17 december 1999 door Sanderijn van der Doef
Seksuele vorming in het basisonderwijs is nog lang niet wat het moet zijn. Ik merk bijvoorbeeld dat leerkrachten en ouders vaak niet op de hoogte zijn van elkaars wensen. Mijn vraag is: Wat is volgens u de taak van de school? Waar stopt deze, en waar begint de taak van de ouders?
Oftewel: wie doet wat? En als daar geen duidelijke richtlijnen voor te geven zijn, hoe zou de communicatie tussen ouders enerzijds en leerkrachten anderzijds dan het beste ingericht kunnen worden, zodat de wederzijdse wensen helder worden? (schriftelijke enquete, ouderavond, persoonlijke gesprekken?)
Seksuele vorming is op dit moment een vast onderwerp in het voortgezet onderwijs; binnen het vak biologie en verzorging komt het in de eerste drie jaar ruimschoots aan de orde. Maar in het basisonderwijs is dat nog helemaal niet het geval.
Jammer genoeg zijn er geen harde cijfers over, maar mijn schatting is dat minder dan 10% van de basisscholen iets doet aan seksuele voorming. Dat heeft vooral te maken met het feit dat veel leerkrachten in het basisonderwijs dit nooit gewend zijn geweest ('dat komt wel op de middelbare school', of: 'daar zijn ze toch nog niet aan toe'). In de opleiding wordt daar helaas nog te weinig aandacht aan besteed. 'Helaas', want nodig is het zeker. Kinderen worden steeds jonger puber, dus hebben ze al op jongere leeftijd recht op informatie over seksualiteit.
Bovendien worden ze dagelijks in de media geconfronteerd met seksuele beelden, die niet altijd de informatie geven die wij willen dat ze op die leeftijd krijgen. Enig tegengas vanuit school en de ouders is op die leeftijd dus gewenst. Het belangrijkste argument is echter dat seksuele vorming alles te maken heeft met relaties. Dus: hoe ga je met elkaar om?
Hoe je met elkaar om moet gaan, moeten kinderen al op jonge leeftijd leren. Een relatie is de basis van elke latere seksuele relatie. Want als je niet weet hoe je met een ander omgaat, krijg je later ook problemen in een seksuele relatie, ook al heb je nog zulke goede seksuele voorlichting gehad (over de technische kant van seksualiteit).
Daarom praat ik wanneer het over de basisschool gaat, liever over seksuele en relationele vorming.
De vraag is nu: is dit een taak voor de school of voor de ouders? Veel scholen vinden helaas nog steeds dat dit primair een taak voor de ouders is. Ik vind echter dat zowel de ouders als de school hierin een taak hebben, waarbij ze elkaar wederzijds kunnen aanvullen.
Een belangrijke taak voor de ouders is het overbrengen van normen en waarden. De technische en de emotionele kant van seksuele en relationele vorming kunnen echter heel goed door ouders én door school worden aangedragen.
Samenwerking tussen school en ouders kan heel effectief zijn. Bijvoorbeeld door het organiseren van een ouderavond aan het begin van het schooljaar, om de ouders mee te delen wat de school aan onderwerpen aan de kinderen wil meegeven. Bovendien kan dan aangemoedigd worden dat de ouders daar zelf thuis nog op doorgaan.
Een school moet zelf zijn eigen programma samenstellen, ook al zullen er zeker ouders zijn die zeggen dat sommige onderwerpen eerst thuis besproken moeten worden. Prima, maar niet alle ouders doen dat.
Een school is vrij om zelf te bepalen wat voor voorlichting hij geeft, maar het is wel handig om over dit 'gevoelige' onderwerp met ouders te overleggen, ze op de hoogte te houden, en ze in ieder het gevoel te geven erbij betrokken te worden. Dat gaat het beste via een ouderavond, waar ouders ook met elkaar van gedachten kunnen wisselen.
Een tip voor ouders en scholen: TELEAC/NOT zond in september en oktober een driedelige serie uit voor groep 7 en 8 over seksuele en relationele vorming ('Het Liefdespaleis'). Ik heb hier zelf aan meegewerkt en het is een prima serie geworden. Ook voor scholen die nog een beetje huiverig zijn voor het onderwerp. Voor de leerkrachten (en ook voor de ouders) is er een handleiding bij geschreven die voor 15 gulden bij de NOT besteld kan worden. Ook de banden zullen ongetwijfeld nog verkrijgbaar zijn.
TELEAC/NOT is als volgt bereikbaar:
per telefoon: 0900-1344
Op Internet: http://www.teleacnot.nl
Verder heeft de Rutgers Stichting uitstekend lesmateriaal voor de basischool (de lesmap 'Relaties en Seksualiteit'), die ook door ouders gebruikt kan worden.
de Rutgers Stichting is als volgt bereikbaar:
per telefoon: 0900-9398
Op Internet: http://www.rutgers.nl
