29 juni 2007 door Justine Pardoen
Is het normaal dat mijn 12-jarige stiefdochter via MSN de (zogenaamd) 15-jarige bezoekers van haar profielpagina voorliegt over haar seksuele ervaringen? De heren vragen haar ook om meer van zichzelf te laten zien op foto's... Godzijdank heeft ze geen webcam. Ze denkt dat haar gegevens anoniem zijn, maar via zoekmachines kunnen foute mannen gemakkelijk veel nagaan.
Het niet mogen aannemen van een snoepje van vreemde mensen lijkt zo een gevaarlijk snoepje uit eigen doos te worden.
Bovendien maken wij ons in het algemeen grote zorgen dat hiermee iets als intimiteit verloren gaat, voor zij aan een werkelijke (volwassen) relatie toe is!
Uw vraag was helaas niet helemaal duidelijk. Vroeg u of het normaal is dat een 12-jarig meisje zichzelf als seksueel wezen presenteert? Ja, dat is normaal. Of maakt u zich zorgen over haar online-contacten met vreemden? Dat is inderdaad wel iets om in de gaten te houden.
Hieronder zal ik beide kwesties nader toelichten.
Het is duidelijk dat ze bezig is haar seksuele kant heel actief te ontdekken. Het kan heel confronterend zijn voor ouders om zich dat te realiseren, maar het is wel een fact of life. Kinderen blijven nu eenmaal niet eeuwig kind.
Wel is ze natuurlijk nog erg jong, en bovendien vindt u dat de manier waarop ze aan het experimenteren is, via online contact met vreemden, een risico inhoudt voor haar seksuele ontwikkeling. Ze zou er een verkeerd idee aan over kunnen houden over wat seks werkelijk inhoudt binnen een relatie. Ik kan me heel goed voorstellen dat u zich daar zorgen over maakt en u heeft dan ook een belangrijke taak hierin. Wat die taak precies inhoudt, zal straks duidelijk worden.
Het is overigens niet alleen het internet, dat de seksuele ontwikkeling van kinderen in een stroomversnelling gebracht lijkt te hebben. De hele maatschappij is de laatste tijd sterk verseksualiseerd. Van billboards tot tienerbladen en van video-clips tot de boeken van Heleen van Royen, overal is seks.
Uw (stief-)dochter heeft nu ontdekt dat het spannend is om erotische te chatten. Ook het seks-cammen is haar al bekend, al heeft ze zelf geen webcam. De uitnodigingen heeft ze in ieder geval al gehad.
De eerste kennismaking is waarschijnlijk helemaal per ongeluk gebeurd. Doordat ze een pagina heeft op een profielsite, waarop ze zichzelf mooi wilde presenteren (hoewel niet per se erotisch), kwamen de seksuele uitnodigingen vanzelf. Dat is onvermijdelijk.
Vervolgens hebben haar nieuwsgierigheid en het gevoel dat het prettig is om aandacht te krijgen, haar gebracht tot waar ze nu is: het spelen van een spannend maar ook wel gevaarlijk spel. Ze daagt (onbekende) jongens en mannen uit, en kan niet overzien wat de gevolgen daarvan zijn.
U vertelde niet hoe u ontdekt heeft dat ze hiermee bezig is. Dat hoef ik ook niet te weten, maar uw dochter wel. Het is belangrijk dat u met haar gaat praten: over de manier waarop u het ontdekt heeft, en vooral ook over de zorgen die u hierdoor heeft gekregen. U zult haar duidelijk moeten maken dat ze eigenlijk nog te jong is om ongezien haar gang te kunnen gaan op internet.
Maak er desondanks geen drama van, en blijf positief over de leuke kanten van het internet. Als uw (stief-)dochter namelijk inziet dat u het internet op zich niet afwijst, en dat u best begrijpt waarom ze het zo leuk vindt, zal ze makkelijker accepteren dat u wel eisen stelt. Een van die eisen is dat ze moet laten zien dat ze nadenkt over de gevolgen van haar internet-gedrag.
Hóe moet ze laten zien dat ze nadenkt over haar gedrag? Om te beginnen moet ze bereid zijn om met u te praten over de dingen die ze online publiceert. U kunt dat ook aan haar moeder overlaten (misschien praat ze daar makkelijker mee dan met u), maar het mooiste zou zijn als u zich er beiden mee bemoeit.
Laat haar vertellen over haar profielpagina, waarom ze zich daar zo presenteert, hoe ze foto's van zichzelf maakt, waarom ze welke foto's geschikt vindt om te publiceren, en hoe ze wil overkomen.
Luister goed naar haar, zodat ze ziet dat u oprecht geïnteresseerd bent in wie zij is en wat zij wil in het leven. Het feit dat u daar interesse in toont, zal haar helpen bij het nadenken over zichzelf, wat nodig is om verantwoordelijk te leren zijn voor haar eigen gedrag.
