9 januari 2009 door Justine Pardoen
Ouders Online biedt u een keur aan tips en trucs voor het bedenken van een naam.
Vernoemen is nog steeds populair, al komt het minder vaak voor dan zelf wat bedenken. Uit een eigen onderzoek van Ouders Online (in april 2001) bleek dat 32% van de 4000 respondenten hun laatste kind had vernoemd naar een familielid. Daarnaast werd nog eens 3% vernoemd naar een bekend persoon. In 62% van de gevallen kreeg het kind een zelf gekozen naam (zie Lezerspeiling).
Maar hoe je ook tot een beslissing komt: het zoeken naar een mooie, passende naam – met het dubben, twijfelen, en soms ruziën met je partner – is één van de leukste kanten van het samen in verwachting zijn.
Tegenwoordig is de keuze van een voornaam voor je kind veel moeilijker dan vroeger. De mogelijkheden zijn veel groter. Vroeger gingen voornamen over van (groot)vader op zoon, en van (groot)moeder op dochter. Tot 1815 stond de wet zelfs alleen voornamen toe die voorkwamen op de verschillende heiligenkalenders, en namen van bekende personen uit de oude geschiedenis. Pas in 1815 werd de wet op dat punt wat soepeler en kwam er toestemming voor bijbelse namen, niet-heilige Germaanse namen en streekgebonden namen, zoals Friese namen.
De wet was natuurlijk te omzeilen door een roepnaam te kiezen die van de officiële naam afweek. Soms zie je het nog wel eens: dat de officiële naam in de geboorte-aankondiging heel erg afwijkt van de roepnaam. Grote kans dat de ouders hiermee een familie-ruzie hebben proberen te vermijden.
Tegenwoordig lijkt alles te kunnen. Ik ontmoet dagelijks kinderen van wie ik de naam nog nooit eerder gehoord heb. Namen uit verschillende culturen, uit alle windstreken, met de vreemdste klanken en associaties. Alles mag.
Nu ja... bijna alles. De wet geeft de ambtenaar van de burgelijke stand heeft nog steeds de mogelijkheid om een naam te weigeren. Om twee redenen: als de naam 'ongepast' is, of wanneer de voornaam overeenkomt met een achternaam die niet als voornaam in gebruik is.
Nu is de ene ambtenaar de andere niet. Wat in de ene gemeente ongepast gevonden wordt (Rolls Royce, geweigerd in Arnhem in 1977), kan in een andere gemeente geen probleem zijn. Als een naam geweigerd wordt en de ouders voet bij stuk houden, dan geeft de ambtenaar het kind zelf een naam. De ouders kunnen vervolgens via een gerechtelijke procedure proberen om de naam van hun eigen keus alsnog ingeschreven te krijgen.
Let op: heeft uw kind (ook) een Marokkaans of Turks paspoort, dan gelden er strengere regels. Zo kunnen Marokkaanse ouders bijvoorbeeld alleen maar kiezen uit een vaste lijst van bestaande namen (720 meisjesnamen en 865 jongensnamen). Meer hierover leest u in ons artikel Hoe kies je een voornaam voor een tweetalig kind?
Op de site van het Meertens Instituut is via een zoekmachine de Nederlandse Voornamen Databank te raadplegen: zie www.meertens.knaw.nl/voornamen/vnb.
In dat bestand staan 20.000 voornamen met een korte naamsverklaring en allerlei weetjes over namen en hun dragers. Het bestand is gebaseerd op de nieuwste editie van het Prisma Voornamen-boek (Het Spectrum) en bewerkt door Dooreen Gerritzen, dé specialist op het gebied van voornamen in Nederland. Er is ook een CD-rom uitgegeven door Het Spectrum. Deze geeft de extra mogelijkheid om in 25.000 namen te zoeken op klank (naast diverse andere zoekmogelijkheden).
Op 17 januari 2001 berichtte de Leeuwarder Courant dat voor het eerst in twintig jaar een Friese jongensnaam populairder is dan het onverslaanbare Jan. Het ging daarbij om de Friese naam Jelmer.
Friese namen lijken de laatste tijd steeds populairder te worden. Dat is de indruk van de oud-wijkverpleegster Annemarie Praamsma-Veenstra, die al enige tijd alle voornamen bijhoudt die in het geboorte-register worden bijgeschreven.
