20 december 2002 door Ward van Alphen
Onze zoon van 13 heeft problemen met de middelbare school. Hij is begonnen op havo-vwo en voelde zich daar dood-ongelukkig. Huilde van 's morgens vroeg tot 's avonds laat, had eet- en slaapproblemen. Hij miste zijn vrienden en maakte enorme problemen over zijn huiswerk. Het hele gezin leed eronder.
Ondertussen heeft hij een enorme faalangst opgebouwd. Op school kregen we weinig tot geen gehoor. Inmiddels hebben wij hem van school gehaald en hem met zijn vrienden naar de mavo laten gaan. Op zich is dat al een hele verbetering. Hij zit er nu twee weken en hij slaapt en eet weer beter en is ook beter gehumeurd. Toch blijft hij opzien tegen proefwerken, etc. en legt hij zijn lat enorm hoog. Hij is bang om te falen en het niet aan te kunnen: het mislukt toch.
Vraag: hoe kunnen wij hier als ouders het beste mee omgaan? Moeten we wat harder optreden en hem de spreekwoordelijke schop onder zijn achterste geven, of moeten we dit juist niet doen en met hem meegaan in zijn angst en proberen dit op een of andere manier om te buigen? Op de nieuwe school krijgen we overigens wel begrip en medewerking.
Zo te zien maakt uw zoon een moeilijke periode door. Uit uw verhaal wordt echter niet helemaal duidelijk wáár hij nu mee zit. Zijn het zijn schoolprestaties? Of gaat het om de stap van basisschool naar middelbare school? Misschien gaat het wel om iets wat met de puberteit te maken heeft; met jezelf losmaken, een stap richting "volwassenheid"... Ook kan er sprake zijn van moeite met het maken van nieuwe vrienden, of wennen aan een nieuwe cultuur.
Hoe dan ook: u zit nu met de vraag hoe u op zijn gedrag moet reageren. Het antwoord daarop ligt niet voor de hand. U vertelt niets over bijzondere gezins-omstandigheden; die zullen er dus wel niet zijn, neem ik aan. Soms reageren kinderen met depressieve klachten op bepaalde omstandigheden in het gezin, vandaar dat mijn beroepsgenoten en ik dit altijd afchecken.
Het lijkt erop dat er sprake is van depressieve klachten. Of er van een echte depressie sprake was, kan ik zo niet zeggen, maar het is in ieder geval goed dat het nu weer wat beter gaat.
Overigens vertelt u ook niets over zijn voorgeschiedenis. Had uw zoon al eens eerder een periode waarin hij angstiger was of niet goed in zijn vel zat? Dat kan iets zeggen over zijn kwetsbaarheid.
Maar wat moet u nu doen? Als uw zoon opziet tegen huiswerk maken, en als hij geneigd is om het huiswerk te laten liggen, dan zou ik geneigd zijn om hier wel aandacht aan te besteden. Uw schop onder zijn kont. Het gaat dan niet om het halen van goede cijfers, of alles onthouden, maar meer om systematisch te leren werken, om elke dag een afgesproken tijd geconcentreerd bezig te zijn, om een probleem in stukjes te leren hakken, etc.
Als u hem daarbij ondersteunt, ervaart hij dat misschien als "achter de broek zitten", maar de bedoeling is vooral om hem op weg te helpen, en te voorkomen dat hij vastloopt door zijn eigen – vermijdende – aanpak.
Als de school de werkhouding van uw zoon ook als een probleem ziet, kan men misschien helpen met studiebegeleiding.
Vergeet overigens niet dat er ook ruimte moet blijven voor plezier, vrienden maken, vrijetijdsbesteding, sport, etc. Dat is óók belangrijk voor de ontwikkeling van een jongere. Soms lopen ze vast op school omdat ze in hun sociale contacten problemen ervaren.
Vanaf deze afstand kan ik niet goed inschatten of u uw zoon op dit moment meer moet beschermen (naar u toe moet halen), of dat u juist moet aansturen op hulp van buitenaf (zoals van school).
Pubers willen overigens soms geen hulp, omdat ze van zichzelf vinden dat ze er zelf uit moeten kunnen komen. Of omdat ze zich ook erg kunnen schamen voor het feit dat iets niet lukt. En sommigen willen het liefst gewoon maar klein blijven, uit angst voor de verantwoordelijkheden van de grote-mensen-wereld.
Aan de andere kant hebben ze hun ouders ook heel hard nodig. Ze hebben steun en sturing nodig om de stappen te kunnen maken die leiden tot volwassenheid. Daarbij gaat het er vooral om hoe je die steun aanbiedt. Ouders hebben daar vaak ook een verschillende rol in: de een is dan wat meer beschermend, en de ander wat meer gericht op het volwassen worden. Dat is helemaal niet erg; je kunt elkaar daar goed in aanvullen, mits de mix maar goed is en je elkaar niet afvalt.
Ik hoop dat u in mijn verhaal iets van uw gading heeft aangetroffen, waarmee u aan de slag kunt om uw zoon te helpen. Mocht het uiteindelijk toch niet goed met hem gaan, dan kunt u bij school of bij de huisarts informeren naar wegen voor verdere hulp. Ik wens u veel succes!