Pubers vinden het moeilijk om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen gedrag. Ze zien domweg nog niet goed wat hun gedrag voor consequenties heeft. (Vandaar ook het pest-probleem op internet, wat vaak niet echt bewust pesten is, maar meer flauwe geintjes uithalen en je niet realiseren dat dat heel anders kan overkomen dan je bedoeld had. Maar dit terzijde.)
Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gedrag is dus iets wat ze nog moeten leren. Maar het is wel heel belangrijk, want alleen een kind dat leert nadenken over de gevolgen van zijn eigen gedrag, kan voelen hoe het zichzelf moet beschermen tegen mogelijk ongewenst gedrag van anderen.
Als haar biologische vader nog in de buurt is, zou er ook een rol voor hem kunnen zijn. Hij zou met haar kunnen praten over hoe mannen reageren op foto's van jonge meisjes in verleidelijke poses. Ze probeert misschien 'Hollands next top model' na te doen, en heeft mogelijk niets erotisch op het oog, maar de kijker ziet dat anders.
Een vader kan daar met zijn dochter over praten. Vaders zijn sowieso belangrijk voor hun puberdochters (met name in deze beginfase van de puberteit), omdat de vader de eerste man in hun leven is van wie ze willen horen dat ze mooi zijn, en dat ze ertoe doen.
Uit onderzoek is gebleken dat meisjes tussen 12 en 15 jaar heel kwetsbaar zijn op internet. Vooral meisjes die erg onzeker zijn over hun lichaam en hun uiterlijk, zijn geneigd zich te laten overhalen tot dingen waar ze eigenlijk nog niet aan toe zijn, of die ze helemaal niet willen. Juist daarom is het zo belangrijk dat ze van 'de eerste man in hun leven' te horen krijgen dat ze mooi zijn.
Ik weet niet hoe lang u al als stiefvader fungeert, maar als u denkt dat uw rol belangrijk is in haar leven, kunt u veel betekenen voor haar zelfvertrouwen, over hoe ze eruit ziet, of ze aantrekkelijk is als jonge vrouw, en over hoe ze haar eigen lichaam gaat zien als iets waar je in het algemeen positief over mag denken, zonder speciaal te focussen op het seksuele aspect.
In de praktijk kan dat bijvoorbeeld betekenen dat je samen sportieve dingen onderneemt, en dat je je dochter dan prijst voor haar lichamelijke prestaties.
Tot slot nog een paar concrete tips:
1. Blijf haar positief benaderen en respecteer haar, óók in haar seksuele interesse. Accepteer dus dat ze een seksueel wezen aan het worden is. Het is niet de bedoeling dat ze zich moet gaan schamen over haar seksualiteit.
2. Maar maak haar duidelijk dat haar gedrag snel kan leiden tot seksuele spelletjes via internet, die in het begin wel spannend zijn, maar haar op den duur schade kunnen berokkenen (en dat ze voor u te waardevol is om dat te laten gebeuren).
3. Druk haar op het hart dat ze uitsluitend dingen doet die ze zélf wil, en dat ze zich nooit moet laten dwingen tot dingen waar ze geen zin in heeft. Zeg haar dat er werkelijk geen enkele reden is om dingen tegen haar wil te doen: chantage, dreigementen, erbij willen horen, geen spelbreker willen zijn... niets is een geldige reden. En mocht ze zich erg onder druk gezet voelen, dan kan ze altijd bij u of haar moeder terecht om daarover te praten.
4. Beperk de tijd dat ze dagelijks online mag zijn. Bijvoorbeeld 2 uur per dag. Blijkt het lastig voor haar om zich daaraan te houden, installeer dan timer-software, die na een vooraankondiging de computer automatisch uitschakelt als de afgesproken tijd om is (timer-software is standaard beschikbaar in Windows Vista, maar ook los verkrijgbaar voor andere besturingssystemen).
5. Spreek af dat ze geen porno kijkt, omdat ze daar nog te jong voor is. Er is te veel en het is vaak te extreem. Installeer zonodig filter-software. (Dat is niet waterdicht, maar het reduceert het probleem wel).
6. Spreek af dat jullie af en toe samen naar haar profielpagina (of pagina's) kijken, en dat jullie dan zullen praten over wat ze wel en niet mag publiceren.
7. Zorg dat de berichtengeschiedenis van MSN standaard 'aan' staat. Dat moet zij in haar MSN-account aangeven (via Extra > Opties > Berichten). Leg haar uit waarom dit nodig is: niet om haar te bespioneren, maar om de gesprekken bij de hand te hebben als zich écht problemen of noodsituaties voordoen. Met behulp van de berichtengeschiedenis kun je dan samen een oplossing vinden. Daarnaast is het handig als bewijsmateriaal voor als je aangifte zou willen doen.
8. Tot slot kan ik u het boek Verliefd op internet aanraden. Dat gaat precies over de problematiek die u aan de orde stelde, maar dan nog een stuk uitgebreider dan ik hierboven kon doen.
Succes ermee!
