28 april 2016 door Henk Boeke
De overheid zet zwaar in op het signaleren van kindermishandeling. Maar wat gebeurt er ná een melding? De geboden hulp lijkt niet of nauwelijks te helpen.
Nieuw: er is nu een 'onderzoeksagenda'. Althans bijna... Zie het naschrift onderaan dit artikel, d.d. 15 februari 2016.
Ook nieuw: dat er nu vanuit de gemeenten ernstige klachten komen. Zie het naschrift onderaan dit artikel, d.d. 28 april 2016.
Wat gebeurt er eigenlijk nádat er een melding van kindermishandeling is gedaan, en wat levert dat op? Worden mishandelde kinderen beter van al die extreme aandacht voor 'signaleren'?
Die vraag is weer extra actueel geworden omdat er voor de zoveelste keer werd voorgesteld – nu door de Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik – om de huidige meld-code te vervangen door een meld-plicht. Alle ballen op signalering dus. Maar wat dán?
Om even bij die meldplicht te beginnen: die wordt om de zoveel tijd voorgesteld, maar heeft "geen meerwaarde", zoals het NJi (Nederlands Jeugdinstituut) in 2008 al constateerde. Dat is een nette manier om te zeggen: dat het geen enkele zin heeft, zeer inefficiënt is, en zelfs averechtse effecten kan hebben. (Zie: Meldplicht kindermishandeling: een toegevoegde waarde?, NJi, 2008.)
Het voorstel van de 'Taskforce' om een meldplicht in te voeren roept ook nu weer veel weerstand op:
Ook Ouders Online is tegen. Tot nu toe adviseerden we altijd: als je je zorgen maakt over je eigen gedrag, praat er dan eens over met je huisarts. Maar als die een meldplicht krijgt, zullen wij dat advies zéker niet meer geven. Je moet gewoon vrijuit kunnen praten. Met een zwaard van Damocles boven je hoofd kan dat niet meer.
Maar nu waar het werkelijk om gaat. Wat voor zin heeft al dat signaleren en melden nu eigenlijk? Wat schieten kinderen er daadwerkelijk mee op, als hun akelige situatie gemeld wordt? Bijna niets, zo blijkt uit twee recente publicaties.
Het begon vorig jaar al, in 2014, met een verontrustend proefschrift dat niets aan duidelijkheid te wensen overliet. Daarin liet onderzoekster Froukje Snoeren zien dat de kwaliteit van leven van mishandelde kinderen kort na de melding weliswaar was verbeterd, maar dat die later weer afnam. Sterker nog: de kwaliteit van leven van voorheen mishandelde kinderen gaat erop achteruit, en eindigt na anderhalf jaar zelfs op een iets lager niveau dan kort na de melding.
En nu is er een nieuw onderzoek, van het Trimbos Instituut, waarin opnieuw de vraag wordt gesteld: Helpt hulp aan gemelde mishandelde kinderen? (Hoefnagels e.a., Trimbos, 2015)
Het antwoord is eigenlijk: nee. Die hulp helpt niet of nauwelijks.
Bij de 'kwaliteit van leven' blijkt hulp al helemaal niet te werken. Mishandelde kinderen voelen zich niet beter nadat er hulp is geboden. Dat lijkt ons eigenlijk het belangrijkst. Want daar gáát het toch om, zou je zeggen. Dat de mishandelde kinderen zich beter zouden moeten gaan voelen na een melding, en de daarop volgende hulp.
Bij 'gedragsproblemen' lijkt hulp soms wel te helpen. Mits het om intensieve hulp gaat. Wat dat precies is, wordt overigens nergens gedefinieerd. De onderzoekers hebben zicht beperkt tot wat de codeurs, oftewel de mensen die de dossiers hebben omgezet naar vinkjes en cijfertjes, zelf 'intensieve hulp' vonden. En nu we het er toch over hebben: ook het begrip 'gedragsproblemen' wordt niet echt gedefinieerd. De codeurs noteerden 'gedragsproblemen' als de ouders zelf vonden dat er sprake was van problematisch gedrag. (Dat haalt je de koekoek. Want daarom gingen ze nou juist meppen. Elke ouder wil zijn kinderen wel eens achter het behang plakken, alleen een ouder die niet zo sterk in zijn schoenen staat doet dat echt.)
Maar zelfs als de hulp intensief is, is de winst minimaal. De Trimbos-onderzoekers constateren dat het effect 'significant' is, maar daarmee bedoelen ze: statistisch significant. In de praktijk valt het nog behoorlijk tegen. Een daling van 30 naar 25 is nou niet echt om blij van te worden, zou je zeggen. (Zie Figuur 1 op pagina 18.)
En nog even voor de duidelijkheid: bij die lichtelijk afgenomen gedragsproblemen bij intensieve hulp, ging het om intensieve hulp aan de kinderen zelf. Intensieve hulp aan de ouders, of intensieve hulp aan het gezin, helpen het mishandelde kind al helemaal niet. Laat staan minder intensieve hulp of geen hulp. Noch qua gedragsproblemen, noch wat de kwaliteit van leven betreft.
Laat de schokkende resultaten nog even goed tot u doordringen:
Mishandelde kinderen hebben dus nauwelijks baat bij hulp. De voorgestelde meldplicht heeft dus totaal geen zin, maar de huidige meldcode kennelijk ook niet.
Wat dat betreft waren we nogal verbaasd over het advies van de Trimbos-onderzoekers, dat er ingezet zou moeten worden op intensieve hulp aan kinderen. Waarom adviseren ze dat, als uit hun eigen rapport blijkt dat dat nauwelijks zin heeft?
De enige conclusie die je kunt trekken, is dat de hulp die nu geboden wordt, niet werkt. Ons eigen advies zou dus zijn om eerst eens te onderzoeken welke hulp wél werkt.
