12 maart 2010 door Nadia Eversteijn
Deze week twee vragen die op hetzelfde neerkomen:
Vraag 1. Ik ben Nederlandse, en ik woon met mijn Engelse partner met ons 28 maanden oude dochtertje in Malawi (Afrika). Ik spreek Nederlands, haar vader Engels, en de oppas de locale Afrikaanse taal.
Ons dochtertje lijkt alle drie de talen goed te begrijpen en begint haar antwoorden ook in de juiste taal te geven. Maar uiteraard hoort ze mij ook vaak Engels praten, omdat hier over het algemeen geen andere Nederlanders zijn.
Ik weet niet hoe ik dit probleem moet oplossen. Hebben jullie tips?
[naam en adres bekend bij de redactie]
Vraag 2. Mijn man en ik willen onze dochter van 12 weken tweetalig opvoeden. Mijn moedertaal is Spaans (ik heb 24 jaar in Colombia gewoond). Daarnaast spreek ik sinds mijn 4e jaar Engels (ik heb ook een tijd in de VS gewoond).
Inmiddels woon en werk ik al 11 jaar in Nederland, waardoor ik vloeiend Nederlands spreek. Maar niet zonder fouten. De/het en dit/dat haal ik nog steeds door elkaar en ik heb een 'licht Angelsaksisch accent'. Mijn man is Nederlands maar spreekt ook vloeiend Engels.
Tot nu toe hebben mijn man en ik Nederlands en Engels door elkaar gesproken. Mijn man blijft vaak bij het Nederlands, maar ikzelf wissel tussen Nederlands en Engels, afhankelijk van het gespreksthema. Gevoelens en emoties verwoord ik het liefst in het Engels. Maar werk-gerelateerde zaken bespreken we meestal in het Nederlands. Mijn man kent wel wat Spaanse woorden, maar kan in die taal geen gesprek voeren of volledige zinnen verstaan.
Nu we een kind hebben, willen we haar graag onze moedertalen (Nederlands en Spaans) leren. We hebben besloten om de OPOL-methode te gebruiken, waarbij mijn man alleen Nederlands tegen onze dochter spreekt en ik alleen Spaans. Dat lukt aardig, maar nu realiseren we ons dat onze dochter ook aan een derde taal wordt blootgesteld, doordat ik in het Engels met mijn man communiceer.
We vragen ons af of dit negatieve gevolgen kan hebben voor haar taalontwikkeling, en zo ja: of er iets aan te doen is. Ik heb overwogen om zelf geen Engels meer te spreken maar dit zal zeker een effect hebben op de communicatie tussen mijn partner en mij. Ik ben bang dat een verstoorde communicatie van emoties thuis uiteindelijk ook negatieve (leer)effecten kan hebben voor het kind.
Deze keer neem ik twee vragen tegelijkertijd onder de loep. Ze zijn weliswaar afkomstig uit verschillende werelddelen (Afrika en Europa), maar ze hebben allebei precies dezelfde strekking. Namelijk:
is het nadelig voor een kind als het niet alleen wordt blootgesteld aan de talen die het van de vader en van de moeder leert, maar ook nog aan een derde taal, namelijk de omgangstaal van de volwassenen?
Het antwoord is kort en bondig: nee, dat is niet erg. Ik zal uitleggen waarom dat zo is.
Kinderen leren hun taal vooral door taalaanbod dat direct aan henzelf gericht is. Een volwassene die 'direct' tegen een kind praat, past zijn of haar taalgebruik namelijk aan aan het niveau van dat kind, en daar leren ze het meeste van. Voor meer informatie over de aanpassingen die ouders maken in hun taalgebruik tegenover kleine kinderen, zie: Moet ik mijzelf aanduiden met "ik" of met "pappa"?
Daarnaast moedigt de volwassene het kind ook aan om terug te praten, en geeft zo'n volwassene feedback op de reacties van het kind. Dit alles nog steeds in directe vorm, in de eigen taal van de ouder.
Omdat ouders beter dan wie ook weten wat hun kind al kan en snapt, qua taal, kunnen zij ook het best toegespitste taalaanbod geven. Dat kunnen ze zonder er al te bewust bij na te denken. En van dat directe taalaanbod door de ouders leert een kind het meest.
Als een kind wordt opgevoed via de One Parent One Language-methode, dan is het belangrijk dat beide ouders vaak direct tegen het kind praten. Maar ook dat ze dat op een gevarieerde manier doen:
Op die manier krijgt het kind voldoende input, van beide ouders, om beide talen vloeiend te kunnen verwerven.
Naast het directe taalaanbod bestaat er natuurlijk ook indirect taalaanbod. Dat is: de taal die kinderen opvangen als ze anderen tegen elkaar horen praten. Voor zover dat volwassenen-taal is, gaat er veel over hun hoofdjes heen, omdat het grotendeels te moeilijk en te abstract voor ze is.
Leren kinderen dan helemaal niets van indirect taalaanbod? Toch wel. Ouders die consequent met elkáár een andere taal spreken dan met kun kind, zullen na verloop van tijd merken dat hun kind toch behoorlijk wat van hun conversatie verstaat. Het heeft dus wel degelijk effect om lange tijd op een indirecte manier blootgesteld te worden aan een andere taal.
Het kind zal die taal echter voornamelijk passief leren. Dat wil zeggen: wel verstaan maar niet spreken. En het taalniveau zal niet zo hoog worden als in de talen waarin het kind direct aangesproken wordt.
Met andere woorden: het directe taalaanbod is het belangrijkst voor de taalverwerving. Als het indirecte taalaanbod in een andere taal plaatsvindt, dan levert dat niet zo'n groot verlies op qua waardevolle taalinput.
Tot slot nog een paar persoonlijke woorden voor beide vraagstellers.
Bij vraag 1. Voor de moeder uit Afrika: het is heel mooi dat uw dochtertje al met 28 maanden de juiste taal aan bepaalde personen kan koppelen! Doorgaans kunnen kinderen rond hun 3e verjaardag de verschillende talen van elkaar scheiden. Geen enkele reden tot zorg dus. Ik zie er geen probleem in dat zij u ook regelmatig Engels hoort spreken!
Bij vraag 2. En voor de Spaanstalige moeder: nog van harte proficiat met uw kersverse dochter. Wie pas 12 weken geleden moeder is geworden, moet aan heel wat veranderingen wennen (de beruchte hormoonverschuivingen die dan nog volop woeden, zijn daar slechts één voorbeeld van). Het laatste wat je dan kunt gebruiken, is dat het communiceren van emoties naar je partner verstoord wordt door het 'afschaffen' van één taal. Ik zou haast zeggen: het is al heel wat als u elkaar in deze woelige nieuwe levensfase met gebruik van twee talen wél begrijpt!
Het lijkt me dus heel raadzaam dat u gewoon spontaan Engels en Nederlands blijft mixen in gesprekken met uw man. Aangezien uw dochter ook voldoende 'puur' taalaanbod krijgt, in zowel het Nederlands als het Spaans, is dat helemaal geen punt.
