15 november 2011 door Justine Pardoen
Waarom hebben ouders zo'n moeite met liegen over Sinterklaas? Dat hoeft helemaal geen zorg te zijn, als je bedenkt dat Sinterklaas geen viering maar een spel is.
Anna wil het niet: als moeder weigert ze haar 4-jarige dochter de eerste grote leugen in haar leven te gaan vertellen. "We proberen altijd zo eerlijk mogelijk te zijn. We deden dan ook aan Kerst en niet aan Sinterklaas. Maar nu ze op school zit, waar alle kinderen Sinterklaas vieren, wil ik haar ook niet buitensluiten. Wie weet een oplossing?"
Merel reageert nuchter: "Waarom zou je nu ineens wel Sinterklaas vieren als je dat eerder nooit gedaan hebt? Je kunt je kind toch eerlijk vertellen hoe de vork in de steel zit en dat jullie aan die verkleedpartij niet meedoen?" Maar Merel wijst er terecht op dat de dochter van Anna dan wel moet zwijgen over die waarheid tegen andere kinderen. Ze hoeft de anderen hun plezier in Sinterklaas niet te ontnemen. Als Anna dus eerlijk zou zijn over het bestaan van Sinterklaas, dwingt ze haar kind het oneerlijke gedrag van haar over te nemen.
Yne ziet het niet als liegen, maar als het voortzetten van een traditie. "Ik heb mijn ouders die 'leugen' echt niet kwalijk genomen. Als kind vond ik het een spannende en leuke tijd. Jij niet?", wil ze van Anne weten. Ja, Anne heeft als kind ook genoten en nee, inderdaad heeft ze haar ouders niets kwalijk genomen.
Alsof je een 4-jarige alles eerlijk vertelt, vindt Runa. "Je kunt ook té eerlijk zijn tegen een 4-jarige. Vertel je dat een kind van haar leeftijd dood kan gaan? Of vertel je eerst toch maar dat doodgaan iets is dat voorkomt bij oude mensen?"
Wat is er toch mis met Sinterklaas? Geen enkele autoriteit kunnen ouders immers meer naar hun eigen hand zetten dan deze kindervriend. Het lijkt te gaan om het 'boeman-karakter', de rol van de roe. We zouden er onze kinderen mee leren dat angst beloond wordt met cadeautjes. Het spel-element is voor deze ouders blijkbaar verworden tot iets zeer ernstigs.
Tamar de Vos-van der Hoeven is psychologe met een eigen opvoedadvies-praktijk. Hoe verklaart zij die grote nadruk die ouders tegenwoordig in de opvoeding lijken te leggen op 'eerlijkheid'? De Vos-Van der Hoeven: "Ouders vertellen hun kinderen zonder schroom over kabouters, feeën en spoken, maar met Sinterklaas voelt het vaak anders. Dat heeft ermee te maken dat ze er zelf een grotere rol bij spelen. Ze verkleden zich, kopen cadeautjes en doen actief mee aan het geheel."
Maar volgens De Vos-Van der Hoeven heeft het helemaal geen zin om een 4-jarige te gaan vertellen dat Sinterklaas niet bestaat. "Het kind zal denken: 'Laat ze maar kletsen, ik zie het toch zelf?' Tegen de tijd dat een kind gaat twijfelen, zo met 6 jaar, moeten ouders zich natuurlijk niet in bochten gaan wringen om de twijfel weg te nemen. Een kind dat vraagt aan jou om te bevestigen dat er toch van alles niet klopt, moet je wel een eerlijk antwoord geven."
"Maar soms lijken ouders het zelf zo verschrikkelijk serieus te nemen allemaal. Ik denk aan dat jongetje van 8 dat – het moest er maar eens van komen – door zijn ouders ruw uit de droom geholpen werd. Samen vertelden ze hem dat Sinterklaas niet bestond. 'Dat wist ik allang', was zijn reactie. Maar hij had het zo sneu gevonden voor zijn ouders als ze zouden weten dat hij allang van zijn geloof gevallen was. Kijk, daar is het te ver gegaan."
Een klein kind ziet dus gewoon Sinterklaas, en niet een beschonken buurman met een scheefhangende baard. En zodra een kind roept dat zijn baard scheef hangt, dan knipoog je terug. Het Sinterklaas-feest is geen viering, maar een spel. Helemaal niet bedoeld om serieus genomen te worden. Mensen kunnen, net als apen trouwens, subtiele signalen afgeven dat het om 'spel' gaat. Een spel met emoties en met menselijk gedrag. En nog leerzaam ook, als je het goed aanpakt.
De Vos-Van der Hoeven beaamt dat: "Het is niet goed om Sinterklaas of Zwarte Piet nadrukkelijk tot een boeman te maken voor je kind, maar je kunt je kind wel de kans geven om op een veilige manier te leren omgaan met angst. En elk kind moet kunnen experimenteren met dit soort 'veilige' angsten om de 'echte' angsten in het leven aan te kunnen." "Bang zijn voor spoken en griezels is nu eenmaal veel minder eng dan bang zijn voor de kinderen in je klas bijvoorbeeld. Sinterklaas gaat weer terug naar Spanje en spoken bestaan ook niet, maar die kinderen in je klas kunnen je je hele leven blijven achtervolgen."
