24 januari 2001 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Een weldenkend mens levert zijn zieke kind toch niet over aan een kwakzalver? Hoe haalt een zwangere vrouw het in haar hoofd om te blijven roken? Waarom zie je nog zoveel kinderen los op de achterbank van een auto in plaats van in een kinderzitje? Hoe durf je je baby mee te nemen naar de kroeg? Of met de hummel in een draagzak te gaan fietsen? En waarom besteedt iemand wel een maandsalaris aan de inrichting van een babykamer, maar is het teveel moeite om de pasgeborene fatsoenlijk borstvoeding te geven?
Het zijn kwesties waar moeders zich bovenmatig druk over kunnen maken op het Forum van Ouders Online. Een collega-ouder doet iets wat in hun ogen niet deugt en hop daar is onmiddellijk een heftige negatieve emotie. Boosheid, verontwaardiging zelfs, proef je uit sommige bijdragen. Tussen de honderden berichten per dag zitten er altijd wel enkele bij van dit type.
Linda vindt het verbazingwekkend: "Wat is dat toch? Wat kan het ons schelen hoe anderen met hun kinderen omgaan? Ik erger me ook hoor, laat daar geen discussie over ontstaan. Maar ik snap mezelf ook niet."
Thessy wijt het aan de hormonen: die krijgen sowieso de schuld van veel narigheid in het leven van moeders. Van huilbuien tot agressief gedrag. En als je niet lekker in je vel zit, dan kun je nu eenmaal minder hebben. Karin ziet het fundamenteler: "Het is die eeuwige onzekerheid als het om kinderen gaat. Denk je net door te hebben hoe je met je kind moet omgaan, zie je anderen het volkomen anders doen. Uit onzekerheid maken we onszelf wijs dat wij het allemaal erg goed doen. Sterker nog: dat het de enig juiste manier is."
Natuurlijk houd je van je kind en dús rook je niet, voed je het gezond, vervoer je het veilig, en kies je altijd de beste arts. Waarom mag een ander, die natuurlijk worstelt met dezelfde onzekerheid als jij, het niet anders aanpakken dan jij? Op Ouders Online filosoferen de moeders nog even door over de oorzaak, maar ze houden het op 'het moedergevoel'.
Opvoedingsfilosofe Agnes Tellings (Katholieke Universiteit Nijmegen) heeft geen idee of dit een algemeen verschijnsel is, of dat dit alleen voorkomt bij ouders die toch al heel bewust met de opvoeding van hun kinderen bezig zijn. Er is nog nooit onderzoek naar gedaan. En dus weet ook niemand of het meer bij moeders hoort dan bij vaders, al vermoedt ze van wel.
Tellings: "Moeders doen nu eenmaal meer in de opvoeding dan vaders. Dat is nog steeds zo. Vrouwen voelen zich in het algemeen ook meer verantwoordelijk voor hun omgeving dan mannen. Misschien versterkt het moederschap dat nog: je wordt gevoelig voor andere kinderen. Niet alleen voor zielige kindertjes op tv maar voor elk kind in je omgeving die in jouw ogen niet goed behandeld wordt."
Voor sommige ouders is de SIRE-campagne die ons voorhoudt: 'de maatschappij dat ben jij' dus totaal overbodig. Ze voeden allang andermans kinderen op zodra ze maar even de kans krijgen. Wanneer gaat dat mooie verantwoordelijkheidsgevoel over in lelijke bemoeizucht? Tellings: "In onze liberale samenleving waarderen we het helemaal niet dat iemand zich bemoeit met ons ouderschap en onze kinderen. Dat ouderschap is onze Achilleshiel: we voelen ons op onze ziel getrapt als iemand iets onprettigs zegt over onze kinderen of onze kwaliteiten als opvoeder. We zijn ook helemaal niet zo tolerant als we graag denken, want Nederlanders zijn -- meer dan andere Europeanen -- erg normatief: 'Natuurlijk mag jij doen wat je wilt, maar ik keur het wel af.'
Tellings filosofeert een stukje door: "Als je het vergelijkt met andere landen, valt bovendien nog iets op. Vrouwen zijn in het verleden in hun eentje -- volgens het kostwinnersmodel -- verantwoordelijk gemaakt voor de opvoeding van kinderen. Dat was een dagtaak. En voor veel moeders is het dat nog steeds, hoewel het moederschap maatschappelijk gezien een lage status heeft. Maar gek genoeg blijft de Nederlandse vrouw zelf ook vinden dat zij eindverantwoordelijk is voor de opvoeding. Een béétje moderne moeder werkt wel en besteedt de zorg dus voor een deel uit, maar niet meer dan drie dagen in de week. En een béétje moderne man zorgt ook, maar laat op het werk niet al te vaak merken dat hij vader is. Dat geldt natuurlijk niet voor iedereen, maar ondanks jaren emancipatiestrijd leeft dat nog steeds heel sterk. Onbegrijpelijk."
"Die lage status van het moederschap zou kunnen verklaren dat vrouwen extra behoefte hebben zichzelf als deskundige te gaan zien op het gebied van kinderen en hun opvoeding. Het gevoel een expert te zijn -- op grond waarvan je anderen kunt kritiseren -- geeft een kick en daar kun je voor een deel je ongenoegen mee compenseren."
