20 mei 2014 door Els Prins
Heb je een buitenlandse partner en een slecht huwelijk? Het Centrum IKO helpt bij (mogelijke) kinderontvoeringen.
Met het toenemend aantal (strandende) internationale relaties komt het ook steeds vaker voor dat een ouder een kind tegen de zin van de andere ouder mee dreigt te nemen naar het buitenland, of dat ook werkelijk doet. Hoe los je dat op? In principe met behulp van het Haags Kinderontvoeringsverdrag (HKOV). Dat regelt wat de achterblijvende ouder kan doen om het kind terug te krijgen. Maar ook voor landen die het verdrag niet ondertekend hebben, zijn er oplossingen.
Hieronder eerst vijf misverstanden over het reizen met je kind naar het buitenland. Daarna iets meer over het Centrum IKO, dat hulp kan bieden bij (dreigende) kinderontvoeringen, gevolgd door tips voor het voorkomen van kinderontvoering. Tot slot een aantal praktijkvoorbeelden.
Misverstand 1 - Een ouder mag zijn eigen kind altijd meenemen over de grens.
Nee. De andere gezag hebbende ouder moet het hiermee eens zijn. Zo niet, dan maakt de vertrekkende ouder zich schuldig aan internationale kinderontvoering, een strafbaar feit.
Misverstand 2 - Een alleenreizende ouder kan met kind op de luchthaven ongehinderd uitreizen voor een vakantie in het buitenland.
Nee. Juist vanwege het toenemende aantal internationale kinderontvoeringen is de marechaussee extra alert als een kind met maar één van beide ouders wil passeren. Dit is een maatregel in het kader van Europese afspraken vastgelegd in de Schengen grenscode. Als je je vakantie niet in het water wilt zien vallen, doe je er als alleenreizende ouder goed aan papieren bij je te hebben waaruit glashelder blijkt dat de andere ouder instemt met je vakantie.
Misverstand 3 - Van een niet-getrouwd stel heeft de vader evenveel te zeggen over hun kind als hij het maar heeft erkend.
Nee. Als je niet getrouwd bent, is een simpele erkenning niet voldoende. Dan moet de vader het ouderlijk gezag aanvragen via de rechtbank (met toestemming van de moeder). Overigens hebben vaders wél automatisch het ouderlijk gezag over hun kinderen als ze getrouwd zijn.
Misverstand 4 - Als je (ex-)partner je kind naar het buitenland ontvoert, heb je het nakijken.
Nee. Het Haags Kinderontvoeringsverdrag, waar Nederland en nog zo’n 87 landen bij zijn aangesloten, geeft handvatten om ervoor te zorgen dat je kind naar z'n oorspronkelijke verblijfplaats terugkeert. Wanneer een kind is meegenomen naar een niet-verdragsland, is terughalen niet onmogelijk maar wel een stuk moeilijker.
Misverstand 5 - Met problemen en vragen rond reizen met kinderen naar het buitenland kun je nergens terecht.
Nee. Gelukkig is er een instantie die ouders kan informeren en adviseren als ze worden geconfronteerd met een (dreigende) internationale kinderontvoering. Of gewoon als je als alleen-reizende ouder zonder problemen het land wilt verlaten met je kind. Die instantie heet Centrum Internationale Kinderontvoering, kortweg 'Centrum IKO'.
Het Centrum IKO kan helpen bij kinderontvoeringen die al plaats hebben gevonden, maar ook bij kinderontvoeringen waarvoor je bang bent dat ze gaan gebeuren. Contactgegevens:
Centrum IKO
tel.: 088 – 800 9000 (ook 's avonds en in het weekend)
e-mail: [email protected].
website: www.kinderontvoering.org
Op de website staan ook documenten die je als legaal reizende ouder moet meenemen om problemen op het vliegveld te voorkomen. [Zie ook: ons artikel Paspoort-perikelen - red.]
