23 april 2007 door Miriam Lavell
Moet je je zorgen maken om de leerplicht-ambtenaar als je een dagje eerder op vakantie wilt? Miriam Lavell denkt van niet.
De derde donderdag van maart is het weer zover: de dag van de leerplicht. Niet zo gek dat leerplicht-ambtenaren juist nu de publiciteit zoeken met extra controles (én vanwege de krokusvakantie natuurlijk). Maar ze rijden zichzelf in de wielen en worden daarbij onbedoeld gesteund door journalisten die de beweringen van de leerplicht-ambtenaren klakkeloos geloven.
In zijn artikel 'Veel scholieren gaan ziek op vakantie' (24 februari 2007) stelt Volkskrant-journalist Robin Gerrits: "Voor verlofaanvragen is precies vastgelegd wat mag: er kunnen gewichtige omstandigheden zijn, een uitvaart elders in het land of een gouden bruiloft van opa en oma."
Had het nou even nagekeken Robin, dan had je gezien dat dat juist niet het geval is. De leerplichtwet laat het oordeel over 'gewichtige omstandigheden' én over de vakantieregeling nadrukkelijk aan het schoolhoofd over, zonder een omschrijving te geven.
De intimiderende controles van de leerplicht-ambtenaren sorteren wel effect. Schooldirecteur Ronald Scholten laat zien wélk effect, en zegt in het Volkskrant-artikel van Robin Gerrits: "Het kost me doorgaans veel tijd dit aan de ouders uit te leggen. Ik kan nu zeggen: ik mag het niet goedvinden en het wordt gecontroleerd ook."
En daar gaat het fout. Hij mag het wél goedvinden (maar het hoeft niet). Een beroep op 'dat mag ik niet' leidt tot een verloren zaak van de leerplicht-ambtenaar, zo heeft een uitspraak van de Raad van State in 2001 al uitgewezen (LJN AB2051).
Het is niet zo gek dat ouders bij zo'n opstelling kiezen voor ziekmelden. Ze willen geen gedoe. Maar er is een beter alternatief. Namelijk: verlof vragen en de weigering van het schoolhoofd om dit verlof inhoudelijk te beoordelen aanvoeren als verdediging. Dan krijg je gelijk van de rechter, zie die uitspraak.
De verlofregelingen in de leerplichtwet vragen nadrukkelijk om een afweging van individuele gevallen. En hoewel dat nergens staat, lijkt een afweging tussen gezinsbelang, onderwijsbelang en schoolplanning het meest redelijk.
Zo'n afweging verklaart afdoende waarom de bevoegdheid tot verlofverlening (binnen 10 dagen per regeling) bij het schoolhoofd ligt, en juist niet bij de leerplicht-ambtenaar. Zo'n afweging biedt schoolhoofden bovendien de kans om de school te behoeden voor massaal verzuim op de dag voor de vakantie, terwijl het tegelijkertijd de mogelijkheid open laat om in uitzonderingsgevallen wel toestemming te geven.
De bemoeienis van leerplicht-ambtenaren met het verlof binnen tien dagen, maakt het doel van de leerplicht onbegrijpelijk.
Ten eerste biedt de wet in theorie de mogelijkheid tot jaarlijks vier weken verzuim, met toestemming van het schoolhoofd (LPW art. 11f en 11g). Waarom dan zo zwaar inzetten op één dag?
Ten tweede verzuimen scholen zélf structureel om alle lessen te geven.
Ten derde: de leerplichtwet rept niet over leren. Wie niet op school zit en wel leert, is strafbaar. Wie op school zit en daar niets leert, niet. Bovendien groeit het aantal leerlingen dat helemaal geen onderwijs krijgt omdat geen school ze wil hebben. Is dat niet belangrijker?
Ondertussen is Ronald Plasterk, onze nieuwe Minister van Onderwijs, zelf gekapitteld wegens twee dagen ongeoorloofd verzuim van zijn kinderen. Op 22 februari, de dag van de bordes-scène, biechtte hij het berouwvol op bij Pauw en Witteman en vertelde hij dat hij daarvoor beboet was. "Beetje dom", zei hij. "Maar Balkenende deed toch hetzelfde?", bracht Marcel Verreck (cabaretier en columnist) in herinnering. De aanwezigen kwamen er niet helemaal uit, wat nu eigenlijk het verschil was tussen Plasterk en Balkenende.
Het verschil tussen Plasterk en Balkenende is dat Balkenende toestemming heeft gevraagd (én gekregen) van het schoolhoofd. Dat leverde een volle week geoorloofd verzuim op voor zijn dochter Amelie. Balkenende en zijn schoolhoofd wisten de weg. Plasterk niet.
Publiciteitsgeile leerplicht-ambtenaren die halve waarheden verkopen, zorgen ervoor dat steeds meer schoolhoofden en ouders de weg kwijtraken. En dat bevestigt alleen maar het idee dat toestemming voor verlof afhangt van wie je bent, en niet van de reden waarom je dat verlof nodig hebt, en of het wel of niet tot onderwijsschade zal leiden.
Dat is niet best voor het noodzakelijk draagvlak van de leerplichtwet.
