7 april 2014 door Aleid Truijens
Aleid Truijens verbaast zich over het 'nieuws' dat artsen gaan luisteren naar ouders. Maar ze ziet ook de andere kant van de zaak.
Groot nieuws: artsen gaan beter luisteren naar ouders van zieke kinderen! Even dacht ik dat het een 1 aprilgrap was. Op die dag stond in de Volkskrant dat artsen in het Nijmeegse Radboud ziekenhuis hebben ontdekt dat de ongerustheid van ouders geen onzin is; zij is een goede voorspeller van onheil.
Vaak blijkt bij calamiteiten dat een moeder al eerder heeft gewaarschuwd dat iets niet in orde is. Bange ouders kunnen zomaar gelijk hebben. Daarom noteren kinderartsen in het Radboud voortaan een rode vlag in een alarmsysteem zodra ouders een 'niet-pluisgevoel' hebben. Dat verhoogt de genezingskansen van kinderen aanzienlijk.
Het lijkt een open deur van jewelste: luister naar ouders! Deden die artsen dat dan niet? Ontdekken ze echt nu pas dat ouders 'hun kind kennen als geen ander'? Dat geloof je toch niet? De meeste artsen hebben zelf toch ook kinderen?
Natuurlijk kennen ouders alle patronen en voorspelbare eigenaardigheidjes van hun kind. Ze houden bovendien meer van dat kind dan ieder ander en zijn banger dan wie ook dat het zomaar doodgaat. Niet dat de artsen dat niet verschrikkelijk zouden vinden, maar de dood hoort bij hun werk. Ouders van een dood kind hebben levenslang.
Toch is het wel degelijk opmerkelijk nieuws. Ik weet uit ervaring dat artsen zorgen van familieleden niet altijd serieus nemen. En er lelijk naast kunnen zitten. Alle keren dat er met een van de mijnen - kind, man, moeder - iets ernstigs aan de hand was en ik me grote zorgen maakte over rare verschijnselen, werden we aanvankelijk glimlachend gerustgesteld. Maakt u zich geen zorgen. Het is een vast bronchitis hoor. Brandend maagzuur, een blaasontsteking. Dat was het telkens helaas niet. Het bleek leukemie, een verstopte slagader, een darmtumor.
Die misdiagnoses kunnen een ongelukkig toeval zijn; ik neem ze de huisarts niet kwalijk. Mensen die op hun spreekuur komen hébben nu eenmaal vaak bronchitis of brandend maagzuur. Bezorgde patiënten smeken om geruststelling en die wil de dokter graag geven.
Maar wie goed luistert, moet snappen dat iemand die niet van dieet verandert niet ineens een brandend gevoel op de borst krijgt. Of dat een kind dat de hele dag rent niet zomaar spontaan door zijn beentjes zakt. Gelukkig kwamen mijn zieken terecht in ziekenhuizen waar heel goed werd geluisterd en gekeken.
Niet gehoord worden door 'professionals' kan familieleden razend maken, op het agressieve af. Ouders van psychiatrische patiënten die niet hun verhaal mogen vertellen 'omdat zij deel van het probleem zijn', of omdat hun kind formeel volwassen is. Kinderen van demente bejaarden die hun ouders zien verkommeren, omdat alles wat hen gelukkig maakt in 'huisregels' is verboden. Ouders van schoolkinderen die weten dat hun kind elke pauze wordt gepest. Dat hun kind thuis de sommetjes op een andere manier maakt, en dan wél snapt. Of dat hij in zijn bed plast als hij die dag gymnastiek heeft.
Zulke zorgen worden maar al te vaak weggewuifd. Je wordt weggezet als hinderlijke hyperouder die exclusieve aandacht opeist voor zijn aanbeden, bijzondere kind.
Praat je met de mensen aan de andere kant van de streep, dan is hun allergie voor ouders en familieleden volkomen voorstelbaar. Leerkrachten met dertig kinderen worden horendol van al die ouders die een speciale benadering van hun lieveling verwachten en op hoge poten naar de schoolleiding stappen als dat niet gebeurt. Verpleeghuisartsen krijgen soms het gevoel het nóóit goed te doen: moeder komt te weinig buiten of vat buiten kou. Ze krijgt te weinig behandeling of wordt te lang doorbehandeld. Kunnen die ontevreden 'kinderen' zelf niet eens met moeder wandelen? En waarom namen ze, op vakantie, de telefoon niet op?
Het zit 'm vaak in de toon. Oprechte bezorgdheid neemt vaak de vorm van een klacht aan, of erger, een beschuldiging. Niemand is bestand tegen een voortdurende stroom verwijten. Hinderlijk is ook dat die klachten op ieder moment kunnen binnenkomen: tijdens het werk, bijvoorbeeld. Of thuis bij een avondje voor de tv. Want het management eist optimale bereikbaarheid.
Het is een goed idee - ook op school - om de opmerkingen van ouders en familieleden vast te leggen, systematisch en op gezette tijden. Wie zijn verhaal kwijt kan en serieus wordt genomen, heeft minder te klagen.