Het Centrum IKO heeft een praktische gids beschikbaar, met tips ter voorkoming van een internationale kinderontvoering.
Wanneer er een kinderontvoering dreigt aan te komen, vraagt de IKO-medewerker eerst waarom je bang bent dat je kind ontvoerd zal worden door de andere ouder. Vervolgens worden er adviezen gegeven om een eventuele ontvoering te voorkomen.
Kinderen die meegenomen worden naar niet-verdragslanden zijn moeilijker terug te halen, wat de angst voor een mogelijk ontvoering nog groter kan maken. Praat erover met het IKO!
Afgelopen jaar (2013) heeft het Centrum IKO 239 dreigingssituaties besproken met ouders. Van die dreigingen hebben er twee daadwerkelijk plaatsgevonden. De overige 237 zijn voorkomen door het nemen van de juiste maatregelen!
Els Prins
Directeur Centrum IKO
De onderstaande situaties zijn waar gebeurd, maar de landen zijn aangepast om herkenning te voorkomen.
Wat doe je als je bang bent dat je (ex-)partner je kinderen gaat ontvoeren naar het buitenland? Het onderstaande voorbeeld schetst een mogelijk scenario.
Uit een relatie van een Nederlandse moeder en een Cubaanse vader zijn drie kinderen geboren, een tweeling van 7 en een dochter van 6. De vader heeft de kinderen wel erkend, maar hij heeft geen gezag. De ouders zijn nooit getrouwd geweest en de relatie is 5 jaar geleden beëindigd. De ouders hebben toentertijd met behulp van een mediator een ouderschapsplan opgesteld en dit loopt in principe goed. Om de twee weken brengen de kinderen met veel plezier een weekend bij hun vader door.
Onlangs heeft de vader aan de kinderen verteld dat hij op Cuba een dansschool voor toeristen gaat opstarten en dat zij mee mogen. De moeder hoorde dit van de kinderen, die met enthousiaste verhalen van een weekend bij vader terugkwamen. Moeder schrok van het verhaal, en nam contact op met het Centrum IKO voor advies.
De jurist wist moeder te vertellen dat alleen zij mag beslissen over de verblijfplaats van de kinderen, aangezien zij eenhoofdig gezag heeft over de kinderen. Samen met de jurist besprak de moeder de situatie.
De vader is onlangs ontslagen, hij heeft schulden in Nederland en hij moet zijn huurwoning wegens een grote betaalachterstand verlaten. Zijn nieuwe partner en zijn familie wonen in Cuba. Vader heeft altijd gezegd dat hij graag wil terugkeren naar Cuba.
Met de jurist komt de moeder tot de conclusie dat ze de dreiging dat de vader de kinderen mee zal nemen naar Cuba serieus moet nemen. Cuba heeft zich niet aangesloten bij het Haags Kinderontvoeringsverdrag.
Als vader eenmaal met de kinderen vertrokken is, wordt het lastig om de kinderen naar Nederland te laten terugkeren. Moeder wordt dan afhankelijk van diplomatieke bemiddeling en de medewerking van de Cubaanse autoriteiten.
Het is beter om een eventuele kinderontvoering te voorkomen. De IKO-jurist wijst de moeder op de preventiegids die ze kan downloaden via de website van het Centrum IKO (www.kinderontvoering.org). In deze gids staan allerlei tips ter voorkoming van een internationale kinderontvoering. De moeder neemt de informatie ter harte. Eerder heeft ze ook in goed overleg met de vader tot een oplossing kunnen komen. Ze hoopt dat dit nu ook lukt. Communiceren met je (ex-)partner is heel belangrijk. Ze houdt wel de adviezen uit de preventiegids in haar achterhoofd. Een gewaarschuwd mens telt voor twee.
Soms is een ouder zó bang dat een kind na de vakantie niet meer terug zal komen, dat die ouder bij voorbaat al aangifte doet bij de politie. Nog voordat de (vermeende) ontvoering überhaupt heeft plaatsgevonden. Met als gevolg dat de ouder die op vakantie gaat, met de oprechte bedoeling om samen weer terug te komen, dat niet meer kan doen zonder opgepakt te worden. Wat dan?
