30 april 2004 door Joanna Sandberg
Onze dochter van 7, de oudste van drie kinderen, gedraagt zich op school meer dan voorbeeldig maar reageert zich thuis op alles en iedereen af. Daarbij komt dat zij getuige is geweest van een val van de trap van haar (destijds baby-) zusje, die inmiddels 4 is. Wij reageren voornamelijk door haar buien te negeren en haar naar de gang te sturen.
Met haar ergens naartoe gaan (bos, winkels, etc.) is echter bijna onmogelijk. Ze is continu bang dat wij niet goed op haar zusje en broertje letten en commandeert continu dat wij een hand moeten geven, of op moeten letten. Dan sleurt ze haar broertje of zusje mee omdat ze bij voorbaat al bang is dat zij gaan oversteken, of de roltrap opgaan, of het water inlopen, en dergelijke. Vanzelfsprekend letten wij op alle kinderen en moeten de kleintjes een hand geven bij het oversteken. Zij grijpt ze echter al 100 meter voor de oversteekplaats vast.
Ik heb sterk de indruk dat het komt door de valpartij waarvan zij getuige is geweest. Het hekje stond open en zij stond beneden onderaan de trap en heeft alles gezien.
Ik maak me vooral zorgen om haar enorme angst en bezorgdheid voor haar broertje en zusje. Hoe kunnen wij hier het beste mee omgaan? Vindt u het raadzaam om hulp in te schakelen?
Ze gaat goed op school, is erg sociaal, maar is wel erg prestatie-gericht.
U schrijft dat u zich zorgen maakt om uw dochters enorme angst en bezorgdheid voor haar broertje en zusje, en u heeft de indruk dat het komt door de valpartij waarvan zij getuige is geweest. Ik denk dat uw indruk klopt en dat haar gedrag inderdaad zorgwekkend is.
Het is ook naar voor u om te zien dat uw dochter nog zo aangedaan is door die vreselijke gebeurtenis van bijna vier jaar geleden. Een ervaring die je het liefst zou willen vergeten.
De valpartij van haar babyzusje, toen uw dochter zelf rond de 4 jaar was (denk ik), is een hele angstige en indrukwekkende gebeurtenis geweest, die als het ware in haar hoofd gegrift is. Een traumatische ervaring: uw dochtertje heeft toen beneden onderaan de trap de val gezien, en zij kon er helemaal niets aan doen. Ook is zij getuige geweest van het falen en de onmacht van haar ouders. Dit alles heeft haar een machteloos, angstig en boos gevoel gegeven. Haar ouders hebben de val niet voorkomen en haar vertrouwen is geschokt geraakt.
Ze heeft op té jonge leeftijd ervaren dat ouders een vreselijke gebeurtenis niet kunnen voorkomen. Normaal gesproken ontdekken kinderen naarmate zij ouder worden dat ouders ook maar gewone mensen zijn, die niet alles kunnen, en niet alles kunnen voorkomen. Voor uw dochter is de buitenwereld een wereld vol gevaren geworden, en zelfs haar ouders hebben daar geen invloed op.
Als u mij 'van dichtbij' uw vraag gesteld zou hebben, zou ik u nog wel enkele vragen gesteld hebben. In de huidige situatie is geen interactie mogelijk, dus kunt u zichzelf deze vragen stellen:
De angst van uw dochter is gegeneraliseerd (uitgebreid) naar andere 'gevaarlijke' plekken, zoals straten en oversteekplaatsen. En het ziet ernaar uit dat uw dochter haar angst en gevoel van machteloosheid de baas probeert te worden door aldoor bezig te zijn met haar broertje en zusje te behoeden van echt of mogelijk gevaar.
Ook u en uw man dwingt zij om hierin mee te doen; zij commandeert jullie om te doen wat zij wil. Zij is bang geworden voor herhaling en normale, dagelijkse, situaties (oversteken, roltrappen) roepen buitensporige angst bij haar op.
De valpartij is inmiddels al bijna vier jaar geleden. In plaats van dat de angst bij uw dochter is afgenomen, lijkt hij in de loop der tijd juist sterker geworden te zijn.
Uw dochter zit niet goed in haar vel; op school gedraagt zij zich wel goed, maar thuis dus niet. Mogelijk kan zij op school haar angst wat loslaten of vergeten, maar komt hij thuis meteen sterk terug. Ook kan zij (en jullie erbij) niet meer genieten van uitstapjes met het hele gezin door haar sterke angst.
Praat u eigenlijk met uw dochter over die valpartij en haar gevoelens? Weet u van haar wat zij er nog van weet, hoe zij denkt dat zij zich voelde, en hoe zij zelf denkt over haar angst en bezorgdheid? Kan zij zelf de link maken met de valpartij? Etc. Kinderen weten – in tegenstelling tot volwassenen – vaak nog heel precies hoe de angstige gebeurtenis precies verlopen is.
Als uw dochter het moeilijk vindt om erover te praten, kunt u het zelf voor haar verwoorden. Zoiets als: "Nou, toen jouw zusje viel, moet dat toch vreselijk voor jou geweest zijn, jij was zo klein en je stond beneden en je hebt het allemaal gezien en meegemaakt. Wat moet jij geschrokken zijn. En wij waren ook erg geschrokken en vooral bezig met je zusje. Misschien zijn we jou toen een beetje vergeten".
Herhaling en verwerking van het trauma in spel en door te praten zal uw dochter helpen. Na vier jaar is het waarschijnlijk toch nodig dat zij naar een kinder-psychotherapeut gaat die met haar aan de slag gaat. De huisarts kan u verwijzen.
