8 februari 2020
Een beetje onzekerheid bij kinderen is normaal. Trouwens: elk mens heeft zo zijn of haar onzekerheden. Dat is niet erg, maar als de onzekerheid zo groot is dat het een obstakel wordt, dan moet er iets aan gedaan worden. Wil jij het zelfvertrouwen van je kind een boost geven? Lees hier hoe je dat kunt aanpakken.
Anouk Bink, zelfvertrouwencoach legt het uit: ‘Allereerst is het denk ik belangrijk om te definiëren wat zelfvertrouwen nu eigenlijk is. Zelfvertrouwen is zo’n breed begrip dat het soms lastig is om goed aan te duiden waar een kind nu eigenlijk tegenaan loopt. Een kind met een gebrek aan zelfvertrouwen hoeft namelijk echt niet altijd verlegen of teruggetrokken te zijn. Sterker nog, het overgrote deel van de kinderen met een behoorlijk grote mond is van binnen heel onzeker.
‘Om dus goed te onderzoeken welk stukje zelfvertrouwen aandacht verdient bij jouw kind heb ik zelfvertrouwen onderverdeeld in 10 componenten.
Ik geloof in mijn eigen kunnen
Ik maak mijn eigen keuzes
Ik durf fouten te maken
Ik geef mijn grenzen aan
Ik durf mijn mening te geven
Ik kan omgaan met kritiek
Ik durf nieuwe uitdagingen aan te gaan
Ik heb doorzettingsvermogen
Ik kan omgaan met tegenslagen
Ik maak me geen zorgen om wat anderen van mij vinden
En het kan heel goed zijn dat jouw kind super goed zijn grenzen kan aangeven maar zich ondertussen heel veel zorgen maakt over wat anderen van hem vinden. Of dat hij zich niks aantrekt wat anderen van hem vinden maar het heel moeilijk vindt om nieuwe uitdagingen aan te gaan. Daarom is het dus als eerste belangrijk om uit te vinden waar het hem precies in zit. Welk(e) component(en) is/zijn een aandachtspunt? Als je dat weet, dan kun je daar gericht mee aan de slag.’
Anouk: ‘Om zelfvertrouwen te stimuleren zijn er een aantal zaken die een grote bijdrage leveren:
1. Hechte gezinsrelaties – Dus maak écht contact. Gooi de beeldschermen regelmatig even uit en zoek de verbinding op met elkaar.
2. Zelfkennis – Laat jouw kind ontdekken wat zijn kwaliteiten zijn. Wees je bewust van de taal die je gebruikt tegenover je kind. Als jij vaak zegt dat hij druk is of zich teveel bemoeit met anderen dan wordt dit zijn zelfbeeld.
3. Leg je verwachtingen niet te hoog, maar ook zeker niet te laag – Een kind heeft het nodig om af en toe uitgedaagd te worden. Maar het is wel belangrijk dat hij aan de verwachtingen die gesteld worden kán voldoen. Als de verwachtingen te hoog liggen levert dit frustratie op en uiteindelijk geeft hij het op. Een volgende keer zal hij er niet zomaar aan beginnen. Zijn de verwachtingen te laag? Dan zorgt dit voor verveling en een laag zelfbeeld. Dus het is heel belangrijk om hier een goede balans in te vinden.’
Veel ouders denken dat als ze hun kind maar overladen met complimentjes, het kind vanzelf zelfvertrouwen ontwikkelt. Op zich niet een hele vreemde gedachten want je denkt dat je kind zich door al die complimentjes heer en meester voelt in tekenen, dansen en al die andere vaardigheden waarbij jij wild klappend en enthousiast roepend je commentaar geeft. Maar helaas werkt het niet zo simpel. Want door al die complimentjes, leert je kind niet om te gaan met negatieve feedback èn krijgt je kind een onrealistisch zelfbeeld. Mocht iemand dan een keer zeggen dat de tekening eigenlijk niet zo mooi is, dan is dit voor een kind een grote dreun, die is namelijk alleen maar complimentjes gewend. In ‘the real world’ gaat het dus best wat anders en als dat verschil heel groot is, wordt je kind hartstikke onzeker.
Complimentjes geven is goed, maar doseer en leer je kind ook om te gaan met kritiek. Complimenteer ook niet zomaar alles, zeker niet iets waarvoor je kind duidelijk niet zijn of haar best heeft gedaan. Je kind leren hard te werken of te presteren voor iets is juist heel belangrijk, ongeacht wat het eindresultaat is.