Ook kan het voorkomen dat de ene ouder de andere verbiedt om met hun kind op vakantie te gaan. De ouder die met het kind op vakantie wil gaan, kan dan het Centrum IKO bellen voor advies. Om de dreiging te weerleggen.
Twee Bulgaarse ouders wonen al geruime tijd in Nederland en hebben een dochter van 2 jaar. Hun huwelijk gaat slecht en ze willen scheiden. Vader heeft hun dochter een keer meegenomen naar Bulgarije zonder toestemming van moeder. De moeder heeft toen een teruggeleidingsprocedure gestart bij de Centrale Autoriteit, waarna de vader vrijwillig is teruggekeerd. Nu wil hij weer op vakantie met hun dochter naar Bulgarije, maar de moeder weigert hiervoor toestemming te geven.
Vader belt met het Centrum IKO om te vragen wat hij nu kan doen. Centrum IKO kijkt bij een dreiging naar de gehechtheid van vader in Nederland en heeft de risico’s die vader loopt, aan hem duidelijk gemaakt. Vader riskeert een aangifte over onttrekking ouderlijk gezag en dat dit zijn terugkeer naar Nederland zou kunnen bemoeilijken. Vader is 15 jaar in Nederland, sinds zijn terugkeer heeft hij een vaste baan en een nieuwe relatie gekregen met een Nederlandse vrouw.
Vader realiseert zich dat hij niet in het belang van zijn dochter handelt als hij haar in Bulgarije houdt. Vader heeft preventief contact met het Centrum IKO en met de politie. Voor vertrek heeft hij de verblijfsgegevens in Bulgarije doorgegeven en de datum dat hij met zijn dochter weer in Nederland zou zijn. Bovendien heeft de jurist van het Centrum IKO hem aangeraden een gesprek te voeren met de moeder (over de vakantie, en zijn bedoeling om terug te keren).
Vader heeft het gesprek met moeder gevoerd, waarna de ouders elkaar meer begrepen en moeder toestemming heeft gegeven. Vader is na de vakantie met zijn dochter teruggekeerd naar Nederland.
Wanneer een ouder niet terugkomt van een vakantie met de kinderen, moet er actie ondernomen worden. Dat hoeft echt niet meteen met behulp van een tv-programma.
Een Tsjechische vader en een Tsjechische moeder hebben een dochter van 4 en een zoon van 6. Het gezin is voor het werk van de vader naar Nederland gekomen. Hij werkt hier fulltime. De relatie loopt niet goed en de ouders gaan uit elkaar. Ze hebben beide gezag over de kinderen. Moeder ontmoet een Nederlandse man met wie ze gaat samenwonen. De kinderen komen bij haar wonen en er wordt een ouderschapsplan opgesteld. De kinderen zijn om de twee weken bij vader en de vakanties worden verdeeld.
Vader raakt zijn baan kwijt en is ongelukkig in Nederland. In de kerstvakantie gaat hij met de kinderen op bezoek bij zijn familie in Tsjechië. Vervolgens besluit hij daar te blijven met de kinderen. Zijn eigen ouders zullen hem helpen met de opvoeding.
Wanneer het voor moeder duidelijk wordt dat vader niet meer terugkomt van de vakantie in Tsjechië, neemt zij contact op met het Centrum IKO. Zij is bang haar kinderen nooit meer te zien. De jurist van het Centrum IKO bespreekt met haar wat de mogelijkheden zijn. Ze kan een 'verzoek tot teruggeleiding' indienen omdat Tsjechië een verdragsland is.
