10 oktober 2008 door Sanderijn van der Doef
Ik leer mijn zoon van 10 dat zijn lichaam van hem is. Dat niemand hem mag aanraken als hij dat niet wil, dat hij dat altijd mag zeggen, en dat de ander (volwassene of kind) daarnaar moet luisteren.
Maar nu zijn er op school en op de sportclub meerdere keren incidenten geweest waarbij een volwassene die toezicht hield, hem heeft beetgepakt omdat hij niet zou luisteren en/of brutaal zou zijn. Mijn zoon heeft beide keren heel duidelijk gemaakt dat hij niet beetgepakt wilde worden. Maar omdat hij niet werd losgelaten, is hij fysiek geworden om los te komen. Alle keren heeft hij daarvoor straf gekregen op school.
Ik wil natuurlijk dat mijn zoon luistert en niet fysiek wordt, maar aan de andere kant begrijp ik mijn zoon ook wel, en wil ik dat hij weerbaar blijft tegen ongewenste aanrakingen. Ik heb zelf ervaring in het onderwijs en er zijn volgens mij betere pedagogische benaderingen. Bovendien was er beide keren sprake van een onterechte beschuldiging, waardoor mijn zoon zich helemaal in het nauw gedreven voelde.
Ik heb het nooit zo hard durven zeggen, maar eigenlijk wil ik dat er een gegronde reden is als een beroepsmatige opvoeder een kind beetpakt. (Bijvoorbeeld alleen om kinderen uit elkaar te trekken als ze vechten, of om schade aan spullen te voorkomen.) Ik heb wel in het gesprek met de directrice proberen uit te leggen hoe vervelend mijn zoon het beetpakken vond.
Ik weet dat er op die school een protocol is dat verbiedt dat leerlingen in de bovenbouw op schoot zitten bij een leerkracht; in de onderbouw is dit wel toegestaan. Maar ik zou liever willen toestaan dat mijn zoon op schoot zit bij een leerkracht (met liefde en aandacht krijg je bij mijn zoon meer gedaan dan met boos worden) dan dat hij tegen zijn wil wordt beetgepakt (hoewel ik ook wel de achtergrond van dit protocol begrijp).
Overdrijf ik, en moet ik mijn zoon leren dat hij moet accepteren dat een volwassene hem kan beetpakken bij zijn arm als ze vinden dat hij brutaal is? Maar waar ligt dan de grens die een kind zelf mag bepalen? Hoe kan ik dit meer bespreekbaar maken?
Ik vind niet dat u overdrijft. Een kind beetpakken omdat het niet luistert of brutaal is, verdient niet bepaald de pedagogische schoonheidsprijs. Als iets dergelijks gebeurt, is dat altijd uit onmacht, omdat de volwassene in kwestie de controle dreigt te verliezen over het kind. Terecht zegt u dat er betere manieren zijn om in zo'n situatie de aandacht van een kind te krijgen.
Ook vind ik het heel goed dat u uw kind geleerd heeft dat zijn lichaam van hem is en dat niet iedereen hem zomaar mag aanraken als hij dat niet wil. Dat betekent dat hij duidelijk mag maken dat hij niet wil worden beetgepakt.
De vraag is echter wel hóe hij dat duidelijk moet maken. Het is in ieder geval niet de bedoeling dat hij fysiek wordt als hem iets niet zint. Ook is het niet goed dat hij brutaal wordt. Behalve dat het gewoon niet netjes is, heeft het ook tot gevolg dat hij daarmee de volwassene die hem tot de orde probeert te roepen, dermate tergt dat die zijn zelfbeheersing kan verliezen en hem beet gaat pakken.
Kortom: blijf hem wel stimuleren om zelf zijn grenzen aan te geven als die overschreden dreigen te worden, maar leer hem ook dat hij niet fysiek en niet brutaal moet reageren. Er zijn andere manieren waarop hij zijn misprijzen kan laten merken. (Overigens kunnen er natuurlijk gevaarlijke en bedreigende situaties zijn waarin hij wel fysiek moet reageren om zichzelf te bevrijden. Maar daar gaat het in dit geval niet om.)
Ik zou uw zoon ook uitleggen dat hij zélf kan voorkomen dat hij vastgepakt wordt, door gewoon te luisteren en niet brutaal te zijn.
Handiger is dus: luisteren, je beheersen, op een redelijke toon uitleggen wat er is gebeurd, en eventueel elders verhaal halen (bij de juf, de directeur, je moeder, etc.) Dat alles helpt vaak beter dan gillen dat je gelijk hebt.
Van een kind van 10 kun je niet verwachten dat hij dat allemaal al kan, maar het zijn wel belangrijke sociale vaardigheden, die hij óók moet leren. Net zoals u hem leert dat zijn lichaam van hemzelf is, en dat anderen daar niet aan mogen komen als hij dat niet wil.
Tot nu toe ging het vooral over de manier waarop u hier met uw zoon over kunt praten, maar ook de school speelt een rol. U heeft het probleem al besproken met de schoolleiding, maar ik kreeg de indruk dat u dat niet helemaal bevredigend vond.
Ik ben het met u eens dat leerkrachten (en trainers van sportclubs, etc.) kinderen niet moeten beetpakken als ze dat niet willen. De mensen om wie het gaat, zouden hier ook op aangesproken moeten worden. Maar hoe krijg je dat voor elkaar?
Informeer bijvoorbeeld eens hoe andere scholen hiermee omgaan, en of ze daar bevredigender protocollen hebben dan op de school van uw zoon. Die kun je dan voorleggen via de medezeggenschapsraad (MR). Ook kunt u uw collega-ouders vragen wat zij ervan vinden, zodat er eventueel een gezamenlijk voorstel naar de schoolleiding kan gaan voor verbetering van de huidige situatie.
Succes ermee!