Nog een fout die veel ouders maken, is hun best doen hun kind te behoeden voor frustraties of teleurstelling. Frustraties en teleurstelling zijn niet slecht voor het zelfvertrouwen, maar juist heel belangrijk voor de ontwikkeling van je kind. Het stimuleert namelijk de zelfredzaamheid. Je kind leert zo de gevoelens een plek te geven en leert actie te ondernemen om de situatie te verbeteren.
Als ouder is het jouw taak om je nageslacht te leren incasseren (benoem de gevoelens van je kind) en te verwerken (relativeer). Bijvoorbeeld: ‘Ik zie dat je het heel naar vindt dat je verloren hebt met voetbal. Dat is oké, je mag hier best verdrietig over zijn.’ Vervolgens laat je jouw kind erover huilen of wat mij betreft stampen op de grond. Meestal gaat het dan vanzelf over en komt je kind na een tijdje weer tot rust. De kunst is het gevoel er te laten zijn en niet meteen proberen weg te stoppen door: ‘Stil maar’ of ‘Komt wel goed’ te zeggen.
Hier nog wat meer tips voor ouders met een kind met weinig zelfvertrouwen van zelfvertrouwencoach Anouk: ‘Er zijn veel mooie tips om als ouder een kind te helpen met weinig zelfvertrouwen. Het is wel enigszins afhankelijk van wat het aandachtspunt is welke strategie het beste werkt.
Maar over het algemeen zijn de volgende manieren in ieder geval erg belangrijk:
1. Geef zelf het goede voorbeeld! (Met stip op nummer 1) Een kind doet wat jij doet en niet wat je zegt. Ben je zelf onzeker? Dan is de eerste stap om aan je eigen zelfbeeld en eigenwaarde te gaan werken zodat je aan je kind(eren) kan laten zien hoe dit moet.
2. Geef kinderen de ruimte om dingen zelf te doen, te ontdekken én fouten te maken. Doordat kinderen zelf ervaren wat ze kunnen, krijgen ze meer vertrouwen in zichzelf. Door te ervaren dat fouten maken erbij hoort en onderdeel van een leerproces zijn, zal hij minder snel faalangst ontwikkelen.
3. Geef complimenten gericht op het proces en niet op het resultaat. Benoem liever dat je kind zich goed heeft geconcentreerd dan dat je het goed vindt dat hij een 9 heeft gehaald. Benoem liever dat je zo blij bent dat hij goed geoefend heeft dan dat hij een diploma/medaille heeft gehaald.’
Moet je jouw kind met fluwelen handschoenen aanpakken of moet je jouw kind juist stimuleren om meer zelfvertrouwen te ontwikkelen? Anouk: ‘Als je merkt dat je kind onzeker is toon dan vooral begrip en ga samen op zoek naar hoe je hem hierbij kan helpen. Wees je er bewust van dat onzekerheid ook hoort bij de mensheid. Ik ken geen mens dat nooit onzeker is. Dus ook jouw kind zal wel eens onzeker zijn en dat mag. Het is vooral belangrijk om hem te leren hoe hij hiermee om kan gaan. Vraag hem:
Daarnaast is het belangrijk dat hij zich bewust is van zijn houding en van zijn gedachten. Een krachtige houding zorgt voor een krachtig gevoel. Krachtige gedachten ook. Je kunt heel goed leren om een krachtige houding én krachtige gedachten te kiezen op het moment dat je onzeker bent. Dit helpt enorm!’
Je kunt het zelfvertrouwen van je kind ook vergroten door ervoor te zorgen dat je kind een realistisch zelfbeeld krijgt. Je kind kan namelijk niet overal goed in zijn, dat is een feit. Dit moet jij als ouder (want natuurlijk vind jij je kind geweldig) en je kind onder ogen zien te komen. Hoogleraar psychologie Jan Derksen schreef in psychologie magazine de volgende tips die helpen een realistisch zelfbeeld te creëren:
Stichting De Ster organiseert al sinds 2005 vakantiekampen waaraan jaarlijks 400 kinderen aan deelnemen. De kampen zijn voor kinderen vanaf 7 tot 23 jaar oud. Doel van de vakantiekampen? Kinderen helpen hun zelfvertrouwen te vergroten op een leuke interactieve manier in een veilige omgeving. Om dit mogelijk te maken trommelen ze jaarlijks een team op bestaande uit pedagogen, psychologen en vrijwilligers. Het klinkt misschien als een heftige stap, maar veel ouders en kinderen zijn er lyrisch over en nog belangrijker: het helpt! Heb je al veel geprobeerd om het zelfvertrouwen van je kind te vergroten, maar blijft het een ‘probleem’? Misschien dat zo’n vakantiekamp dan het antwoord is. Nooit geschoten…
Dit artikel is geschreven in samenwerking met Anouk Bink van BINK coaching.