Een vrijwilliger van het Centrum IKO gaat langs bij de moeder en helpt haar met het invullen van de benodigde formulieren. Moeder verzendt de formulieren naar de Nederlandse Centrale autoriteit en die stuurt het verzoek door naar de Tsjechische Centrale autoriteit. Die licht de vader in over het verzoek tot teruggeleiding en de procedure die in Tsjechië gaat lopen. Vader schrikt daarvan, en besluit gebruik te maken van de mogelijkheid tot vrijwillige terugkeer. In februari keert hij terug naar Nederland met de kinderen.
Nog een voorbeeld van vrijwillige terugkeer, waarbij de zaak in onderling overleg is opgelost.
Het Centrum IKO wordt benaderd door een Nederlandse vader die een relatie heeft met een Thaise moeder. Ze hebben twee kinderen, van 6 en 2. Ze zijn getrouwd en ze wonen in Nederland.
Vader maakt zich zorgen. De relatie loopt niet zo goed en hij heeft toestemming gegeven voor een verblijf van een maand van zijn vrouw met hun jongste kind in Thailand. Het oudste kind is bij hem gebleven vanwege de leerplicht.
Vader krijgt bericht van moeder dat ze de terugvlucht heeft gemist, en voorlopig niet terugkomt met de jongste. Vader wil weten wat de mogelijkheden zijn.
We bespreken het feit dat het belangrijk is dat de kinderen samen opgroeien. Het advies van het Centrum IKO is om eerst te overleggen met de moeder, en pas daarna juridische stappen te ondernemen.
Na een spannende periode, met veelvuldig overleg, is moeder met de jongste teruggekeerd. De ouders gaan nu werken aan hun relatie. Vader is blij dat hij geen juridische stappen heeft ondernomen, of aangifte bij de politie heeft gedaan, nu alles in onderling overleg is opgelost.
Wanneer een land niet is aangesloten bij het Haags Kinderontvoeringsverdag, kan er via diplomatieke weg naar een oplossing worden gezocht. Hoe die eruit ziet, hangt af van de situatie.
Een Nederlandse vader en een Indonesische moeder wonen in Nederland. Ze hebben een zoon van 3. De ouders zijn getrouwd en hebben gezamenlijk gezag over hun zoon. De relatie verloopt moeizaam en moeder heeft heimwee naar haar familie in Indonesië.
Wanneer vader thuis komt van zijn werk, vindt hij een briefje van zijn vrouw. Ze is met hun zoon naar Indonesië vertrokken en schrijft dat de relatie voorbij is.
Vader belt het Centrum IKO met de vraag wat hij kan doen. Dat hangt af van de situatie.
Als moeder en kind het land nog niet verlaten hebben, kan de Marechaussee geattendeerd worden op de ontvoering en kan de vader het beste meteen aangifte doen bij de plaatselijke politie. De officier van justitie is namelijk de enige die een aanhouding kan bewerkstelligen. De Marechaussee kan wel staande houden maar niet aanhouden. Het Centrum IKO kan de vader helpen bij deze procedure.
Als moeder en kind al buitenslands zijn, moeten andere wegen bewandeld worden. Indonesië is geen partij bij het Haags Kinderontvoeringsverdrag. Desondanks kan de vader een verzoek tot teruggeleiding indienen bij de Nederlandse Centrale autoriteit in Den Haag. De Centrale autoriteit stuurt het verzoek door naar het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het Ministerie stuurt het verzoek vervolgens door naar de Nederlandse ambassade in Indonesië. Vervolgens wordt daar langs diplomatieke weg gezocht naar een oplossing. De Nederlandse ambassade neemt dan contact op met de moeder en probeert ervoor te zorgen ze weer terugkeert met haar kind naar Nederland.
Daarnaast kan de vader overwegen om in Indonesië een procedure te starten. Ook moet worden bekeken of ouders in onderling overleg tot een oplossing kunnen komen. Onderling contact is namelijk heel belangrijk. Dat zou bijvoorbeeld kunnen betekenen dat de vader zijn vrouw achterna reist – als hij weet waar haar familie woont – om ter plekke met haar te praten.
