29 november 2001 door Joanna Sandberg
Bij ons is er sprake van een scheiding. De vader en ik wonen nog tijdelijk in hetzelfde huis. Aan onze dochter (7) leggen we vaak uit waarom we gaan scheiden én dat het niet door haar komt.
Ik heb inmiddels een nieuwe vriend en slaap af en toe elders, maar ben wel altijd op tijd om haar naar school te brengen. Over twee maanden verhuizen mijn dochter en ik naar een eigen flat.
Mijn dochter vertelt nu ineens vrij vaak 'onwaarheden'. Bijvoorbeeld aan oma dat ze naar een pretpark is geweest, wat niet zo is. Nog niet echt schokkend, maar het baart mij wel zorgen. Ook aan de meester op school had zij zo'n raar verhaal opgehangen. Ik heb haar uitgelegd dat niemand haar meer gelooft als ze dit doet, ook niet als de dingen wél waar zijn.
Moet ik preventief professionele hulp voor haar zoeken?
Echtscheiding staat voor kinderen nummer 2 op de lijst van meest ongewenste gebeurtenissen (op nummer 1 staat de dood van een ouder).
Dit betekent dat voor elk kind, ongeacht de leeftijd, een scheiding stress geeft. Die stress moet worden verwerkt, en kan zich uiten op allerlei verschillende manieren.
Wat is stress in dit geval? Door een scheiding (of een aanstaande scheiding) wordt de bestaande wereld van het kind en het gewone voorspelbare leven bedreigd. Dat is beangstigend en geeft een gevoel van onveiligheid. "Hoe moet het nu verder met mij, en met papa en mama, en met ons samen?"
De mate van stress waaraan een kind van scheidende ouders onderhevig is, hangt onder andere af van de volgende factoren:
Hoe het kind met de stress omgaat, is onder andere afhankelijk van:
Het is pedagogisch heel goed dat u aan uw dochter vaak uitlegt waarom u gaat scheiden én dat het niet door haar komt. Het effect op deze leeftijd is echter gering. Ze zal het rationeel en emotioneel nog niet volledig kunnen begrijpen en aanvaarden.
Ik weet niet wat voor soort kind uw dochter is, maar uit uw verhaal krijg ik de indruk dat zij emotioneel gezien 'jong reageert'. Het vertellen van 'onwaarheden' (ik noem het liever: fantasie-verhalen) is een kinderlijke manier van reageren.
U vertelt daarentegen niet dat uw dochter zich emotioneel uit (huilen, boos worden, bang worden) en ook niet dat zij lastig gedrag laat zien. Dat zouden reacties van iets oudere kinderen kunnen zijn. Ook praten over haar gevoelens is voor haar op deze leeftijd nog heel moeilijk.
Hoe kunt u haar nu helpen? Ik denk niet dat u nu al preventief professionele hulp voor haar moet zoeken, maar wel dat u haar meer veiligheid moet bieden. Vooral vanwege de onduidelijke situatie waarin uw dochter verkeert.
U, uw (bijna) ex-man en uw dochter zitten op dit moment in een onduidelijke situatie. U en uw man hebben de beslissing genomen om te gaan scheiden, maar u woont nog samen in hetzelfde huis, en u heeft een vriend waar u af en toe bij slaapt. Weet uw dochter dat u een vriend heeft? Kent zij hem? En weet zij dat u er 's nachts soms niet bent? Hoe is de omgang tussen u en uw man?
Indien jullie nog (redelijk) goed met elkaar omgaan, versterkt dit haar verzoenings-fantasieën. Kinderen willen altijd dat hun ouders bij elkaar blijven, en dan bij voorkeur in goede omgang. Uw dochter wordt in deze onduidelijke situatie extra versterkt in het door elkaar halen van de werkelijkheid en fantasie.
Ook is het mogelijk dat ze met deze fantasie-verhalen extra aandacht krijgt, die ze waarschijnlijk ook nodig heeft in deze situatie. Vaak zijn ouders tijdens een scheiding erg bezig met zichzelf. Dat is natuurlijk ook niet verwonderlijk, maar een kind lijdt daar wel onder. Begrip en extra aandacht voor uw dochter in deze situatie is echt nodig.
Ik zou u adviseren om samen met uw man meer duidelijkheid in de situatie te scheppen. Daarmee geven jullie meer veiligheid aan jullie dochter.
Hóe u dat gaat doen, moet u zelf (al dan niet samen met uw man) beslissen. U kunt uw kind niet behoeden voor verdriet en boosheid over de scheiding, maar u kunt wel de angst en de onzekerheid zoveel mogelijk beperken.
