28 maart 2021
Heeft mijn kind een leerachterstand? Een vraag die veel ouders zich stellen, nadat hun kinderen wekenlang niet naar school konden. Kun je dan wel spreken van een leerachterstand? Hoe kom je erachter of je kind een leerachterstand heeft en hoe kun je die wegwerken?
Basisschoolkinderen hebben een paar maanden thuis gezeten en hun ouders en leraren hebben hun stinkende best gedaan om ze zo veel mogelijk bij te brengen. Bij de meesten is dat thuisonderwijs prima gelukt. Maar wat nou als de lesstof niet optimaal is behandeld of eerder opgedane kennis wat weggezakt is. Heeft je kind dan direct een leerachterstand? Dat hoeft niet zo te zijn. Shelby Vos-van Andel, leerkracht en intern begeleider schreef een mooi artikel voor onderwijsplatform Squla over eventuele leerachterstanden door het thuisonderwijs. We vroegen haar alles dat wij wilden weten over het aanpakken van een leerachterstand.
Wanneer spreek je van een leerachterstand? “Een leerachterstand is een achterstand op een bepaald leergebied (bijv. lezen, spelling, rekenen), die een kind heeft ten opzichte van ‘de gemiddelde leerling’. Iemand met dezelfde leeftijd en hetzelfde genoten onderwijs.” geeft Shelby aan. Kun je dan stellen dat sommige kinderen een leerachterstand hebben opgelopen door het thuisonderwijs in coronatijd? Shelby: “Waarschijnlijk niet. Het is belangrijk om te onthouden dat alle kinderen deze coronacrisis hebben meegemaakt, dus kunnen we ze eigenlijk niet helemaal vergelijken met het normale ‘gemiddelde’, toch?”
Het is dus te kort door de bocht om te zeggen dat kinderen een leerachterstand hebben opgelopen door de coronatijd. Een leerachterstand kun je alleen zo noemen als je kind achterloopt op de leerstof, terwijl hij hetzelfde onderwijs heeft gehad als klasgenoten. En dat is door het thuisonderwijs niet gebeurd. Het lesaanbod is aangepast en de instructies waren ‘anders’ - digitaal of door (een van beide) ouders. Daardoor moesten ze op een andere manier leren dan ‘normaal’. Het verschilt dus per kind. Geen reden voor paniek.
Shelby: “Kinderen zijn flexibel, laten we dan ook nu in de opstart flexibel zijn! Het is nog geen zomervakantie en we hebben nog een aantal schoolweken te gaan. Het is uiteraard wel zo dat er kinderen en gezinnen zijn voor wie deze situatie ronduit rampzalig is geweest. Niet alle kinderen hadden namelijk toegang tot thuisonderwijs, waardoor sommige kennis is weggezakt. Zij hebben natuurlijk wel extra aandacht nodig.”
Veel kinderen hebben zich tijdens de weken van thuisscholing ook op andere vlakken ontwikkeld. Vlakken die minstens zo waardevol zijn als rekenen en taal. Zo hebben ze zelfstandig leren werken en om zelf met hun tijd om te gaan. Ouders waren niet altijd beschikbaar, want zij moeten ook werken. Zo leerden veel kinderen beter plannen en zelf te starten met hun werk.
Scholen doen er alles aan om eventuele leerachterstanden zo vroeg mogelijk te signaleren. Shelby: “Door middel van observaties, methode-toetsen, leerlingvolgsysteemtoetsen (bijv. CITO) en hoe je kind in de klas is, kan de juf of meester de ontwikkeling en mogelijke leerachterstand in beeld brengen. Wees je er wel bewust van, dat veel kinderen zich snel aanpassen en ook een sprongetje kunnen maken. Hierdoor kunnen ze de 'achterstand' soms weer verrassend snel inhalen.”
Een leerachterstand wegwerken, dat doen basisscholen vaak zelf. Hiervoor zetten ze diverse middelen in. Goed nieuws dus: mocht je kind een beetje achterlopen, dan is er nog niets aan de hand.
Zo pakken basisscholen een leerachterstand aan:
Zie je ondanks deze inzet weinig verandering, dan hoef je alsnog niet in de stress te schieten. Er zijn nog meer mogelijkheden om de leerachterstand weg te werken. Bijvoorbeeld het inzetten van een remedial teacher, dit is een leraar die er speciaal voor opgeleid is om leerlingen met een leerachterstand te helpen. In dit rapport van het Centraal Planbureau lees je meer over interventies leerachterstanden in het primair onderwijs.
Daarnaast is er een project gestart waar studenten worden ingezet om leerachterstanden van leerlingen door het thuisonderwijs te verhelpen.
Als het gaat om een leerachterstand wegwerken, dan onderneemt de school dus al veel actie. Moet je dan als ouder maar gewoon wachten totdat er verandering optreedt, of is er nog iets dat je zelf kunt doen?
Shelby: ‘Kinderen zijn flexibel en ieder kind leert en ontwikkelt op zijn eigen tempo. Door nog eens de belangrijkste vaardigheden die in de afgelopen periode minder ingeoefend zijn te herhalen kun je meteen zien of je kind dit beheerst. Vooral bij rekenen is het belangrijk dat er geen stappen overgeslagen worden. Rekenen is als een muurtje: als de onderste stenen ontbreken, kun je er niet op verder bouwen. Als bijvoorbeeld de tafels niet beheerst worden kun je in groep 7 of 8 ook geen breuken vermenigvuldigen.’ Heeft je kind rekenproblemen, lees hier hoe je dit kunt aanpakken!
Het is dus belangrijk dat je weet waar je kind een achterstand in heeft. Meestal kan de leerkracht je meer informatie geven. Ook weet je kind zelf vaak heel goed waar hij moeite mee heeft. Shelby: ‘Het is altijd goed om je zorgen te delen met de leerkracht. Misschien kan hij of zij je geruststellen of kunnen jullie samen denken over hoe je kind geholpen kan worden. Momenteel wordt nog wel door het RIVM geadviseerd om oudergesprekken digitaal of per telefoon te doen. De meeste scholen plannen daarom de rapportgesprekken als een digitaal gespreksmoment.’
Als je in gesprek gaat met de juf of meester kan die je het best advies geven in wat je zelf nog kunt doen en of het wel echt nodig is. Te veel met school bezig zijn is ook niet leuk voor je kind en werkt demotiverend. Maar behalve boven de boeken te hangen, zijn er natuurlijk ook andere manieren om te leren. We geven je wat tips over wat je samen met je kind kunt doen.
Dit artikel is samen met onderwijspartner Squla geschreven.
