24 september 2009 door Angelina Gunther
Steeds meer Nederlanders emigreren naar Duitsland, vlak over de grens. Maar waar doe je de kinderen dan naar school?
Waar doe je de kinderen naar school?
Vanwege de binding met hun moedertaal brengen veel Nederlandse ouders die in Duitsland wonen, hun kinderen net over de grens naar een school in Nederland. Toch hoeft dat niet meer. Ook op Duitse scholen worden sinds kort Nederlandse lessen gegeven.
De mogelijkheid om Nederlandse taal- en cultuurlessen (NTC) te volgen in Duitsland, bestaat sinds 1 december 2006. Nu al volgen 200 leerlingen dit onderwijs 4 uur per week, naast hun reguliere lessen.
"Dat aantal gaat naar verwachting nog fors toenemen", zegt Bob van de Ven, voorzitter van de overkoepelende stichting 'Nederlandse taal en cultuur in het Nedersaksische Grensgebied' (NTCN). "Onze huidige leerlingen zaten al op een lokale Duitse school. Voor de toekomst verwachten we dat ook kinderen die nu nog over de grens in Nederland op school zitten, de overstap gaan maken. Door de combinatie van lokaal Duits onderwijs met NTC-lessen, kunnen zij integreren in Duitsland, zonder dat zij de binding met hun moederland kwijtraken."
De 8-jarige Laura en de 7-jarige Manon emigreerden twee jaar geleden met hun ouders – René en Sandra Schijf – naar het Duitse platteland in de grensstreek met Nederland. "We verruilden ons huis in Coevorden voor een boerderij met 1,2 hectare grond", vertelt René. Hoewel Nederland slechts op enkele kilometers afstand ligt en hij daar nog steeds werkt, vindt René het belangrijk om goed te integreren.
Samen met Sandra volgt hij een soort inburgeringcursus en hun dochters sturen ze bewust naar een Duitse school en niet naar een Nederlandse school. "Als je ervoor kiest om te emigreren, moet je er volgens ons ook echt voor gaan. We vinden het belangrijk dat onze kinderen Duitse vriendjes en vriendinnetjes hebben, en dat we deel uitmaken van de plaatselijke gemeenschap."
"Als kinderen zo jong mogelijk meertalig worden, kost hen dat bijna geen moeite. Binnen 3 maanden spraken Laura en Manon perfect Duits. Ze hebben de lichtelijk Rotterdamse tongval van hun moeder, maar ook de typisch Duitse uitspraak van de lerares en hun vriendjes. Bij de vertaling van een woord hoeven ze niet na te denken, ze denken echt in twee talen. Dat is vooral grappig als ze boos zijn. Ze schelden voornamelijk in het Duits, want dat leren ze niet van hun Nederlandse moeder, maar wel van hun vriendjes hier."
Vloeiend Nederlands spraken Laura en Manon al. Toch besloten hun ouders om hen NTC-onderwijs te laten volgen. René: "Hier krijgen ze ook les over de Nederlandse cultuur. Bijvoorbeeld over typisch Nederlandse tradities en gewoontes, maar ook over de Nederlandse geschiedenis en aardrijkskunde. Minstens zo belangrijk is dat ze de Nederlandse taal bijhouden en blijven ontwikkelen, en dat ze Nederlands leren schrijven."
Het NTC-onderwijs in Niedersachsen staat nog in de kinderschoenen. Wel is het aangesloten bij de Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (Stichting NOB). Het onderwijs staat daarmee onder toezicht van de Nederlandse onderwijsinspectie en is gebonden aan de Nederlandse leerdoelen.
"Voor onze dochters was het best wennen om buiten schooltijd NTC-lessen te volgen", vertelt René. "Hun Duitse vriendjes en vriendinnetjes beginnen 's ochtends een uur later en zijn vanaf half-een vrij, terwijl Laura en Manon dan nog een uur langer op school zitten.
Toch is het uiteindelijk een investering die loont. Dankzij de lessen wordt de aansluiting met Nederland gemakkelijker, en kunnen ze later zelf kiezen in welke van de twee landen ze willen leren, wonen of werken. Rotterdam is hier tenslotte net zo ver vandaan als Hamburg."
De Stichting NTCN verzorgt het NTC-onderwijs op vier verschillende schooltypen:
De Nederlandse lessen in Niedersachsen vinden vooral na schooltijd plaats. Slechts in een enkel geval zijn ze geïntegreerd binnen het curriculum van de lokale school. Vanaf volgend jaar (2008) worden de leerlingen ingedeeld naar het niveau waarop zij Nederlands spreken en de doelen die zij met het Nederlands onderwijs willen behalen.
Het aantal Nederlanders dat net over de grens in Duitsland gaat wonen, is sinds 2001 bijna met de helft gegroeid, van 28.000 naar 41.000. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zijn de lagere huizenprijzen de belangrijkste reden om te emigreren.
Veel emigranten kopen vlak over de grens een huis, maar blijven in Nederland werken. Hun kinderen volgen in veel gevallen onderwijs in de Nederlandse grensdorpjes. Met als gevolg dat de Nederlandse scholen net over de grens de groei niet aankunnen, terwijl de Duitse lokale scholen kampen met een leerlingentekort.
Nederlandse gezinnen die in de Duitse grensstreek wonen, zijn meestal niet van plan om ooit terug te keren naar Nederland. Toch kan het volgens Janine Ziemerink van de Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (Stichting NOB), zinvol zijn om de kinderen Nederlands taal- en cultuuronderwijs (NTC) te laten volgen.
Ziemerink: "Vaak hebben deze gezinnen nog wel een band met hun familie in Nederland. Bovendien vergroot het volgen van NTC-onderwijs de kans dat kinderen op latere leeftijd aansluiting vinden op een Nederlandse vervolgopleiding of op de Nederlandse arbeidsmarkt."
Daarnaast is het voor het kind van emotioneel belang om de moedertaal bij te houden. Een goede beheersing van de moedertaal versterkt de eigen identiteit.
