24 september 2014
De overheid introduceert 'Fietsmodus', een belonings-app om smartphone-gebruik op de fiets te ontmoedigen. Gaat dat werken?
Een tijdje geleden kregen we via onze zustersite Mediaopvoeding.nl een vraag van een verkeersouder, die wilde weten hoe je kinderen kunt leren om geen social media te gebruiken tijdens het fietsen.
Onze deskundigen gaven toen als antwoord dat je het beste filmpjes in de klas kunt tonen, gevolgd door samen praten daarover. Waarbij filmpjes met humor de voorkeur hebben boven afschrikwekkende filmpjes van vreselijke ongelukken, vanwege de zogenaamde third party-factor. (Dat je denkt: "zúlke erge dingen, die overkomen alleen anderen en niet mij.") Waardoor er uiteindelijk geen gedragsverandering bij de doelgroep plaatsvindt. Humor werkt aantoonbaar beter.
Wat psychologen ook altijd benadrukken, is dat belonen beter werkt dan straffen. Dat er van straffen in dit geval inderdaad niet veel te verwachten valt, bleek onder andere tijdens een uitzending van Radio EenVandaag. Daar lanceerde CDA-kamerlid Sander de Rouwe een plannetje om fietsers aansprakelijk te stellen voor de schade, als zij een aanrijding veroorzaken door telefoongebruik op de fiets. De jongeren in de uitzending zeiden dat dit geen reden zou zijn om hun telefoon niet te gebruiken op de fiets.
Deze week is de overheid een campagne gestart, in samenwerking met een aantal telecom-providers, onder het motto 'aandacht op de weg'. Je hóórt ze brainstormen, op het reclamebureau (N=5): "Laten we iets moderns doen! Ja! Een app! En iets met belonen, dat werkt beter dan straffen, heb ik wel eens gelezen."
En dus kwam er een belonings-app om je smartphone tijdens het fietsen in de Fietsmodus te zetten. Hoe langer je geen gebruik maakt van je (andere) apps, hoe meer punten je scoort om prijzen te winnen. (De Fietsmodus aanzetten terwijl je in bed ligt heeft geen zin, want je moet minstens 1 km van plaats veranderen, wat bijgehouden wordt door de app. Punten verzamelen in de trein, of op de achterbank van de auto kan dus wel, al zal dat niet de bedoeling zijn.)
Volgens goed campagnegebruik werden er ook focusgroepen ingeschakeld. Het reclamebureau juicht: "Onderzoek van PanelWizard toont aan dat maar liefst 78,1% van de 12- tot 21-jarigen bereid is zijn of haar telefoon 2 uur niet te gebruiken tijdens het fietsen om voor één van de cadeaus te sparen."
We vragen ons af of het gaat werken. Om te beginnen zéggen die geraadpleegde 12- tot 21-jarigen wel dat ze bereid zijn om hun telefoon niet te gebruiken in ruil voor een beloning, maar of ze dat ook echt gaan doen is een tweede. En of ze zich zo netjes blíjven gedragen als ze op een gegeven moment die Fietsmodus-app van hun telefoon verwijderd hebben, al of niet na ontvangst van een beloning, kun je je ook afvragen. Gedragsverandering is en blijft een lastig probleem.
Overigens zeiden die PanelWizard-jongeren helemaal niet dat ze de Fietsmodus-app zouden gaan gebruiken. Ze zeiden alleen maar dat ze bereid waren hun telefoon niet te gebruiken in ruil voor een beloning (althans volgens het citaat van het reclamebureau).
De reacties op internet spreken ook boekdelen. Bijvoorbeeld 'Afroman', op de Apple-fansite One more thing: "Moet ik serieus dan de app opstarten voordat ik ga fietsen? NU al mislukt." Op diezelfde pagina wordt ook nogal cynisch gedaan over de beloningen. Niels Dam: "Gaat écht werken, zeker met die geweldige prijzen..." Maar ja, die Niels is 23 volgens zijn profiel, dus niet helemaal de doelgroep.
Conclusie: onbeslist. We zullen zien...
