10 mei 2002 door Jeroen Aarssen
Mijn dochters (5, 8 en 10) zijn volledig opgegroeid in de USA. Mijn man en ik zijn Nederlands en we spreken over het algemeen Nederlands thuis. Wij gaan eind deze zomer terugverhuizen naar Nederland. De meisjes lezen of schrijven geen Nederlands. Wat te doen?
Wat u moet doen: niet in paniek raken! Het proces zal grotendeels vanzelf goed gaan. U kunt daarbij echter wel een handje helpen.
Helaas geeft u niet veel informatie over de situatie. Ik moet daarom een paar dingen veronderstellen:
1. Uw dochters horen u en uw man Nederlands praten, waardoor ze – neem ik aan – in elk geval Nederlands zullen begrijpen, en misschien ook een woordje mee kunnen praten.
2. Bovendien ga ik ervan uit dat de twee oudste dochters op school Engels hebben leren lezen en schrijven. En misschien dat de jongste van 5 al spelenderwijs bezig is met letters.
Als de bovengenoemde veronderstellingen kloppen, is er eigenlijk geen probleem. Eerder schreef ik al eens (zie
Wanneer beginnen met lezen en schrijven in het Nederlands?) dat schrijven het omzetten van klanken in tekens is, en lezen het omzetten van tekens in de bijbehorende klanken. Het systeem is echter niet altijd precies één op één is. In het begin vinden kinderen dat weliswaar moeilijk; in het Nederlands is een
c soms een S-klank en soms een K-klank, en de
e in het woord
bel klinkt anders dan beide
e's in
beren.
In het Engels is de spelling nog een stuk onlogischer (vergelijk bijvoorbeeld de uitspraak van de
gh in
tough en
though). Toch heeft dat onlogische karakter van de koppeling tussen klank en letter een voordeel: kinderen leren inzien dat die koppeling in hoge mate willekeurig is, wat een voordeel is bij het leren van een andere taal. Kinderen vinden het dus niet zo vreemd dat je dingen in het Neerlands anders schrijft dan in het Engels.
Zelfs als mijn twee vooronderstellingen van boven niet waar zouden zijn, is er geen groot probleem. Ik zal uitleggen waarom dat zo is.
Voordat een kind leert lezen en schrijven, doorloopt het een aantal stappen in de ontwikkeling, wat we 'ontluikende geletterdheid' noemen. Dat betekent, onder andere:
Onderzoek laat zien dat een goede ontwikkeling van de
mondelinge taalvaardigheid een belangrijke voorwaarde is voor ontluikende geletterdheid. Als ouders en opvoeders veel met hun kind praten, helpt dat bij het latere lees- en schrijfonderwijs.
Dat geldt nog veel sterker wanneer het gaat om een taal die de kinderen niet of nauwelijks horen: als je de klanken niet kent, vallen er weinig letters aan te koppelen.
Kortom: maak u kinderen vertrouwd met uw moedertaal door met hen in het Nederlands te praten, ze voor te lezen, ze zelf Nederlandse boeken te laten lezen, enzovoorts. Dat moet genoeg zijn.
Succes!
