knutselen. Verder laat ik haar gewoon meehobbelen. Het is echt heel wat leuker dan samen voor de buis."
Uiteindelijk moet iedereen het zelf weten, vindt Estar: "Je moet gewoon doen wat jij denkt dat goed is. Als jij een passieve levenswijze hebt en zelf doorlopend tv-kijken prima vindt, dan is dat jouw goed recht. Maar het kan ook anders." Maar ouders weten soms niet wat ze ervan vinden. Iedereen praat elkaar na dat televisiekijken zo slecht is voor kinderen. Hoe komt dat toch? Wat is er dan zo slecht aan?
"Op zich is de televisie natuurlijk niet slecht", vindt Juliëtte Walma van der Molen, onderzoeker bij de Vakgroep Kind en Media van de Universiteit van Leiden. "Maar je moet er wel goed mee omgaan. Televisie is een prachtig medium, maar het is net als met boeken: je houdt je kleuter geen boek voor de neus met pornoplaatjes of foto's uit de tweede wereldoorlog. Als je een luie ouder bent, kan televisie een slecht medium zijn."
Een moeder die een video van Nijntje grijsdraait op momenten dat het kind even tot rust moet komen, kan toch niet zoveel fout doen? Zo'n kind zal daar op den duur vanzelf wel gillend van weglopen. Walma van der Molen: "Het gaat pas mis als je je kind onbeperkt naar alles laat kijken wat er langs komt. Voor kleuters moet je echt je best doen om iets te vinden wat geschikt is. Omdat ze nog geen onderscheid kunnen maken tussen feit en fictie, omdat ze geen ingewikkelde plots begrijpen of een lange verhaallijn kunnen vasthouden. Kleuters moeten het kijken nog leren. Het beste is ze daarin te begeleiden door samen te kijken, vragen te stellen, en uitleg en commentaar te geven. Daar leren ze het meeste van, ook hoe ze hun emoties moeten verwerken. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die alleen kijken, vaker in hun broek plassen en nachtmerries hebben. En het is inderdaad zo dat kinderen die veel tv-kijken, zichzelf minder kunnen vermaken dan kinderen die heel weinig kijken."
In het beste geval levert het je als ouder dus geen tijd op als je je kleuter televisie laat kijken, maar kost het tijd. Er valt namelijk nogal wat uit te leggen. In het echt doet slaan pijn en moet je na het knutselen ook nog opruimen. In het echt dansen shampooflessen niet, brengt het leggen van het laatste puzzelstukje de puzzel niet tot leven en moet je zelf achter je speelgoedvliegtuigje aanrennen. In het echt wint goed het vaak niet van slecht en zijn ouders vaak wat minder beschikbaar.