Andere Friese namen uit de top 10 van 2000 zijn volgens haar: Jess en Sander. In de top 10 van meisjesnamen staan volgens Praamstra-Veenstra ook de Friese namen Nynke, Femke, Sanne en Silke.
De meeste ouders letten er bij de keuze van een voornaam wel op dat die past bij de achternaam. Je kunt daarbij letten op de klank, maar ook op het ritme en de betekenis-associaties.
De schrijver 'Gerard van het Reve' veranderde zijn naam in 'Gerard Reve': twee namen met elk twee lettergrepen, met steeds de klemtoon op de eerste lettergreep. Dat vond hij veel mooier, én commerciëler (met meer kans op het verwerven van beroemdheid). Zijn overtuiging lijkt uitgekomen te zijn...
Tip 1. Zeg de naam vaak hardop, samen met de achternaam, en proef de klank en het ritme. Speel met verschillende varianten. Een lange achternaam gaat soms beter met een korte voornaam dan met een lange voornaam. En andersom. Bijvoorbeeld:
Wel mooi (korte voornaam - lange achternaam):
Niet zo mooi: (lange voornaam - lange achternaam)
Wel mooi: (lange voornaam - korte achternaam)
Niet zo mooi: (korte voornaam - korte achternaam)
Tip 2. Voor een goede klankharmonie kun je beter vermijden dat de voornaam eindigt met dezelfde klank als die waarmee de achternaam begint. Dus:
Niet zo mooi:
Tip 3. Let op de initialen: het kan lastig zijn als meer mensen in het gezin dezelfde voorletters hebben. Al was het alleen al vanwege de post: welke D. Lint is bedoeld? Zoon Diederik of vader David? Let ook op de reeks die ontstaat, met name als er meer voornamen zijn. Marie O. Fens zal niet snel geneigd zijn haar intialen achter elkaar te zetten (M.O.F.).
Tip 4. Een veel voorkomende achternaam vraagt om een minder gebruikelijke voornaam. Wim Jansen is er één uit velen. Als je kiest voor een minder gebruikelijke voornaam, voorkom je verwarring met mensen die precies dezelfde naam hebben.
Tip 5. Een naam gaat een leven lang mee (als het goed is). Probeer je bij de naam dus niet alleen een schattig baby'tje voor te stellen, maar ook een volwassen vrouw of man.
Tip 6. Kies heel bewust voor de spelling. Als je afwijkt van wat gebruikelijk is, dan zadel je je kind op met de noodzaak om steeds de naam te moeten spellen.
Tip 7. Wees bewust van mogelijke afkortingen of verhaspelingen die een bepaalde naam kan oproepen bij anderen. Probeer het afkorten zelf zo lang mogelijk uit te stellen. Voor je het weet kent iedereen de mooie Suzanne alleen als Suuke en heet Anne-Marie voor eeuwig Miet.
Tip 8. Als u twijfelt over een bepaalde naam, zoek dan door. Kies een naam die in ieder geval bij uzelf alleen maar prettige gevoelens oproept.
Tip 9. Houd het kiezen van een naam tussen u en uw partner. Zo voorkomt u dat een grootouder, goede vriendin of een schoonmoeder zich ermee kan bemoeien voordat het kind geboren is.
Tip 10. Gebruik de naam van uw kind heel bewust en vaak hardop als het pas geboren is. De naam zal áltijd commentaar opleveren. Meestal aardige opmerkingen, maar soms ook kritische. Negeer al het negatieve commentaar van anderen op de uiteindelijk gekozen naam. Als oma zegt dat je de naam wel heel lelijk kunt afkorten, knik en lach dan rustig en zeg niets. Zo voorkom je een hoop narigheid.
Voor meer informatie over de internationale aspecten bij het kiezen van een voornaam, waaronder het kiezen van naam als uw kind meertalig opgroeit, zie: Hoe kies je een voornaam voor een tweetalig kind?
www.meertens.knaw.nl/voornamen
Gedegen informatie van de naamkundige Doreen Gerritzen onder andere over de oorsprong van voornamen en de geschiedenis van de naamgeving in Nederland.
namen.startpagina.nl
Startpagina met links naar van alles over namen, waaronder sites met babynamen.
