5 juni 2019 door Rianne van Nieuwkoop
De examenperiode zit er op voor de scholieren. Nog even wachten op de uitslag en misschien een herkansing maar dan kunnen ze uitrusten van waarschijnlijk de meest stressvolle periode in hun leven tot nu toe. Maar alle andere scholieren moeten nog een paar weken doorzetten tot het voor hen ook zomervakantie is.
In die laatste weken wordt alle lesstof in sneltreinvaart nog even doorgenomen zodat de laatste toetsweek plaats kan vinden. Ook een zware periode voor hen dus waarin er veel discipline van jongeren wordt gevraagd wat ook stress oplevert over of ze wel of niet overgaan naar het volgende leerjaar.
De woorden stress en burn-out worden steeds vaker met elkaar in verbinding gebracht. En burn-out is niet meer iets voor de overwerkte dertiger. Steeds meer scholieren kampen met burn-out klachten. Waarom zijn scholieren op zo’n jonge leeftijd al zo snel uitgeblust?
“De sociale druk op jongeren is groot”, meent Yvon Siegel, ondersteuningscoördinator van het Christelijke Scholengemeenschap Jan Arentsz in Alkmaar. Ze werkt al 25 jaar op het Jan Arentsz en heeft de veranderingen door de jaren heen van dichtbij kunnen observeren. “Even een tijdje op de bank luieren is er niet meer bij. Er moet gewerkt worden, want de kleding moet volgens de laatste trend zijn. Vroeger zag ik nog wel eens jongeren met de slaapkreukels in hun gezicht op school aankomen, maar dat zit er nu niet meer bij. Iedereen moet verzorgt voor de dag komen en de kleding moet volgens de laatste modetrends zijn en dat kost geld. Dus wordt er gewerkt om alles te betalen. En er wordt vaak ook nog gesport en afgesproken met vrienden”.
Een overvolle agenda dus. En dan is plannen een van de belangrijkste voorwaarden om zo’n druk leven vol te houden. Maar laat dat nu juist een onderontwikkeld gedeelte zijn in de hersenen van de adolescenten. Maya (16) geeft aan dat plannen niet altijd goed gaat. “Ik houd van plannen, ik schrijf altijd alles in mijn agenda. Maar houden aan mijn planning? Dat lukt mij niet. Ik plan dan bijvoorbeeld op een dag in dat ik heel maatschappijleer moet gaan samenvatten, maar dat gaat natuurlijk niet gebeuren. Ik ben daar niet realistisch in”.
Daarom hebben jongeren hulp nodig bij het plannen. “Er ligt een hele grote rol bij scholen, als het gaat om het leren plannen. Maar we moeten ook vooral de ouders niet vergeten”, meent Siegel. En daar stemt therapeut Jan Verbeek mee in: “Veel jongeren hebben moeite met plannen. Ze vinden dit lastig. Het brein werkt daarin niet erg mee. Daarnaast vraagt het plannen nog een uitvoering daarvan. Dit vraagt dan discipline. Ook dit kan tegenvallen (geen zin of het werk uitstellen tot morgen). Dus wel een planning hebben, alleen het niet opvolgen. Dan valt de planning in duigen. Ouders moeten dus ook goed kijken naar hun kind. Verzuipt het kind in de hoeveelheid werk dat er verricht moet worden, dan zou het voor het kind helpen dat een van de ouders zich er mee gaat bemoeien om er ordening in aan te brengen. Dit geeft overzicht en rust”.
En aandacht is een belangrijk punt in onze samenleving. “Onze aandacht voor iets of iemand is erg verkort met de komst van social media”, zegt Siegel. “Tegenwoordig is een kwartier een boek lezen al heel lang”, gaat Siegel verder. Alles gaat vluchtig. Tijdens een gesprek even een appje beantwoorden is de normaalste zaak van de wereld. Maar daardoor ben je niet volledig gefocust op een gesprek. Beide gesprekken gaan dan vluchtig langs elkaar heen en nergens ligt dan echt de focus op.
“Ik heb heel veel gesprekken met ouders waarbij uiteindelijk naar boven komt dat bijvoorbeeld bijna iedereen tijdens de maaltijd met zijn mobiel bezig is en dan menen dat ze nog communiceren met elkaar. Dus ook daar zie je dat die focus om gewoon even met elkaar een maaltijd te eten, sterk is veranderd. Ook daar is een slag te maken. Ouders zouden bewuster kunnen worden, om echt aandacht te hebben voor elkaar”, zegt Siegel. Ouders zouden bijvoorbeeld hun kinderen al kunnen helpen door samen een planning te maken, niet alleen een schoolplanning, maar ook inplannen hoe lang er gebruik gemaakt mag worden van het internet of de mobiele telefoon. Zodat je daar bewust van bent. Verbeek wil daar nog aan toevoegen: “Plan inspanning maar vooral ook ontspanning. En dan doe je even niets, dan ga je lekker wat voor jezelf doen. Daarna ga je weer verder met de taken die op de planning staan. Inspanning en ontspanning moeten in balans zijn”.
